Monaster św. Mikołaja w Arbanasi

Monaster św. Mikołaja Арбанашки манастир „Св. Никола“
Widok ogólny
Państwo	Bułgaria
Miejscowość	Arbanasi
Kościół	Bułgarski Kościół Prawosławny
Rodzaj klasztoru	monaster
Eparchia	Metropolia wielkotyrnowska
Ihumenia	Agafia
Klauzura	nie
Typ monasteru	żeński
Liczba mniszek (2001)	1
Obiekty sakralne
Cerkiew	św. Mikołaja
Styl	bizantyjsko-bałkański
Położenie na mapie Bułgarii Monaster św. Mikołaja
43°05′45″N 25°39′50″E/43,095833 25,663889

Monaster św. Mikołaja – prawosławny żeński klasztor w Arbanasi, w jurysdykcji eparchii wielkotyrnowskiej Bułgarskiego Kościoła Prawosławnego.

Historia

Według tradycji monaster powstał jeszcze przed zajęciem ziem bułgarskich przez Turków i został zniszczony, gdy sułtan Bajazyd I zajął Wielkie Tyrnowo. Nową parafialną cerkiew zbudowano w Arbanasi w 1680. Początkowo była to niska jednonawowa budowla z przedsionkiem, na przełomie XVII i XVIII wieku powiększono ją o drugi ołtarz św. Eliasza. W 1735 cały obiekt został odnowiony na koszt miejscowego szlachcica Afanasija. W 1798 budynek ten zniszczyli i spalili kyrdżałowie. Do 1808, dzięki ofiarom parafian, została odnowiona. W 1833 z inicjatywy ihumena Zotyka z monasteru Przemienienia Pańskiego w pobliżu Tyrnowa oraz mnicha Gerazyma, urodzonego w Arbanasi, przy cerkwi utworzono żeński monaster, na czele którego stanęła mniszka Teodora (Christowa), dotąd nauczycielka w bułgarskiej szkole w Arbanasi. Dzięki staraniom Teodory wzniesiony został budynek mieszkalny dla mniszek i szkoła. W liturgii w monasterze obowiązywał język cerkiewnosłowiański. W 1837 wspólnotę tworzyło 14 mniszek i 10 posłusznic^[1]. Monaster był ważnym ośrodkiem bułgarskiego odrodzenia narodowego i zbrojnego bułgarskiego ruchu niepodległościowego. Mniszki wspierały członków powstańczych czet bułgarskich z okolic Tyrnowa, udzielały schronienia Wasylowi Lewskiemu, Stefanowi Stambołowowi, ks. Charitonowi Chałaczewowi. Po odzyskaniu niepodległości przez Bułgarię, dzięki pomocy księcia Aleksandra Dondukowa-Korsakowa, ihumenia monasteru Zenobia mogła udać się do Rosji i przeprowadzić tam kolektę na rzecz klasztoru. Dzięki pozyskanym środkom rozbudowano cerkiew klasztorną, wznosząc nad jej nawą kopułę. W 1903 wspólnotę tworzyło 19 mniszek i 3 posłusznice^[1].

W XX wieku liczba mniszek w Arbanasi poważnie spadła. W 2001 w klasztorze przebywała tylko ihumenia Agafia i jej spowiednik^[1].

We wnętrzu cerkwi zachowała się część osiemnastowiecznych fresków, w tym cykl kompozycji ilustrujących kolejne dwadzieścia trzy ikosy Akatystu ku czci Matki Bożej oraz sceny ilustrujące modlitwy maryjne Godne Jest i Tobą raduje się wszelkie stworzenie. Inne freski przedstawiają św. Mikołaja i św. Jana Chrzciciela w otoczeniu scen z żywotów, jak również sceny męczeństwa różnych świętych. XVIII-wieczny jest również cerkiewny ikonostas, zaś szereg ikon przechowywanych w cerkwi to XVIII- i XIX-wieczne dzieła mistrzów ze szkoły triawneńskiej. Z 1746 pochodzi cerkiewne panikadiło (główny żyrandol), zaś z 1760 – greckojęzyczny Ewangeliarz drukowany w Wenecji^[1].

W 1995 w monasterze pochowano metropolitę wielkotyrnowskiego Stefana^[2].

Przypisy