Monaster Trójcy Świętej w Słucku

Monaster Trójcy Świętej
Ilustracja
Główna cerkiew klasztorna, ilustracja Napoleona Ordy
Państwo Białoruś
MiejscowośćSłuck
KościółRosyjski Kościół Prawosławny
Eparchiamińska i słucka
Obiekty sakralne
SobórTrójcy Świętej
Stylpóźny klasycyzm
Data budowy1865–1867 (przebudowa)
Data zamknięcia1930
Data zburzenialata 50. XX wieku
Data reaktywacjinie reaktywowany
Położenie na mapie Białorusi
Ziemia53°00′58″N 27°32′42″E/53,016111 27,545000
Krzyż upamiętniający miejsce po monasterze

Monaster Trójcy Świętejprawosławny męski klasztor w Słucku, założony przed XIII w. i zniszczony na polecenie władz stalinowskich w latach 30. XX wieku.

Historia

Początki

Dokładny moment powstania klasztoru nie jest znany. Być może istniał on już na początku XI stulecia[1], a z pewnością funkcjonował w 1205. Pierwsi przełożeni klasztoru byli hieromnichami, niektórzy – schimnichami. Przybywali oni do Słucka z monasterów w Kijowie, a na urzędzie przełożonych zatwierdzali ich metropolici kijowscy, bez pośrednictwa biskupów turowskich[1]. Według innego źródła monaster w Słucku powstał dopiero w XV w.[2].

XVI–XVIII w.

W 1571 przełożonym klasztoru został późniejszy prawosławny, a następnie unicki metropolita Michał Rahoza[1]. W XVI w. monaster w Słucku był jednym z głównych ośrodków prawosławnego życia monastycznego w Wielkim Księstwie Litewskim[3]. W XVII–XVIII w. była to jedna z dwóch prawosławnych wspólnot monastycznych w Rzeczypospolitej[a], której przełożony otrzymywał automatycznie godność archimandryty[4].

Od 1755 w klasztorze wystawione dla kultu były relikwie Gabriela Zabłudowskiego, nieoficjalnie czczonego jako święty[5][b]. Po przyjęciu przez większość prawosławnych monasterów Rzeczypospolitej postanowień unii brzeskiej i przejściu mnichów do Zakonu Bazylianów Świętego Jozafata Słuck i znajdujący się w nim monaster stały się w XVIII w. największym prawosławnym ośrodkiem Wielkiego Księstwa Litewskiego, zaś w 1786 został siedzibą biskupów pomocniczych eparchii mścisławskiej, mohylewskiej i orszańskiej (białoruskiej)[6]. Posiadał siedem monasterów filialnych[7]. Przełożeni klasztoru byli mianowani przez metropolitów kijowskich w porozumieniu z właścicielami Słucka – Radziwiłłami[8]. Przy monasterze działała szkoła bracka[9].

W latach 1865–1867 przeprowadzona została gruntowna przebudowa zabudowań klasztornych w stylu późnoklasycystycznym[10]. Przed rewolucją październikową był jednym z sześciu czynnych klasztorów eparchii mińskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego[11]. Działał do 1930, gdy został zlikwidowany. W latach 50. XX wieku rozebrano ostatnie elementy jego dawnych zabudowań. W 1994 na jego miejscu wzniesiono pamiątkowy krzyż[10].

Architektura

Przełożeni monasteru

W I Rzeczypospolitej

W okresie przynależności Słucka do I Rzeczypospolitej monaster Trójcy Świętej był zarządzany przez archimandrytów. Przełożonego klasztoru wskazywał każdorazowo przez prawosławny metropolita kijowski, jednak nie mógł czynić tego bez konsultacji z miejscowym bractwem cerkiewnym oraz bez zgody Radziwiłłów, ktitorów monasteru. Dopiero po wyrażeniu przez nich aprobaty kandydat na archimandrytę mógł udać się do Kijowa na ceremonię otrzymania wymienionej godności[4]. Urząd przełożonego monasteru Trójcy Świętej w Słucku cieszył się w hierarchii prawosławnej w Rzeczypospolitej znacznym prestiżem[4].

Majątek i uposażenie monasteru

W XVI w. monaster posiadał prawo połowu ryb i bobrów w rzece Oressie oraz jeziorach Mid i Wepr[1]. W XVII w. majątek wspólnoty znacznie się powiększył, co umożliwiło klasztorowi prowadzenie ożywionej działalności ekonomicznej. Własnością monasteru było przedmieście Trojczany na terenie Słucka, zamieszkiwane według danych z 1678 przez 26 gospodarzy, jak również wsie Duchowicze, Retłowicze, Sieniechowo, Jarminsk, Lypiłowicze i Ubibacki[12].

Zobacz też

Uwagi

  1. Obok monasteru Świętego Ducha w Wilnie.
  2. Jego kanonizacja odbyła się w 1820.

Przypisy

  1. a b c d Słuckij Swiato-Troickij monastyr' so wriemieni jego osnowanija (ros.). nasledie-sluck.by. [dostęp 2012-09-05].
  2. Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 260–261. ISBN 978-83-61209-55-3.
  3. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 222. ISBN 83-60456-02-X.
  4. a b c A. Mironowicz, Życie monastyczne w Rzeczypospolitej [w:] red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik: Życie monastyczne w Rzeczypospolitej. Białystok: Zakład Historii Kultur Pogranicza Instytutu Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku, 2001, s. 45–46. ISBN 83-902928-8-2.
  5. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 437. ISBN 83-60456-02-X.
  6. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 190–191. ISBN 83-60456-02-X.
  7. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 455. ISBN 83-60456-02-X.
  8. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 456. ISBN 83-60456-02-X.
  9. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 461. ISBN 83-60456-02-X.
  10. a b Opis monasteru w portalu radzima.org
  11. МИНСКАЯ ЕПАРХИЯ В ПЕРИОД РЕВОЛЮЦИОННЫХ ПОТРЯСЕНИЙ 1917 ГОДА И ВО ВРЕМЯ НЕМЕЦКОЙ И ПОЛЬСКОЙ ОККУПАЦИИ БЕЛОРУССИИ (ДО МАРТА 1921 Г.)*. [dostęp 2012-06-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-04)].
  12. R. Degiel: Protestanci i prawosławni. Patronat wyznaniowy Radziwiłłów birżańskich nad Cerkwią prawosławną w księstwie słuckim w XVII w.. Warszawa: NERITON, 2000, s. 54. ISBN 83-86842-73-3.

Media użyte na tej stronie

Legenda klasztor.svg
Symbol klasztoru do legendy mapy
Slucak5748.JPG
Autor: Mikola Volkau, Licencja: CC BY-SA 3.0
Monastery of Holy Trinity (Slutsk, Belarus)