Monaster Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni w Tichwinie

Monaster Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni

Введенский монастырь

Widok monasteru na pocz. XX wieku
Państwo	Rosja
Obwód	leningradzki
Miejscowość	Tichwin
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Rodzaj klasztoru	monaster
Eparchia	tichwińska
Ihumenia	Pawła (Wasiukowa)
Klauzura	nie
Typ monasteru	żeński
Obiekty sakralne
Sobór	Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni
Fundator	Iwan IV Groźny
Styl	ruski
Materiał budowlany	cegła, kamień, drewno
Data budowy	XVI w., rozbudowywany w XVIII i XIX w.
Data zamknięcia	1926
Data reaktywacji	2009
Położenie na mapie obwodu leningradzkiego Monaster Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni
Położenie na mapie Rosji Monaster Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni
59°39′15″N 33°30′30″E/59,654167 33,508333
Strona internetowa klasztoru

Monaster Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni – prawosławny żeński klasztor w Tichwinie, w jurysdykcji eparchii tichwińskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Historia

XVI–XVIII w.

Według kronik staroruskich monaster powstał na miejscu, gdzie po raz pierwszy pojawiła się Tichwińska Ikona Matki Bożej. Wspólnota powstała ok. 1560, równocześnie z rozbudową męskiego monasteru Zaśnięcia Matki Bożej. Obydwiema wspólnotami (zwanymi „wielką” i „małą”) szczególnie interesował się car Iwan Groźny. Z jego polecenia „mały” klasztor żeński otrzymał wieś Strietiłowo. Zabudowania klasztorne nad brzegiem Bieriezowiki wzniósł z drewna nowogrodzki budowniczy Fiodor Syrkow. Mniszki dysponowały jedną cerkwią pod tym samym wezwaniem, co cały monaster. Pierwszą znaną z imienia przełożoną wspólnoty była wzmiankowana w 1608 Eupraksja^[1].

Na początku XVII w. monaster stracił cały posiadany dotąd majątek ziemski, który odebrali mu mnisi z monasteru Zaśnięcia Matki Bożej w Tichwinie. W celu utworzenia nowej wspólnoty do Tichwinu przybyła wówczas mniszka Daria, w życiu świeckim Anna Kołtowska, czwarta żona Iwana Groźnego, zmuszona do wstąpienia do klasztoru trzydzieści lat wcześniej. Po przybyciu mniszki Darii do Tichwinu car Borys Godunow zwrócił wspólnocie posiadane wcześniej ziemie^[2]. W czasie kierowania przez Darię wspólnotą powstał na jej terenie pierwszy murowany obiekt sakralny – sobór Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni z dwoma ołtarzami bocznymi. Poza tym w kompleksie monasterskim znajdowały się drewniane budynki mieszkalne dla mniszek i robotników, spichlerze, stajnie i budynki gospodarcze^[1]. W 1613, gdy Tichwin zajęły wojska szwedzkie, monaster został całkowicie zniszczony, a cała wspólnota w związku z tym zmuszona do wyjazdu^[2]. Po wycofaniu się Szwedów Daria wróciła do klasztoru i kierowała jego odbudową, wznosząc na powrót zniszczony sobór i budynek mieszkalny dla mniszek. Wspólnotę wspierał darami car Michał oraz prywatni ofiarodawcy. Daria pozostawała przełożoną monasteru do śmierci w 1626^[1].

Jej starania na rzecz rozbudowy monasteru kontynuowała ihumenia Eurania. W okresie kierowania przez nią wspólnotą rozpoczęto budowę cerkwi Narodzenia Pańskiego z refektarzem (poświęcona w 1675), a następnie trójkondygnacyjnej dzwonnicy. Obydwie budowy prowadził ihumen Sergiusz z monasteru męskiego w Tichwinie. W 1704 klasztor poniósł poważne straty wskutek pożaru^[1].

Według opisów z lat 1739–1764 monaster posiadał dwie cerkwie kamienne, dzwonnicę z ośmioma dzwonami, a jego własnością było 380 dziesięcin ziemi i 1338 chłopów^[1].

XIX w.

Brama wjazdowa na teren klasztoru, stan na 2013

Nowe prace budowlane w monasterze zainicjowała ihumenia Augusta (Swiesznikowa), kierująca wspólnotą w latach 1823–1858. W okresie tym rozebrano starą dzwonnicę, zastępując ją czterokondygnacyjną budowlą, która pełniła równocześnie funkcje bramy wjazdowej na teren klasztoru. W obiekcie tym znajdowała się również cerkiew św. Katarzyny. Ihumenia Augusta zbudowała w monasterze również nowy budynek z refektarzem, pomieszczeniami przełożonej, kancelarią i cerkwią Narodzenia Pańskiego, a także drugi budynek murowany z celami mniszek. Prace zainicjowane przez ihumenię Augustę ukończyła jej następczyni Serafina (Timkowska)^[1].

W 1859 w monasterze wizytę złożył car Aleksander II^[1].

Z inicjatywy kolejnej przełożonej klasztoru, Rafaeli (Warnot), mniszki otworzyły przytułek dla osieroconych dziewczynek, który miał być wotum dziękczynnym za ocalenie rodziny carskiej z katastrofy kolejowej w Borkach. W 1914 w przytułku żyły 23 wychowanki^[1]. Ihumenia Rafaela zainicjowała również remont i rozbudowę soboru monasterskiego oraz wzniesienie dodatkowego budynku mieszkalnego dla mniszek. W przededniu I wojny światowej w monasterze przebywało 27 mniszek (z czego jedna schimniszka) i 174 posłusznice. Po sekularyzacji majątków cerkiewnych w 1764 głównym źródłem utrzymania wspólnoty stały się prywatne dary i procenty od ulokowanych w bankach pozyskanych w ten sposób funduszy. W drugiej kolejności mniszki utrzymywały się ze sprzedaży świec i prosfor, tacy oraz dopłat kierowanych przez Świątobliwy Synod Rządzący^[1].

XX–XXI w.

Wnętrze zdewastowanego soboru monasterskiego, stan na 2012

Po rewolucji październikowej monaster został początkowo nieoficjalnie, a w 1926 formalnie zlikwidowany. W zabudowaniach klasztornych zakwaterowano osoby niezwiązane ze wspólnotą, a mniszki zmuszono do zwolnienia części pomieszczeń lub zamieszkania w domach prywatnych. Ostatnia przed rewolucją ihumenia monasteru Joannicja (Kożewnikowa) padła ofiarą wielkiego terroru^[1].

Monaster został reaktywowany w 2009, a jego pierwszą przełożoną została mniszka Tabita^[1]. Sprawowała ona tę funkcję do 2017 r., gdy zastąpiła ją mniszka Pawła (Wasiukowa)^[3].

Związane z monasterem

Zniszczony po 1917 nagrobek Darii (Kołtowskiej)

W Tichwinie funkcjonuje lokalny kult mniszki Darii (Kołtowskiej), pochowanej w monasterskim soborze. Jej ozdobny sarkofag został zniszczony po 1917, obecnie na jego miejscu znajduje się drewniany krzyż^[2].

Życie monastyczne w klasztorze w Tichwinie rozpoczęła Marija Sołopowa, późniejsza ihumenia Taisa, twórczyni monasteru Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Leuszynie, jednego z największych i najważniejszych klasztorów żeńskich w ostatnich latach Imperium Rosyjskiego^[1].

Przypisy