Monastyr Gelati

Katedra Bagrata i klasztor w Gelati^[1]^[a]^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Gruzja
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	IV
Numer ref.	710
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1994; na 18. sesji
Obiekt zagrożony	2010–2017
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO;

Monastyr Gelati
გელათის მონასტერი
Państwo	Gruzja
Miejscowość	Gelati, dystrykt Tkibuli
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Gruziński Kościół Prawosławny
Historia
Data zakończenia budowy	1106 – Kościół Dziewicy,; XIII w. – kościoły św. Jerzego i św. Mikołaja
Fundator	Dawid IV Budowniczy
	Położenie na mapie Imeretii (c) Giorgi Balakhadze z projektu Wikimedia Foundation, CC BY-SA 4.0 Monastyr Gelati
	Położenie na mapie Gruzji Monastyr Gelati
	42°17′40,72″N 42°46′05,51″E/42,294644 42,768197

Monastyr Gelati (gruz. გელათის მონასტერი) – monastyr położony niedaleko na wschód od miasta Kutaisi, w Imeretii w zachodniej Gruzji.

Monastyr został ufundowany w 1106 przez króla Dawida IV Budowniczego (1089-1125). Legenda mówi, że król osobiście brał udział w budowie. Po śmierci został tam pochowany. Według tradycji, akceptowanej również przez część gruzińskich historyków, w sekretnym miejscu na terenie klasztoru została później również pochowana zmarła w 1213 r. królowa Gruzji Tamara.

Przez długi czas monastyr był jednym z głównych kulturalnych i intelektualnych ośrodków w Gruzji. Znajdowała się w nim akademia, która skupiała gruzińskich naukowców, teologów i filozofów. Część z nich działała wcześniej w innych prawosławnych monasterach poza granicami (np. w Konstantynopolu), m.in. Petritsi (XII w.) i Arsen Ikaltoeli.

Z powodu rozległej działalności Akademii Gelati, współcześni jej ludzie nazywali ją „nowa Grecja” lub „drugie Athos”.

Do naszych czasów w monastyrze przetrwały freski i manuskrypty pochodzące z XII–XVII w.

W 1994 Monastyr Gelati został, razem z katedrą Bagrati w Kutaisi, wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. W 2017 roku katedrę Bagrati skreślono jednak z listy, ponieważ straciła ona na autentyczności w wyniku przeprowadzonej odbudowy^[5].

Uwagi

↑ Do 2017 roku wpis obejmował także katedrę Bagrata, której przebudowa wprowadziła nieodwracalne zmiany, co było podstawą do usunięcia jej z listy^[2]. W 2017 roku katedra została usunięta^[3] – Polski Komitet ds. UNESCO nie zaktualizował nazwy wpisu^[4].