Monaster Objawienia Pańskiego w Krzemieńcu

Monaster Objawienia Pańskiego
Свято-Богоявленский монастырь
Ilustracja
Główna cerkiew
Państwo

 Ukraina

Obwód

 tarnopolski

Miejscowość

Krzemieniec

Kościół

Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego

Rodzaj klasztoru

monaster

Eparchia

tarnopolska

Ihumenia

Marioniła (Panasiuk)[1]

Klauzura

nie

Typ monasteru

żeński

Obiekty sakralne
Cerkiew

Objawienia Pańskiego

Cerkiew

św. Hioba Poczajowskiego

Cerkiew domowa

św. Mikołaja

Fundator

Daniel Maliński, Wawrzyniec Drzewiński

Styl

barokowy, po przebudowie dodane elementy bizantyjsko-ruskie

Materiał budowlany

kamień, cegła

Data budowy

1636 (pierwotna siedziba), 1750

Data zamknięcia

1944

Data reaktywacji

1990

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Monaster Objawienia Pańskiego”
Położenie na mapie Ukrainy
Ziemia50°06′12″N 25°43′40″E/50,103333 25,727778

Monaster Objawienia Pańskiego – prawosławny klasztor w Krzemieńcu, należący do eparchii tarnopolskiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego.

Prawosławny męski klasztor pod wezwaniem Objawienia Pańskiego w Krzemieńcu ufundowali chorąży Daniel Maliński i cześnik Wawrzyniec Drewiński w 1636[2][3]. Mnisi zajmowali się prowadzeniem szpitala, szkoły i przytułku, patronowali również świeckiemu Bractwu Objawienia Pańskiego[2][4]. Od 1636 lub 1638 prowadzili drukarnię, która publikowała teksty pisane w cyrylicy[2]. W XVIII w. mnisi prawosławni zostali zmuszeni do opuszczenia klasztoru, który przejęli jezuici. W 1725 przekazali oni obiekty klasztorne bazylianom[2]. Ci z kolei opuścili obiekty w latach 1805–1807, gdy decyzją Tadeusza Czackiego dawny budynek monasteru włączono w skład obiektów Liceum Krzemienieckiego[2]. Udostępniono im jednak osiemnastowieczny gmach klasztoru reformatów, ufundowany przez wojewodę kijowskiego Stanisława Potockiego w 1750. Bazylianie administrowali obiektem do represji carskich po powstaniu listopadowym, kiedy przejął go Rosyjski Kościół Prawosławny[5]. Reorganizacja prawosławnej wspólnoty zakonnej nastąpiła jednak dopiero w 1865, gdy do Krzemieńca sprowadzono mnichów z monasteru św. Jana Miłościwego w Zahajcach Małych[2]. Przez cztery lata monaster w Krzemieńcu był filią tegoż klasztoru, następnie do 1873 do 1906 podlegał klasztorowi Trójcy Świętej w Dermaniu. Według danych z 1892 wspólnotę tworzyło 6 mnichów i 25 posłuszników. Ponadto w monasterze rezydował jeden z biskupów pomocniczych eparchii wołyńskiej[2]. W odróżnieniu od wspólnot wielu innych monasterów regionu, mnisi z Krzemieńca nie udali się na bieżeństwo[6]. Według danych z 1936 w monasterze przebywało siedmiu mnichów[7].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Krzemieniec znalazł się w granicach II Rzeczypospolitej, zaś klasztor działał nadal w ramach diecezji wołyńskiej PAKP. Był rezydencją zwierzchnika diecezji[2]. Kompleks monasterski składał się z czterech cerkwi, jednopiętrowego budynku mieszkalnego dla mnichów, szkoły psalmistów z internatem, jednego obiektu gospodarczego oraz budynku seminarium duchownego i komitetu misyjnego diecezji[8].

Po zajęciu Krzemieńca przez Armię Czerwoną w 1944 monaster został zamknięty i zaadaptowany na salę sportową oraz szpital. Prawosławni odzyskali obiekty w 1990; klasztor został odremontowany[5] i jest ponownie czynny jako jeden z trzech monasterów eparchii tarnopolskiej. Od czasu reaktywacji jest to wspólnota żeńska[9].

Architektura

Brama-dzwonnica

Główna cerkiew klasztorna, Objawienia Pańskiego, powstała w przebudowanym późnobarokowym kościele. Jest to obiekt jednonawowy o wydłużonym prezbiterium na planie prostokąta, dekorowany zewnętrznie rzędami pilastrów porządku toskańskiego. Z cerkwią sąsiaduje znacznie późniejsza, wzniesiona w stylu moskiewskim dzwonnica[5]. Druga świątynia, św. Mikołaja, jest cerkwią domową zlokalizowaną w dawnym refektarzu, w budynku mieszkalnym dla mnichów. W tym samym budynku znajduje się inna świątynia domowa pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Najmłodsza z monasterskich świątyń powstała w 1910 z inicjatywy Marii Gippowskiej, dla upamiętnienia jej zmarłego męża, ks. Jana Gippowskiego. Cerkiew ta nosi wezwanie św. Hioba Poczajowskiego[10].

Przypisy

  1. ↑ ТЕРНОПІЛЬСЬКА єпархія
  2. ↑ a b c d e f g h U. Pawluczuk: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 129. ISBN 978-83-7431-127-4.
  3. ↑ МАЛИНСЬКИЙ (ЄЛО-МАЛИНСЬКИЙ) ДАНИЛО МАТВІЙОВИЧ, resource.history.org.ua [dostęp 2019-08-26].
  4. ↑ КРЕМЕНЕЦЬКИЙ СВЯТО-БОГОЯВЛЕНСЬКИЙ МОНАСТИР, resource.history.org.ua [dostęp 2019-08-26].
  5. ↑ a b c J. Tokarski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Ukrainie, t.2, Burchard Edition 2001, ISBN 83-87654-11-6, s.120
  6. ↑ U. Pawluczuk: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 131. ISBN 978-83-7431-127-4.
  7. ↑ U. Pawluczuk: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 348. ISBN 978-83-7431-127-4.
  8. ↑ U. Pawluczuk: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 129–130. ISBN 978-83-7431-127-4.
  9. ↑ Тернопольская и Кременецкая епархия
  10. ↑ U. Pawluczuk: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 130–131. ISBN 978-83-7431-127-4.

Media użyte na tej stronie

Legenda klasztor.svg
Symbol klasztoru do legendy mapy
Ternopil Oblast location map.svg
Autor: RosssW, Licencja: CC BY-SA 4.0
Районы Тернопольской области с 17 июля 2020 года
Krzemieniec3.jpg
Autor: Oleksandr Kravchuk, Licencja: CC BY 2.0
Monaster Objawienia Pańskiego w Krzemieńcu, główna cerkiew