Monaster św. Sawy Storożewskiego

Monaster św. Sawy Storożewskiego

Саввино-Сторожевский монастырь

Sobór Narodzenia Matki Bożej w kompleksie monasterskim
Państwo	Rosja
Obwód	moskiewski
Miejscowość	Zwienigorod
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Rodzaj klasztoru	monaster
Eparchia	stauropigia[1]
Archimandryta	Sawa (Fatiejew)
Klauzura	nie
Typ monasteru	męski
Liczba mnichów (pocz. XXI w.)	ok. 30
Obiekty sakralne
Sobór	Narodzenia Matki Bożej
Cerkiew	Trójcy Świętej
Cerkiew	Przemienienia Pańskiego
Założyciel klasztoru	Sawa Storożewski
Fundator	Jerzy Dymitrowicz
Styl	ruski
Materiał budowlany	cegła, kamień
Data budowy	XV w., XVII w.
Data zamknięcia	1919
Data reaktywacji	1995
Położenie na mapie obwodu moskiewskiego Monaster św. Sawy Storożewskiego
Położenie na mapie Rosji Monaster św. Sawy Storożewskiego
55°43′42″N 36°48′58″E/55,728333 36,816111
Strona internetowa klasztoru

Cerkiew Trójcy Świętej nad bramą monasteru

Budynek mieszkalny dla mnichów z cerkwią św. Mikołaja

Pałac carski w kompleksie klasztornym

Monaster św. Sawy Storożewskiego^[a] – prawosławny męski klasztor w Zwienigorodzie, w bezpośredniej jurysdykcji patriarchy moskiewskiego i całej Rusi (stauropigia).

Historia

Monaster został założony w 1398 przez Sawę, mnicha z ławry Troicko-Siergijewskiej, jednego z uczniów jej twórcy, Sergiusza z Radoneża^[2]. Zapoczątkował on powstanie nowej wspólnoty, budując drewnianą cerkiew Narodzenia Matki Bożej i osiedlając się przy niej. Z czasem dołączyli do niego kolejni kandydaci do życia mniszego, budynki klasztorne zostały rozbudowane i otoczone drewnianymi umocnieniami. Wspólnotą opiekował się książę zwienigorodzki Jerzy Dymitrowicz, który nadał monasterowi wsie w ujazdach zwienigorodzkim i ruzskim. Również za panowania Jerzego w 1405 w kompleksie klasztornym wzniesiono sobór Narodzenia Matki Bożej. W nim rok później pochowano zmarłego twórcę monasteru. Jerzy Dymitrowicz ufundował również otaczający klasztor mur oraz bramę wjazdową z cerkwią św. Sergiusza z Radoneża. Budynek ten został uszkodzony podczas Wielkiej Smuty i w połowie XVII w. rozebrano go^[3]. W okresie Wielkiej Smuty monaster został zniszczony i splądrowany przez wojska Dymitra Samozwańca, następnie Dymitra Samozwańca II i przez wojska polskie^[3].

Wspólnota została odnowiona za panowania Michała I, który razem z ojcem, patriarchą moskiewskim i całej Rusi Filaretem wielokrotnie przybywał do klasztoru. Jego następca, car Aleksy I, w 1650 wydał ukaz w sprawie budowy nowego kompleksu budynków monasterskich. W ciągu kolejnej dekady zbudowane zostały cerkwie Przemienienia Pańskiego i św. Sergiusza z Radoneża (nadbramna, następnie przemianowana na cerkiew Trójcy Świętej), refektarz, budynek mieszkalny dla mnichów, dzwonnica. Powstały ponadto zabudowania gospodarcze, infirmeria z cerkwią św. Jana Klimaka, stawy rybne i młyny. W kompleksie monasterskim wzniesiono ponadto pałac przeznaczony dla cara. Aleksy I od 1649 regularnie odwiedzał monaster i szczególnie czcił jego założyciela, któremu przypisywał ocalenie życia podczas polowania^[3]. Za panowania Aleksego monaster św. Sawy Storożewskiego został podporządkowany bezpośrednio carskiej kancelarii i otrzymał status ławry. Posiadał 19 monasterów filialnych^[3]. Status ławry monaster zachował do likwidacji patriarchatu i ustanowienia Świątobliwego Synodu Rządzącego. W 1764 dobra klasztorne, podobnie jak cały majątek Cerkwi, zostały zsekularyzowane. Przechodząc na utrzymanie państwowe, monaster św. Sawy Storożewskiego otrzymał status klasztoru I klasy, w którym miało przebywać 33 mnichów^[3].

Monaster został poważnie zniszczony podczas wojny francusko-rosyjskiej w 1812; od końca sierpnia do 15 października 1812 zajmowały go oddziały francuskie. Jego odbudowa po zakończeniu wojny była współfinansowana przez carów. W XIX w. kompleks klasztorny był remontowany również dzięki ofiarom P. Curikowa, właściciela fabryki sukna w Zwienigorodzie. Protektorami monasteru byli również wielki książę Sergiusz Aleksandrowicz i jego małżonka Elżbieta^[3].

W 1918 po tym, gdy władze radzieckie zarekwirowały część majątku monasteru, doszło do wystąpienia w jego obronie. W marcu 1919 w ramach akcji otwierania relikwii prawosławnych świętych władze nakazały wystawienie na widok publiczny relikwii św. Sawy Storożewskiego, co ponownie spotkało się z protestami ludności. W tym samym roku monaster zlikwidowano. Relikwie zostały skonfiskowane, jedynie ich część przechowała rodzina Uspienskich^[3].

W zabudowaniach klasztornych w okresie radzieckim znajdowały się jednostki wojskowe, sanatorium oraz muzeum. Rosyjski Kościół Prawosławny odzyskał kompleks w 1995, zaś w 1998 patriarcha moskiewski i całej Rusi Aleksy II uroczyście wprowadził do niego zachowaną część relikwii św. Sawy^[3].

Na początku XXI w. w monasterze przebywało 30 mnichów i posłuszników. Klasztor posiada 11 cerkwi filialnych w różnych wsiach, jak również w Moskwie i Zwienigorodzie. Mnisi zajmują się prowadzeniem domu dziecka, kursów teologicznych dla dorosłych i biblioteki. Trwa odbudowa zabudowań monasterskich^[3].

Przełożeni monasteru^[4]

Ihumeni

• Sawa Storożewski, 1398–1407
• Teodor Dionizy, wzmiankowany w 1428
• Dosyteusz, ok. 1435
• Józef, wspomniany ok. 1445
• Eufrozyn, wspomniany w 1454
• Euzebiusz, wspomniany w 1470
• Warłaam Zozym, wzmiankowany w 1472
• Dionizy III, wspomniany w 1490
• Kalikst, wspomniany w 1505
• Sawa III, 1518–1524
• Warsonofiusz, 1524
• Serapion, wspomniany w 1525
• Filoteusz, wspomniany w 1529
• Makary, 1530
• Misael, wspomniany w 1539
• Atanazy, 1542–1550
• Filaret, wspominany w latach 1550–1555
• Filoteusz II, wspomniany w 1558
• Warłaam II, wspomniany w latach 1568–1570
• Euzebiusz II, wspomniany w 1570
• Teodozjusz, wspomniany w 1589
• German, wspomniany w 1592
• Bogolep, wspomniany w 1598
• Izajasz, wspomniany w 1606
• Makary II, wspomniany w 1629
• Jonasz, wspomniany w 1638
• Nikon, 1641–1643

Archimandryci

• Warłaam III, 1650
• Hermogen, 1651–1654
• Nikander, 1654–1658
• Tichon, 1660–1666
• Barnaba, 1666–1673
• Sylwester (Czernicki), 1673–1699
• Melecjusz, 1699–1711
• Sylwester II, 1711–1723
• Tryfiliusz (Pomorcew), 1723–1725
• Dosyteusz (Bogdanowicz-Lubiniecki), 1725–1731
• Antoni, 1731–1734
• Szymon, 1734–1739
• Hilarion, 1739–1743
• Karion, 1743–1752
• Sozypater, 1752–1754
• Gedeon (Krinowski), 1754–1758
• Joannicjusz (Pawlucki), 1758–1761
• Nikon (Zertis-Kamienski), 1761–1765
• Teofil (Ignatowicz), 1765–1770
• Paweł I, 1770–1771
• Bartłomiej, 1771–1773
• Warłaam, 1773
• Eustachy, 1773–1775
• Paweł II, 1775–1776
• Nektariusz (Szyjanow), 1789–1792
• Melchizedek (Zabołocki), 1792–1794
• Arseniusz, 1794–1799

Biskupi dmitrowscy, wikariusze eparchii moskiewskiej

• Serafin (Głagolewski), 1800–1804
• Augustyn (Winogradski), 1804–1819
• Laurenty (Wolszewski), 1819–1821
• Atanazy (Tielatjew), 1821–1824
• Cyryl (Płatonow-Bogosłowski), 1824–1827
• Innocenty (Sielnokrinow-Korowin), 1827–1831
• Mikołaj (Sokołow), 1831–1834
• Izydor (Nikolski), 1834–1837
• Witalis (Szepietjew), 1837–1842
• Józef (Bogosłowski), 1842–1849
• Filoteusz (Uspienski), 1849–1853
• Aleksy (Rżanicyn), 1853–1857
• Eugeniusz (Sacharow-Płatonow), 1857–1858
• Porfiry (Sokołowski), 1858–1859
• Leonid (Krasnopiewkow), 1859–1876
• Nikodem (Biełokurow), 1876–1877

Biskupi możajscy, wikariusze eparchii moskiewskiej

• Aleksy (Ławrow-Płatonow), 1877–1883
• Misael (Kryłow), 1883–1885
• Aleksander (Swietłakow), 1885–1892
• Tichon (Nikanorow), 1892–1899
• Parteniusz (Lewicki), 1900–1904
• Serafin (Gołubiatnikow), 1905–1908
• Bazyli (Prieobrażenski), 1908–1914
• Dymitr (Dobrosierdow), 1915–1919

Archimandryci-namiestnicy

• Hieronim (Karpow), 1995–1997
• Teoktyst (Doroszko), 1997–2006
• Sawa (Fatiejew), od 2006

Uwagi

Przypisy