Monaster Gomionica

Gomionica

Cerkiew monasterska
Państwo	Bośnia i Hercegowina
Miejscowość	Bronzani Majdan
Kościół	Serbski Kościół Prawosławny
Eparchia	eparchia banjalucka
Klauzura	nie
Typ monasteru	żeński
Liczba mniszek (ok. 2005)	12
Obiekty sakralne
Cerkiew	Cerkiew Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni
Styl	bizantyjsko-serbski
Materiał budowlany	cegła, kamień
Położenie na mapie Bośni i Hercegowiny Gomionica
44,73°N 16,91°E/44,729700 16,910300

Monaster Gomionica (ser. Манастир Гомионица) – prawosławny żeński (historycznie męski) klasztor we wsi Bronzani Majdan na terytorium Republiki Serbskiej, w jurysdykcji eparchii banjaluckiej Serbskiego Kościoła Prawosławnego. Nosi wezwanie Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni.

Monaster położony jest nad rzeką Gomjenicą, w odległości 42 km od Banja Luki.

Historia

W literaturze podawane są różne daty powstania monasteru i różne postacie potencjalnych fundatorów: Stefan Nemanja i św. Sawa, Mara, córka despoty Jerzego Brankovicia, a także książę zmijanski Obrad^[1]. Pierwsza wzmianka o klasztorze w źródłach tureckich pochodzi z 1536 r. i opisuje go jako wspólnotę męską, kierowaną od 24 lat przez ihumena Andrzeja. W XVI w. klasztor funkcjonował także pod nazwą Zadužje^[2]. W końcu XVI w. Gomionica była już znaczącym ośrodkiem przepisywania ksiąg liturgicznych. Kilka ksiąg pochodzących z tej wspólnoty, datowanych na I poł. XVII w. zachowało się w bibliotece eparchii Aradu (Rumunia)^[1].

Za sprawą niechętnej prawosławnym polityki władz tureckich w Bośni mnisi kilkakrotnie porzucali monaster, a następnie odbudowywali go. Po raz pierwszy do takiej sytuacji doszło w końcu XVII w., gdy wspólnota przeniosła się do monasteru Hodoș i tam pozostawała do 1714 r. W latach 1738-1747 r. mieszkańcy monasteru Gomionica byli zmuszeni przenieść się do monasteru Pakra w Slawonii. W 1804 r. monaster uległ całkowitemu zniszczeniu podczas pożaru i został odbudowany w r. 1811^[1]. W latach 1861-1865 był remontowany, natomiast w 1868 r. na jego terenie zbudowano drewnianą dzwonnicę^[1].

9 grudnia 1941 r. monaster został uszkodzony podczas niemieckiego bombardowania. W tym samym roku z rąk ustaszy zginął jego przełożony, ihumen Serafin (Štrkić). Monaster przestał funkcjonować i dopiero w 1953 r. został ponownie otwarty jako wspólnota żeńska^[1]. W latach 1994-1997 klasztor był remontowany i w 1998 r. został powtórnie poświęcony. Na początku XXI w. przebywało w nim dwanaście mniszek i posłusznic^[1].

Cerkiew monasterska jest budowlą jednonawową, w 1870 r. pokrytą freskami, które wykonano na starszych, XVI-wiecznych kompozycjach. W 1900 r. obiekt został powiększony o dzwonnicę. Z XIX w. pochodzi budynek mieszkalny użytkowany przez wspólnotę. W zakrystii cerkwi znajdują się utensylia liturgiczne z XVIII-XIX w., zbiór ksiąg rękopiśmiennych i drukowanych z okresów od XIV do XVIII w., XVI-wieczna ikona Matki Bożej autorstwa twórcy weneckiego^[1].

Przypisy