Monaster św. Nikity w Peresławiu Zaleskim

Monaster św. Nikity Słupnika
Никитский монастырь
Ilustracja
Monaster Nikitski – widok ogólny
Państwo Rosja
Obwód jarosławski
MiejscowośćPeresław Zaleski
KościółRosyjski Kościół Prawosławny
Eparchiaperesławska
Klauzuranie
Typ monasterumęski
Fundatorksiążę Borys Władymirowicz
Stylbizantyjsko-ruski
Materiał budowlanykamień, drewno
Data budowyprzełom XI i XII wieku
Data zamknięcia1923
Data reaktywacji1993
Położenie na mapie obwodu jarosławskiego
Mapa konturowa obwodu jarosławskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Monaster św. Nikity Słupnika”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Monaster św. Nikity Słupnika”
Ziemia56°45′40″N 38°51′33″E/56,761111 38,859167

Monaster św. Nikity Słupnika (ros. Никитский монастырь) – jeden z najstarszych klasztorów prawosławnych na terenie dzisiejszej Rosji, w mieście Peresław Zaleski. Z klasztorem związany był prawosławny święty Nikita Słupnik oraz Daniel Peresławski.

Historia

Budynki monasteru

Monaster został najpewniej zbudowany na przełomie XI i XII wieku. Według niektórych przekazów jego fundatorem mógł być książę Borys Władimirowicz, a powstanie drewnianego klasztoru miało być ważnym etapem w procesie chrystianizacji ziem ruskich. Oznaczałoby to, iż początek budowy monasteru miałby mieć miejsce jeszcze przed r. 1015. Już w 1186 r. obiekt otrzymał status ławry. Patronem obiektu był Nikita Męczennik. Ze względu na skąpe źródła pisane nie da się ustalić jednoznacznie, czy i na ile klasztor ucierpiał w czasie najazdów Mongołów, choć wiadomo, że za ich sprawą kilkakrotnie niszczony był niedaleki Kreml peresławski.

Istotnym okresem rozwoju klasztoru był XVI wiek, kiedy monaster otrzymał najpierw w 1521 nadanie jednej z wsi pod Ugliczem od tamtejszego kniazia Dymitra, a następnie, w 1528, pieniądze na budowę nowych murowanych zabudowań od księcia moskiewskiego Wasyla III. W tym czasie zakonnicy od podstaw wybudowali nowy, murowany kompleks budynków, w tym sobór św. Nikity. Dobroczyńcą monasteru był również car Iwan Groźny, który kilkakrotnie do niego pielgrzymował razem z rodziną, a także planował w razie potrzeby na nowo wykorzystać obronne możliwości budynków. W latach 1560–1564 z carskiego rozkazu powstały kolejne cerkwie w obrębie monasteru, której patronem został Nikita Słupnik. Ikonę tego ostatniego sfinansowała żona cara Anastazja Romanowa. Rozbudowany klasztor przetrwał polskie oblężenie w 1609, jednak został w dwa lata później spalony przez wojska litewskie.

W latach 1630–1639 przełożonym klasztoru był prawdopodobnie późniejszy patriarcha moskiewski i całej Rusi Józef[1].

Ponownie rodzina carska partycypowała w kosztach odbudowy klasztoru, a carowie Michał I i jego syn Aleksy składali w monasterze cenne dary. Ten drugi sfinansował budowę zachowanej do dziś cerkwi Zwiastowania, dzwonnicy oraz przebudowę części baszt. W wieku XVIII z kolei wzniesiono na jego terenie kaplicę „nad słupem św. Nikity” i nowe budynki przeznaczone dla służby. W XIX wieku rozebrana została cerkiew św. Michała Archistratega, którą zastąpiła nowa dzwonnica.

Po rewolucji październikowej majątki klasztorne zostały w 1918 znacjonalizowane, a w pięć lat później formalnie zamknięto także wspólnotę monastyczną. Najcenniejsze przedmioty z wyposażenia kompleksu zostały przekazane do różnych placówek muzealnych, zaś w budynkach zajmowanych dotąd przez mnichów rozlokowano szkołę, ośrodek wczasowy, mieszkania oraz więzienie. W 1933 został uroczyście spalony zabytkowy ikonostas do tej pory znajdujący się w nieczynnym soborze św. Nikity. Po II wojnie światowej podjęto pewne prace konserwatorskie na terenie soboru i klasztoru, co jednak nie zatrzymało jego postępującej dewastacji.

Ponowne otwarcie klasztoru miało miejsce dopiero w 1993, a pod przewodnictwem nowego przełożonego wspólnoty podjęto na nowo prace konserwatorskie.

Przypisy

  1. Pietruszko W.: Russkaja Cerkow w patriarszestwo Josifa. Czast' 1 (ros.). pravoslavie.ru. [dostęp 2012-02-01].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Russia edcp location map.svg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Russia.

EquiDistantConicProjection : Central parallel :

* N: 54.0° N

Central meridian :

* E: 100.0° E

Standard parallels:

* 1: 49.0° N
* 2: 59.0° N

Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.

Legenda klasztor.svg
Symbol klasztoru do legendy mapy
M-nikitsky-8379.jpg
Autor: PereslavlFoto, Licencja: CC BY-SA 3.0
Nikitsky monastery close to Pereslavl town.
Flag of Yaroslavl Oblast.svg
Flag of Yaroslavl Oblast
Russian Federation Yaroslavl Oblast location map.svg
Autor: Das steinerne Herz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Russian Federation Yaroslavl Oblast location map
Nikitski monastery in Pereslavl-Zalessky.jpg
Autor: JukoFF, Licencja: CC BY-SA 3.0
Nikitski monastery in Pereslavl-Zalessky. Built in 1010, one of the oldest monasteries in Russia.