Monaster Czudowski

Monaster Czudowski

Чудов монастырь

Widok monasteru na tle zabudowań Kremla i Placu Czerwonego
Państwo	Rosja
Miejscowość	Moskwa
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Rodzaj klasztoru	męski
Eparchia	moskiewska
Obiekty sakralne
Sobór	Cudu św. Michała Archanioła
Cerkiew	św. Aleksego
Cerkiew	Zwiastowania
Założyciel klasztoru	metropolita Moskwy Aleksy
Styl	ruski
Materiał budowlany	kamień
Data budowy	od 1365
Data zamknięcia	1918
Data zburzenia	1929–1930
Data reaktywacji	nie reaktywowany
Położenie na mapie Moskwy Monaster Czudowski
Położenie na mapie Rosji Monaster Czudowski
55°45′08″N 37°37′08″E/55,752222 37,618889

Monaster Czudowski (ros. Чу́дов монасты́рь) – nieistniejący prawosławny klasztor w Moskwie.

Założycielem klasztoru był rezydujący w Moskwie metropolita kijowski Aleksy w 1365, według tradycji dla upamiętnienia uzdrowienia żony chana Złotej Ordy Dżany Bega Tajduły. Wspólnota monastyczna zamieszkała w budynku wzniesionym w obrębie Kremla moskiewskiego na gruncie podarowanym przez chanów (do tej pory służył namiestnikom chanów w Moskwie)^[1]. We wrześniu 1365 powstała pierwsza świątynia monasterska pod wezwaniem Cudu św. Michała Archanioła. Według różnych źródeł była to jedna z pierwszych murowanych świątyń prawosławnych w Moskwie, lub też cerkiew drewniana, którą zastąpiono obiektem wzniesionym z kamienia dopiero w 1404^[2]. Po swojej śmierci metropolita Aleksy został pochowany w monasterze^[2].

W 1382 klasztor został zniszczony przez wojska chana Tochtamysza^[2].

W 1441 w monasterze został przymusowo zatrzymany metropolita moskiewski Izydor. Miało to miejsce w związku z przyjęciem przez niego postanowień unii florenckiej^[3], co spotkało się z niezadowoleniem wielkiego księcia moskiewskiego Wasyla II. Izydor ostatecznie zbiegł z klasztoru^[3]. W monasterze byli również przetrzymywali inni duchowni, którzy popadli w niełaskę: metropolita nowogrodzki Geronty oraz starzec Wassian^[3]. Według legendy mnichem klasztoru był również późniejszy Dymitr Samozwaniec^[3].

W 1501 dotychczasowa cerkiew Cudu św. Michała Archanioła została zastąpiona soborem pod tym samym wezwaniem^[4]. Wcześniej, w 1483, powstała cerkiew św. Aleksego, w której począwszy od 1629 chrzczone były kolejne dzieci carów rosyjskich^[4]. W cerkwi tej znajdowały się również relikwie św. Aleksego metropolity Moskwy^[4]. Również w 1501 wzniesiono cerkiew Zwiastowania (przebudowana 1826)^[4]. Ostatnia z cerkwi klasztornych nosiła wezwanie św. Andrzeja^[4]. W XVI–XVII w. Monaster Czudowski był, według słów Rusłana Skrynnikowa, „najbardziej arystokratycznym klasztorem w obrębie Kremla”^[5].

W 1610 do złożenia ślubów mniszych w Monasterze Czudowskim został zmuszony Wasyl IV Szujski. Dwa lata później w monasterze zmarł uwięziony przez polskie wojska patriarcha Moskwy Hermogen^[3].

W czasie sprawowania urzędu patriarchy Moskwy przez Filareta w monasterze została otwarta szkoła grecko-łacińska. W XVII wieku klasztor przeżywał swój największy rozkwit i był potocznie określany jako Wielka Ławra, chociaż formalnie nie posiadał takiego statusu^[3]. Monaster otrzymywał liczne dary od kolejnych władców rosyjskich, książąt i bojarów^[3]. Jego biblioteka należała do najważniejszych księgozbiorów w Rosji do rewolucji październikowej^[3].

W 1771 monaster został rozgrabiony przez uczestników zamieszek w Moskwie^[3]. Klasztor silnie ucierpiał po zajęciu Moskwy przez wojska napoleońskie w 1812. W budynku Napoleon Bonaparte ustanowił siedzibę swojego sztabu, zaś marszałek Louis Nicolas Davout urządził dla siebie kwaterę w cerkwi Cudu św. Michała Archanioła^[3].

W 1905 w podziemiach cerkwi św. Aleksego w monasterze został pochowany wielki książę Sergiusz Aleksandrowicz Romanow, zabity w zamachu przez eserowca Iwana Kalajewa^[4].

Monaster Czudowski został zniszczony na polecenie władz stalinowskich w 1930. Główny sobór wysadzono w powietrze w grudniu 1929^[6].

Przypisy

Bibliografia

• A. Nizowskij, Samyje znamienityje monastyri i chramy Rossii, Wecze, Moskwa 2000, ISBN 5-7838-0578-5