Monety próbne II Rzeczypospolitej i Generalnego Gubernatorstwa

Dyskusyjna moneta próbna/obiegowa 5 złotych 1925 Konstytucja
Dyskusyjna moneta próbna/obiegowa/bulionowa 10 złotych 1925 Bolesław Chrobry
Dyskusyjna moneta próbna/obiegowa/bulionowa 20 złotych 1925 Bolesław Chrobry

Monety próbne II Rzeczypospolitej i Generalnego Gubernatorstwa – monety bite i niewprowadzone do obiegu w okresie II Rzeczypospolitej i czasach Generalnego Gubernatorstwa jako monety pamiątkowe, kolekcjonerskie lub próbne technologiczne[1][2]. Niekiedy z grupy tej wyłączane są monety początkowo przeznaczone do wprowadzenia do obiegu, które jednak z różnych przyczyn nigdy nie znalazły się w obrocie pieniężnym. Dotyczy to wersji podstawowych monet[3]:

których jednak bicia w innych metalach czy nieznacznie zmodyfikowanymi stemplami mają bezdyskusyjnie przypisywany status monet próbnych[4].

Monety próbne II Rzeczypospolitej

W okresie II Rzeczypospolitej generalnie monety określane jako próbne sprzedawano w Gabinecie Numizmatycznym Mennicy Państwowej. Emisja była zorganizowana poprzez sekwencyjne zamawianie 10–15 egzemplarzy jednej monety i wystawianie ich do sprzedaży w sklepie mennicy. Po wyczerpaniu transzy wybijano kolejną partię. Zazwyczaj nakłady uzupełniano do 100 sztuk, choć reguły tej nie zawsze przestrzegano. Takie postępowanie wynikało głównie z niezbyt dużego na owe czasy zainteresowania tematem. Jeszcze w 1934 r. można było swobodnie kupić w sklepie mennicy monetę 5 złotych 1925 Konstytucja w cenie 15 złotych, a w owym czasie cena ta niewiele przekraczała wartość kruszcu. Taki sposób emisji i sprzedaży monet próbnych zaowocował dużymi różnicami w metalach, z jakich były one wybijane. Nie zwracano zbytnio uwagi czy kolejne kilkanaście monet będzie materiałowo i wagowo identyczne z poprzednimi partiami. W konsekwencji monety określane jako tombak, brąz czy miedź były efektem dostępności krążków w czasie realizacji kolejnego zamówienia. Podobna sytuacja dotyczyła srebra – raz była to próba 900, potem 925 i wreszcie 950[5].

Specjalne zarządzenie z 1925 roku nakazywało umieszczanie na wszystkich monetach próbnych kolekcjonerskich wypukłego napisu „PRÓBA”. Nie zawsze tego przestrzegano. Zdarzały się monety nieoznakowane, lub z dobijanym później puncą wklęsłym napisem. Czasami korzystano z dwóch krojów pisma do oznaczania „PRÓBY” tego samego wzoru monety, tworząc niekiedy odmiany odmian – najprawdopodobniej specjalnie dla kolekcjonerów[6].

Monety pamiątkowe

Monety pamiątkowe pojawiły się bardzo szybko po uruchomieniu mennicy. Już w kwietniu 1924 roku wybito pięciogroszówkę z datą „12 IV” dla upamiętnienia wizyty prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w mennicy. Później jeszcze pięciokrotnie umieszczano na stemplach monet obiegowych daty lub monogramy, albo zastępowano cały awers okolicznościowym tekstem[5]. Monetami tego typu były[7]:

Lp.MonetaNapisMateriałNakładWydarzenieZdjęcieNr Parch[8].
15 groszy 1923 12/IV SW 2412/IV SW 24mosiądz500Wizyta w mennicy prezydenta Stanisława WojciechowskiegoPróba bez napisu 5 groszy 1924 12 IV awers braz.jpgPróba bez napisu 5 groszy 1924 12 IV rewers braz.jpgP107a
25 złotych 1925 Konstytucja 3/V SW-WGSW WG 3/Vsrebro100Uchwalenie Konstytucji 3 maja1925PL00950 5 zlotych odm.4 - Konstytucja SW WG.jpgP140a
31 grosz 1925 21/V21/Vbrąz1000Poświęcenie mennicyPróba 1 grosz 1925 12 IV awers.jpgPróba 1 grosz 1925 12 IV rewers.jpgP102
42 grosze 1925 27/X IM 2627/X IM 26brąz600Wizyta w mennicy prezydenta Ignacego MościckiegoPróba 2 grosze 1925 27 X 26 awers.jpgPróba 2 grosze 1925 27 X 26 rewers.jpgP105
55 groszy 1929 Zjazd w PoznaniuII ZJAZD NUMIZMATYKÓW I MEDALOGRAFÓW POLSKICH W POZNANIU 3.VI.1929brąz45Wybita dla uczestników zjazduPróba 5 groszy 1929 zjazd numizmatyków awers.jpgPróba 5 groszy 1929 zjazd numizmatyków rewers.jpgP109a
65 złotych 1930 Wizyta w BrukseliVISITE A LA MONNAIE DE BRUXELLES PAR SON EXCELLENCE M. JACKOWSKI MINISTRE DE POLOGNEbrąznieznanyWizyta ministra Jackowskiego w mennicy w BrukseliawersrewersP143a
7srebroawersrewersP143b

Do emisji pamiątkowych zaliczane są też zestawy monet przeznaczone na prezenty. Były to kompletne roczniki z lat 1930, 1931 i 1932 wybite specjalnie polerowanymi stemplami[5].

Oddzielną grupę stanowią okolicznościowe klipy. Monety te, początkowo bite na gładkich, kwadratowych płytkach doczekały się z czasem oddzielnych projektów, zajmujących całą powierzchnię kwadratu. O wyjątkowym charakterze tych emisji świadczą też oryginalne, ozdobne pudełka w jakich je sprzedawano[5]. W sumie wybito cztery rodzaje takich monet[9]:

Lp.KlipaNapisMateriałNakładZdjęcieNr Parch[8].
1Klipa 10 złotych 1933 Jan III Sobieski[10]PRÓBAsrebro10010 złotych 1933 Jan III Sobieski klipa srebro z napisem PRÓBA.jpgP154a
2Klipa 10 złotych 1933 Romuald Trauguttsrebro10010 złotych 1933 Traugutt klipa w srebrze.jpgP156a
3Klipa 10 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł Strzeleckisrebro300Klipa 10 zlotych Jozef Pilsudski.jpgP159
4Klipa 5 złotych 1936 Żaglowiecsrebro2005 złotych 1936 statek klipa srebro.jpgP149a
5brąz200Klipa 5 złotych 1936 Żaglowiec brąz.jpgP149b

Monety kolekcjonerskie

Monety obiegowe bite stemplem o efekcie lustrzanym

Pierwszą grupę stanowiły monety kolekcjonerskie, które powstały w oparciu na wzorach monet obiegowych, poprzez wyróżnienie ich rodzajem stempla. Zaczęto używać stempli specjalnie częściowo zmatowionych kwasem lub polerowanych dla otrzymania efektu monety lustrzanej[6]. Na początku XXI w. znane są następujące monety obiegowe II Rzeczypospolitej wybite stemplem o efekcie lustrzanym[11]:

Lp.MonetaNakładZdjęcieNr Parch[8].
11 grosz stempel lustrzany1923nieznanynienotowana[12]P101k
21930P101m
31931P101n
41932P101o
52 grosze stempel lustrzany1930nieznanynienotowana[13]P104i
61931P104j
71932P104k
85 groszy stempel lustrzany1930nieznanynienotowana[14]P106i
91931P106j
101932P106k
1120 groszy 1923 stempel lustrzany1020 groszy 1923 stempel lustrany awers.jpg20 groszy 1923 stempel lustrany rewers.jpgP112e
1250 groszy 1923 stempel lustrzanynieznany50 groszy 1923 lustrzanka.jpgP118d
131 złoty stempel lustrzany1925nieznanyP124d
142 złote 1936 Żaglowiec stempel lustrzany100nienotowana[15]P138c
155 złotych Nike stempel lustrzany1928nieznanyP142d
161930P142j
171931nienotowana[16]P142p
181932nienotowana[16]P142r
195 złotych 1930 Sztandar stempel lustrzanystempel płytki200P144b
20stempel głębokinieznany5 złotych 1930 Sztandar stempel lustrzany głęboki.jpgP144c
215 złotych Polonia stempel lustrzany1932nieznanyawersrewersP145e
225 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł Strzelecki stempel lustrzany100awersrewersP146b
2310 złotych Polonia stempel lustrzany1932nieznanyP152c
241933[17]nieznanyP152h
2510 złotych 1933 Jan III Sobieski stempel lustrzany100PRÓBA 10 złotych 1933 Jan III Sobieski stempel lustrzany.jpgP153b
2610 złotych 1933 Romuald Traugutt stempel lustrzany100PRÓBA 10 złotych 1933 Romuald Traugutt stempel lustrzany.jpgP155b
2710 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł Strzelecki stempel lustrzany20010 złotych 1934 Piłsudski-strzelecki stempel lustrzany.jpgP158d

Mimo dokumentacji w katalogach aukcyjnych nie udało się ustalić okoliczności wybicia stemplami lustrzanymi 20- i 50-groszówek z datą 1923, które w XXI w. pojawiły się na aukcjach ze wskazaniem na mennicę wiedeńską. Ich wizerunki różnią się jednak rysunkiem od monet obiegowych[5].

Monety próbne kolekcjonerskie

Bite stemplem zwykłym

Drugą grupę stanowiły próby kolekcjonerskie, tzn. wzory monet obiegowych z napisem „PRÓBA” oraz wzory monet, które nie trafiły do obiegu, z napisem „PRÓBA” lub bez, bite w niewielkich nakładach, z reguły poniżej 200 sztuk, przeznaczone do obrotu kolekcjonerskiego. Na początku XXI w. do grupy tej zaliczane są numizmaty[18]:

Lp.MonetaNapisMateriałNakładUwagiZdjęcieNr Parch[8].
11 grosz 1923 KNKNbrąz30bita stemplem odwróconymPróba 1grosz 1923 KN awers.jpgPróba 1grosz 1923 KN rewers.jpgP101a
21 grosz 1927srebro100Muzeum Narodowe w Krakowie 1 grosz 1927 srebro PROBA awers.jpgMuzeum Narodowe w Krakowie 1 grosz 1927 srebro PROBA rewers.jpgP101e
32 grosze 1923 Dwukrotny rewersbrąz125obie strony monety identycznePróba bez napisu 2 grosze 1923 strona 1.jpgPróba bez napisu 2 grosze 1923 strona 2.jpgP103a
42 grosze 1927srebro100Muzeum Narodowe w Krakowie 2 grosze 1927 srebro PROBA awers.jpgMuzeum Narodowe w Krakowie 2 grosze 1927 srebro PROBA rewers.jpgP104e
5nikiel20nienotowana[19]P104d
65 groszy 1923[20]srebro100Muzeum Narodowe w Krakowie 5 groszy 1923 srebro PROBA awers.jpgMuzeum Narodowe w Krakowie 5 groszy 1923 srebro PROBA rewers.jpgP106c
7mosiądz10wklęsły napis na rancie „MENNICA PAŃSTWOWA”Próba 5 groszy 1923 z napisem na rancie awers.jpgPróba 5 groszy 1923 z napisem na rancie rewers.jpgP106d
85 groszy 1925aluminium15awersrewersP106e
910 groszy 1938PRÓBAbrąz100stary orzeł (awers Wojciecha Jastrzębowskiego)nienotowana[21]P111a
1020 groszy 1923mosiądz3020 groszy 1923 mosiądz awers.jpg20 groszy 1923 mosiądz rewers.jpgP112a
1120 groszy 1924nikiel10Próba bez napisu 20 groszy 1924 awers nikiel.jpgPróba bez napisu 20 groszy 1924 rewers nikiel.jpgP112c
1220 groszy 1938[22]PRÓBAżelazo niklowane100nowy orzeł (awers Józefa Aumillera),

istnieją również monety bez napisu „PRÓBA” (P114b)[22]

awersrewersP114a
1350 marek polskich 1923brąz120nominał „50” bez nazwy „marek polskich”,

istnieją również bicia w srebrze na innej monecie (P117f)[23]

awersrewersP117a
14srebro12awersrewersP117b

P117f

1550 groszy 1923mosiądz30awersrewersP118a
1650 groszy 1938PRÓBAżelazo (niklowane)[24]120nowy orzeł (awers Józefa Aumillera),
średnica 23 mm
awersrewersP121a

(P121b)

17100nowy orzeł (awers Józefa Aumillera),
średnica 24,5 mm
P122a

(P122b)

18aluminium10nowy orzeł (awers Józefa Aumillera),
średnica 23 mm
awersrewersP121c
1950 groszy 1938 Duże cyfry 50PRÓBAżelazo niklowane200nowy orzeł (awers Józefa Aumillera),
średnica 24,5 mm
nienotowana[25]P123a
201 złoty 1924ESSAIsrebro15przed „1924” róg,

po „1924” pochodnia

1 zloty 1924 ESSAI.jpgP124a
218po „1924” litera HawersrewersP124c
221 złoty 1928 Wieniec zbożowynikiel15istnieją egzemplarze bite w miedzi (P125c)[26]Próba bez napisu 1 zloty 1928 awers - wieniec z klosów.jpgPróba bez napisu 1 zloty 1928 rewers - wieniec z klosów.jpgP125a
23tombak8awersrewersP125b
24brąz125Próba bez napisu 1 zloty 1928 brąz awers - wieniec z klosów późniejsza odbitka.jpgPróba bez napisu 1 zloty 1928 brąz rewers - wieniec z klosów późniejsza odbitka.jpgP125d
251 złoty 1928 Wieniec dębowynikiel35ze znakiem mennicy warszawskiej po „ZŁOTY”Próba bez napisu 1 zloty 1928 awers - wieniec dębowy.jpgPróba bez napisu 1 zloty 1928 rewers - wieniec dębowy.jpgP126a
26brąz32ze znakiem mennicy warszawskiej po „ZŁOTY”,
istnieją egzemplarze bite w brązie stemplem odwróconym (P126bb)[22]
awersrewersP126b
27PRÓBAnikiel110bez znaku mennicy warszawskiej,
istnieją egzemplarze ze znakiem mennicy po „ZŁOTY” (P126c)[27],
istnieją egzemplarze bite stemplem lustrzanym (P126e)[28]
Próba 1 złoty 1928 wieniec dębowy PRÓBA awers.jpgPróba 1 złoty 1928 wieniec dębowy PRÓBA rewers.jpgP126d
281 złoty 1928 Wieniec kwiatowy przewiązanynikiel30ze znakiem mennicy warszawskiej po „ZŁOTY”Próba bez napisu 1 zloty 1928 awers - wieniec liściasty.jpgPróba bez napisu 1 zloty 1928 rewers - wieniec liściasty.jpgP127a
29brąz105awersrewersP127b
30miedź5PRÓBA 1 złoty 1928 wieniec liściasty przewiązany miedź.jpgP127c
311 złoty 1929 Wieniec kwiatowy nieprzewiązanyPRÓBAnikiel115bez znaku mennicy,
awers M. Kotarbińskiego jak na obiegowej złotówce z 1929 r.
istnieją egzemplarze bez napisu „PRÓBA” (P128e)[29],
istnieją egzemplarze bite stemplem lustrzanym (P128f)[30]
Próba bez napisu 1 zloty 1929 awers.jpgPróba bez napisu 1 zloty 1929 rewers.jpgP128d

P128e

321 złoty 1929miedź[31]12masa 7,05 gramanienotowana[31]P129a
33brąz[32]12masa 4,75 gramaPróba 1 złoty 1929 miedź.jpgP129h
34PRÓBAaluminium10wklęsły napis „PRÓBA” z lewej strony na rewersie[33]PRÓBA 1 złoty 1929 aluminium wklęsły napis PRÓBA.jpgP129c
10wklęsły napis „PRÓBA” z prawej strony na rewersie[34]1 zloty 1929 aluminium PROBA napis po prawej.jpgP129e
35121 złoty 1929 poźniejsza odbitka w aluminium awers.jpg1 złoty 1929 poźniejsza odbitka w aluminium rewers.jpgP129b
361 złoty 1932 PoloniaPRÓBA[35]srebro120Próba 1 zloty 1932 awers.jpgPróba 1 zloty 1932 rewers.jpgP131a
37brąz100PRÓBA 1 złoty 1932 Polonia brąz.jpgP131b
382 złote 1924mosiądz40bez żadnego znaku mennicyMuzeum Narodowe w Krakowie 2 złote 1924 PROBA mosiadz awers.jpgMuzeum Narodowe w Krakowie 2 złote 1924 PROBA mosiadz rewers.jpgP133f
39srebro100Próba 2 złote 1924 bez znaków mennicy srebro.jpgP133a
40ESSAI15przed „1924” róg,

po „1924” pochodnia

2 zlote 1924 ESSAI.jpgP133c
4160po „1924” litera H,

bita stemplem odwróconym

Próba 2 złote 1924 H stempel odwrócony.jpgP133d
4210przed „1924” znak mennicy WarszawaawersrewersP133j
432 złote 1925srebro10po „1925” znak mennicy WarszawaPRÓBA 2 złote 1925 Warszawa.jpgP133g
442 złote 1927srebro1002 złote 1927 srebro bez napisu PRÓBA stempel zwykły.jpgP136a
45PRÓBA1002 zlote 1927 PROBA Ag.jpgP136d
46brąz[36]10na rewersie wklęsły napis „PRÓBA”P136f
472 złote 1933 PoloniaPRÓBAsrebro110Próba 2 złote 1933 srebro awers.jpgPróba 2 złote 1933 srebro rewers.jpgP137a
48brąz100Próba 2 złote 1933 brąz awers.jpgPróba 2 złote 1933 brąz rewers.jpgP137b
492 złote 1936 ŻaglowiecPRÓBAsrebro100istnieją monety z większym napisem „PRÓBA” (P138f)[37]Próba 2 złote 1936 awers.jpgPróba 2 złote 1936 rewers.jpgP138a

P138f

505 złotych 1925 Konstytucja 100 perełekmosiądz60znak mennicy warszawskiej na awersieawersrewersP139b
515 złotych 1925 Konstytucja 81 perełektombak100znak mennicy warszawskiej na awersieMuzeum Narodowe w Krakowie 5 złotych 1925 Konstytucja PROBA tombak awers.jpgMuzeum Narodowe w Krakowie 5 złotych 1925 Konstytucja PROBA tombak rewers.jpgP139a
525 złotych 1927 NikePRÓBAsrebro81Próba 5 zlotych 1927 Nike awers srebro.jpgPróba 5 zlotych 1927 Nike rewers srebro.jpgP141a
5320P141c
54brąz100PRÓBA 5 złotych 1927 Nike brąz.jpgP141d
555 złotych 1928 Nike stempel głębokisrebro20wklęsły napis na rancie „SALUS REIPUBLICAE SUPREMA LEX” (P142a) albo bez napisu (P142b)Próba 5 złotych 1928 Nike stempel głęboki awers.jpgPróba 5 złotych 1928 Nike stempel głęboki rewers.jpgP142a

P142b

565 złotych 1930 Sztandar stempel głębokiPRÓBAbrąz20napis „PRÓBA” wklęsłyawersrewersP144a
575 złotych 1933 PoloniaPRÓBAsrebro100awersrewersP145b
58brąz100awersrewersP145c
595 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł StrzeleckiPRÓBAsrebro100Próba 5 zlotych 1934 Jozef Pilsudski-orzel strzelecki.jpgP146a
60brąz1005 zlotych 1934 Pilsudski-orzel strzelecki PROBA braz.jpgP146c
615 złotych 1936 ŻaglowiecPRÓBAsrebro110istnieją monety z większym napisem „PRÓBA” (P148c)[38]5 złotych 1936 próba Żaglowiec z wąskim napisem.jpgP148a

P148c

6210 złotych 1925 Profile kobiety i mężczyznybrąz100moneta bez znaku mennicy warszawskiejMuzeum Narodowe w Krakowie 10 złotych 1925 próba głowy brąz awers.jpgMuzeum Narodowe w Krakowie 10 złotych 1925 próba głowy brąz rewers.jpgP150a
moneta ze znakiem mennicy warszawskiej[39]PRÓBA 10 złotych 1925 Głowy mężczyzny i kobiety ze znakiem mennicy brąz.jpgP150d
63srebro50Próba 10 złotych 1925 Głowy srebro awers.jpgPróba 10 złotych 1925 Głowy srebro rewers.jpgP150b
6410 złotych 1925 Bolesław Chrobrybrąz154ząbkowanie rantu z „linią” (P151f) albo „bez linii” (P151a)[40]Próba bez napisu 10 zlotych 1925 Boleslaw Chrobry awers brąz.jpgPróba bez napisu 10 zlotych 1925 Boleslaw Chrobry rewers brąz.jpgP151a

P151f

6510 złotych 1932 PoloniaPRÓBAsrebro100napis „PRÓBA” wypukłyPROBA 10 zlotych 1932 Polonia srebro.jpgP152a
66brąz10napis „PRÓBA” wklęsłyPróba 10 złotych 1932 Polonia brąz awers.jpgPróba 10 złotych 1932 Polonia brąz rewers.jpgP152b
6710 złotych 1933 PoloniaPRÓBAbrąz100awersrewersP152d
6810 złotych 1933 Jan III SobieskiPRÓBAsrebro100Próba 10 zlotych 1933 Jan III Sobieski.jpgP153a
6910 złotych 1933 Romuald TrauguttPRÓBAsrebro100Próba 10 złotych 1933 Traugutt awers.jpgPróba 10 złotych 1933 Traugutt rewers.jpgP155a
7010 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł StrzeleckiPRÓBAsrebro100Próba 10 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł strzelecki awers.jpgPróba 10 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł strzelecki rewers.jpgP158a
71brąz100awersrewersP158b
7210 złotych 1934 KlamryPRÓBAsrebro100średnica 33 mmPróba 10 złotych 1934 Klamry średnica 33 mm srebro awers.jpgPróba 10 złotych 1934 Klamry średnica 33 mm srebro rewers.jpgP160a
73tombak[41]3P160c
74żelazo niklowane130średnica 23 mmnienotowana[42]P161a
7510 złotych 1938 KlamryPRÓBAaluminium1010 zlotych 1938 klamry aluminium PROBA.jpgP169
7620 złotych 1924 Monogram RPbrąz120Próba bez napisu 20 zlotych 1924 monogram awers brąz.jpgPróba bez napisu 20 zlotych 1924 monogtam rewers brąz.jpgP162b
77srebro10awersrewersP162a
7820 złotych 1925 Bolesław Chrobrybrąz35PRÓBA 20 złotych 1925 Bolesław Chrobry brąz.jpgP163a
79nikiel[43]20nienotowana[43]P163b
8020 złotych 1925 Poloniabrąz105Próba 20 złotych 1925 Polonia brąz awers.jpgPróba 20 złotych 1925 Polonia brąz rewers.jpgP164a
81miedź10Muzeum Narodowe w Krakowie 20 zlotych 1925 Polonia PROBA miedz awers.jpgMuzeum Narodowe w Krakowie 20 zlotych 1925 Polonia PROBA miedz rewers.jpgP164b
82srebro12nienotowana[44]P164c
83złoto5P164e
8450 złotych 1924 Klęczący rycerzmiedź105Próba bez napisu 50 zlotych 1924 klęczący rycerz awers braz.jpgPróba bez napisu 50 zlotych 1924 klęczący rycerz rewers brąz.jpgP165a
85100 marek polskich 1922 Józef Piłsudskibrąz100PRÓBA 100 marek polskich 1922 Józef Piłsudski brąz.jpgP166b
86miedź60awersrewersP166a
87srebro50istnieją monety z „małym” (P166e) albo z „dużym” orłem na awersie (P166h)[45]PRÓBA 100 marek polskich 1922 srebro.jpgP166e

P166h

88mosiądz10istnieją monety z „małym” (P166c) albo z „dużym” orłem na awersie (P166i)[46]awersrewersP166c

P166i

89cyna4nienotowana[47]P166d
90złoto3P166f
91100 złotych 1925 Mikołaj Kopernik[48]PRÓBAsrebrośrednica 35 mm100 zlotych 1925 35mm srebro.jpgbrak
92100 złotych 1925 Mikołaj Koperniksrebro50średnica 20,5 mmPRÓBA 100 złotych 1925 Mikołaj Kopernik 20.5 mm srebro.jpgP168a

P168d

93brąz100Próba bez napisu 100 zlotych 1925 mały Kopernik awers brąz.jpgPróba bez napisu 100 zlotych 1925 mały Kopernik rewers braz.jpgP168b
Bite stemplem o efekcie lustrzanym

Niekiedy poprawione stemple wykorzystywano również do specjalnego bicia niektórych monet nieobiegowych, bądź próbnych wersji monet obiegowych (z umieszczonym napisem „PRÓBA”), tworząc w ten sposób kolejną, trzecią grupę monet kolekcjonerskich. Nakłady większości monet tego typu są nieznane, co może wskazywać, że poza kilkoma wyjątkami, w ogromnej większości powstawały one przy okazji lub w ramach zwykłych emisji kolekcjonerskich. Na początku XXI w. znane są takie egzemplarze[49][50]:

Lp.MonetaNapisMateriałNakładUwagiZdjęcieNr Parch[8].
120 groszy 1924 stempel lustrzanynikielnieznanynienotowana[51]P112d
21 złoty 1924 stempel lustrzanyESSAIsrebro40P124b
31 złoty 1928 wieniec dębowy stempel lustrzanyPRÓBAnikielnieznanyP126e
41 złoty 1929 wieniec kwiatowy nieprzewiązany stempel lustrzanyPRÓBAnikielnieznanyP128f
52 złote 1927 stempel lustrzanyPRÓBAsrebronieznanyawersrewersP136e
61002 zlote 1927 stempel lustrzany.jpgP136b
72 złote 1936 Żaglowiec stempel lustrzanyPRÓBAsrebronieznanyawersrewersP138b
85 złotych 1925 Konstytucja 81 perełek ze znakiem mennicy stempel lustrzanysrebronieznanyP139f
95 złotych 1925 Konstytucja 81 perełek bez znaku mennicy stempel lustrzanysrebronieznanyz napisem na rancie (P139m) albo bez napisu (P139k)awersrewersP139m

P139k

105 złotych 1927 Nike stempel lustrzanyPRÓBAsrebronieznanyawersrewersP141e
115 złotych 1933 Polonia stempel lustrzanyPRÓBAsrebronieznanyawersrewersP145f
125 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł Strzelecki stempel lustrzanyPRÓBAsrebronieznanyPróba 5 złotych 1934 Jozef Pilsudski-Orzeł strzelecki lustrzanka awers.jpgPróba 5 złotych 1934 Jozef Pilsudski-Orzeł strzelecki lustrzanka rewers.jpgP146e
13brązawersrewersP146d
145 złotych 1936 Żaglowiec stempel lustrzanyPRÓBAsrebronieznanyPróba 5 złotych 1936 stempel lustrzany awers.jpgPróba 5 złotych 1936 stempel lustrzany rewers.jpgP148d
15klipa 5 złotych 1936 Żaglowiec stempel lustrzanysrebronieznanyKlipa 5 złotych 1936 stempel lustrzany.jpgP149c
1610 złotych 1933 Jan III Sobieski stempel lustrzanyPRÓBAsrebronieznanyawersrewersP153c
17klipa 10 złotych 1933 Jan III Sobieski stempel lustrzanyPRÓBAsrebronieznany[52]awers i rewersP154c
1810 złotych 1933 Romuald Traugutt stempel lustrzanyPRÓBAsrebronieznanyawersrewersP155c
19klipa 10 złotych 1933 Romuald Traugutt stempel lustrzany[53]srebronieznanyawersrewersP156b
2010 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł Strzelecki stempel lustrzanyPRÓBAsrebro100Próba 10 złotych 1934 Strzelecki lustrzanka.jpgP158c
21brąz[54]nieznanyawersrewersP158e
22klipa 10 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł Strzelecki stempel lustrzany[55]srebronieznanyawersrewersbrak
2310 złotych 1934 Klamry stempel lustrzanyPRÓBAsrebronieznanyśrednica 33 mmP160e
2420 złotych 1925 Bolesław Chrobry stempel lustrzany[43]złotonieznanywybita stemplem głębokim,

rant gładki

P163c
25100 złotych 1925 Mikołaj Kopernik stempel lustrzanyPRÓBAsrebro100średnica 35 mm,
wklęsły napis na rancie:
„SALUS REIPUBLICAE SUPREMA LEX”
autor projektu – Stanisław Szukalski
awersrewersP167a

Kolekcjonerskie odbitki monet w różnych metalach

Poza oficjalną ofertą wybijano także monety z najróżniejszych metali, w tym ze złota. Ilości wybitych w ten sposób egzemplarzy są nie do ustalenia. Monety te tworzą czwartą grupę monet kolekcjonerskich. O szczególnej atmosferze panującej w mennicy w stosunku do monet próbnych-kolekcjonerskich wspomina kustosz Gabinetu Numizmatycznego Władysław Terlecki, opisując praktykę wykonywania złotych odbitek dowolnych monet dla osób polecanych przez ośrodki władzy. Co prawda ustawa z 1924 roku dopuszczała bicie złotych monet z powierzonego złota, ale odnosiło się to wyłącznie do zatwierdzonych wzorów 10, 20, 50 i 100-złotówek[6].

W opracowaniach o charakterze katalogowym opisywanych jest dużo różnych bić monet, szczególnie próbnych kolekcjonerskich, wykonanych w różnych metalach[56], dla których typową jest informacja – nakład nieznany. Większość takich numizmatów to efekty praktyk opisywanych przez Władysława Terleckiego, a stosowanych przez Mennicę Państwową w okresie międzywojennym[1].

Pod koniec drugiego dziesięciolecia XXI w. znane są następujące odbitki monet obiegowych bądź próbnych kolekcjonerskich bite w nieznanych nakładach w różnych metalach[57]:

Lp.MonetaMateriałUwagiZdjęcieNr Parch[8].
11 grosz1923mosiądzstemplem odwróconymnienotowana[58]P101b
2złotonienotowana[58]P101c
3nikielznak mennicy Warszawa pod łapą orła z prawej stronynienotowana[59]P101d
41925srebroP101p
51927złotonienotowana[60]P101f
61928nienotowana[60]P101g
71932nienotowana[12]P101h
82 grosze 1923 Dwukrotny rewerssrebroPróba 2 grosze 1923 z dwoma rewersami.jpgP103c
9złotoawers1awers2P103d
10nikielnienotowana[61]P103e
112 grosze1923brązznak mennicy Warszawa pod łapą orła z prawej stronynienotowana[62]P104a
12złotonienotowana[62]P104b
131925mosiądznienotowana[63]P104c
14miedźcienki krążek,

bez znaku mennicy

nienotowana[19]P104g
151928mosiądzcienki krążek,

znak mennicy Warszawa pod łapą orła z prawej strony

nienotowana[64]P104h
165 groszy1923[20]brązbez znaku mennicyawersrewersP106a
17nikielnienotowana[65]P106b
181925miedzionikielznak mennicy Warszawa pod łapą orła z prawej stronyawersrewersP106f
19cynkawersrewersP106g
20mosiądznienotowana[14]P106h
215 groszy 1923 12/IV SW 24miedźnienotowana[66]P107b
225 groszy 1929 Zjazd w PoznaniumosiądzP109b
2310 groszy 1938mosiądznienotowana[21]P111b
2450 marek polskich 1923złotoP117c
25mosiądznienotowana[23]P117d
26miedźMuzeum Narodowe w Krakowie 50 marek polskich 1923 miedz awers.jpgMuzeum Narodowe w Krakowie 50 marek polskich 1923 miedz rewers.jpgP117e
2750 groszy 1938 Duże cyfry 50aluminiumnienotowana[25]P123b
28miedzionikielPRÓBA 50 groszy 1938 duże cyfry 50 CuNi.jpgP123c
291 złoty 1928 Wieniec zbożowymiedźawersrewersP125c
301 złoty 1928 Wieniec dębowybrązbita stemplem odwróconymP126bb
31nikielna rewersie pod cyfrą „1” wypukły napis „PRÓBA”,

znak mennicy Warszawa po „ZŁOTY”

awersrewersP126c
321 złoty 1929nikieljak obiegowa, ale bez znaku mennicy warszawskiej na rewersieawersrewersP129d
332 złote 1927miedźbez znaku mennicy warszawskiejnienotowana[67]P136c
34znak mennicy Warszawa na awersie,

wklęsły napis „PRÓBA”

awersrewersP136i
352 złote 1936 Żaglowiecaluminiumbez napisu „PRÓBA”P138d
36wklęsły napis „PRÓBA”2 zlote 1936 aluminium PROBA.jpgP138e
375 złotych 1925 Konstytucja 100 perełekzłotonienotowana[68]P139c
38srebroznak mennicy warszawskiej na awersie znacznie większy niż na monetach bitych do obieguP139d
39mosiądznienotowana[69]P139e

P139j

405 złotych 1925 Konstytucja 81 perełeksrebrobez znaku mennicy warszawskiej na awersie,

z napisem na rancie albo bez napisu

1925PL00900 5 zlotych odm.3 - Konstytucja bez znaku mennicy.jpgP139h

P139l

41złotoze znakiem mennicy warszawskiej na awersieP139g
425 złotych 1925 Konstytucja 3/V SW-WGzłotonienotowana[70]P140b
435 złotych 1927 Nikebrązna rewersie wypukły napis „PRÓBA”,

rant gładki

nienotowana[71]P141b
44miedźbez znaku mennicy Warszawa,

bez napisu „PRÓBA”

P141f
455 złotych Nike1928miedźbita stemplem głębokimP142c
46bita stemplem płytkim (jak obiegowa)P142n
47nikielz prawej na rewersie wklęsły napis „ESSAI”P142e
48mosiądz[72]bita stemplem płytkimP142y
4910 złotych 1925 Profile kobiety i mężczyznyzłotonienotowana[73]P150c
5010 złotych 1925 Bolesław Chrobrysrebrona rewersie wklęsły napis „PRÓBA”P151b
51miedźnienotowana[74]P151c
52aluminiumnienotowana[75]P151d
53złotostempel głęboki, rant ząbkowany z linią, typowy dla bić próbnych w złocie[76]P151e
5410 złotych 1934 Klamry średnica 23 mmmiedzionikielawersrewersP161d
5520 złotych 1924 Monogram RPzłotonienotowana[77]P162c
5620 złotych 1925 Bolesław Chrobrynowe srebroPROBA 20 zlotych 1925 Boleslaw Chrobry nowe srebro.jpgP163d
57miedźawersrewersP163e

P163g

58miedzionikielP163h
5920 złotych 1925 PoloniamosiądzP164d
6050 złotych 1924 Klęczący rycerzbrązawers i rewersP165f
61ołównienotowana[78]P165b
62aluminiumP165c
63srebronienotowana[78]P165e
64złotoP165d
65100 marek polskich 1922złotona awersie wklęsły napis „PRÓBA”awersrewersP166g
66100 złotych 1925 Mikołaj Kopernik średnica 35 mmmiedźnienotowana[79]P167c
67srebrobita stemplem zwykłym bez napisu na rancie[80],
istnieją bicia na monecie 1 rubel 1924 r[79].
P167b

P168d

68100 złotych 1925 Mikołaj Kopernik średnica 20,5 mmmiedźnienotowana[81]P168e
69nikielnienotowana[82]P168f
70złotoawersrewersP168i

P168c

Próby technologiczne

Prawdziwych prób technologicznych było stosunkowo niewiele. Według założeń nie miały one prawa opuszczać mennicy. Monet tych nie było nigdy w oficjalnej ofercie sprzedaży Gabinetu Numizmatycznego, jednak w nie do końca jasnych okolicznościach pojawiały się w obrocie kolekcjonerskim. Do monet próbnych technologicznych należą odbitki jednostronne lub wykonane na nietypowych krążkach w celu sprawdzenia jakość każdego nowo wyprodukowanego stempla. Używano do tego tanich krążków z miedzi czy brązu, a później srebra[6].

Najwcześniejszą próbą technologiczną była moneta 50 groszy z 1919 r. przypisywana mennicy w Birmingham[83], bita w miedzioniklu[84][85], w okresie gdy w obiegu były marki polskie.

Próbami technologicznymi były belgijskie bicia z napisem „ESSAI” i tajemniczymi cyframi, a także filadelfijskie znaczone puncą „U.S.M.”, czy angielskie ze znakiem probierczym srebra[6].

Warszawskie próby technologiczne nierzadko nie miały znaku mennicy lub pełnej daty. Często inną ich cechą charakterystyczną było użycie mikro napisu „PRÓBA”. Znaki te były tak małe, że niekiedy dublowano je większą puncą. Wklęsły napis wybity puncą używany był natomiast na monetach o zmiennej masie, żeby zabezpieczyć się przed trafieniem ich do obiegu. Brutalnie przybita punca chroniła też przed oszustwem w przypadku, gdy np. masa odbitki z brązu zbliżała się do masy monety ze złota.

Niepodważalną technologiczną próbą stempla było wybicie nietypowej wersji dziesięciozłotówki z Bolesławem I Chrobrym w połączeniu z awersem dwudziestozłotówki – unikatowej hybrydy, ponieważ na każdej stronie monety był inny nominał[6].

Osobnym próbami technologicznymi były dziesięciozłotówki Polonia, na których znaki mennicy znajdował się na rewersie. Ośmiokrotne użycie znaku mennicyherbu Kościesza – wyglądało tak, jakby rytownik chciał sprawdzić jakość puncy[6].

Innym rodzajem prób technologicznych były „wynalazki” wybite w bizmucie. Nie można jednoznacznie określić kto, kiedy i gdzie wyprodukował te dziesięciozłotowe monety z datą 1934. Matryc użytych do ich wybicia nie ma w XXI w. w zbiorach Gabinetu Numizmatycznego Mennicy[6].

Monety próbne bite w okresie Generalnego Gubernatorstwa

Przez cały okres istnienia Generalnego Gubernatorstwa oficjalnymi środkami płatniczymi były wszystkie niesrebrne monety II Rzeczypospolitej, poza 50 groszy 1938, które wycofano z obiegu w 1942 r. Z biegiem jednak czasu monety te, najszybciej niklowe, znikały z obiegu tezauryzowane przez ludność. Władze okupacyjne postanowiły uzupełnić brakujący bilon wspomnianymi stalowymi monetami 50-groszowymi wybitymi jeszcze przez Bank Polski na wypadek wojny oraz 1-, 5-, 10- i 20-groszówkami bitymi według starych wzorów, ale w cynku. Tylko pięciogroszówka uległa istotniejszej modyfikacji, gdyż znacznie zmniejszono jej średnicę i postanowiono skorzystać z krążków z centralnym otworem. Rozpoczynając emisje w cynku wybito od 100 do 200 sztuk monet próbnych 1-, 2- i 5-groszowych, z wklęsłym napisem „PRÓBA”. Monety dwugroszowe nigdy nie doczekały się realizacji obiegowej[86].

Źródła informacji o monetach próbnych II Rzeczypospolitej i Generalnego Gubernatorstwa

W początku XXI w. stan wiedzy o monetach próbnych II Rzeczypospolitej i Generalnego Gubernatorstwa to wynik wieloletnich obserwacji aukcji numizmatycznych, portali internetowych, kwerend przeprowadzonych w wiodących muzeach i analizy zgromadzonych dokumentów. Poza wiedzą polskich i rozrzuconych po świecie kolekcjonerów, bezcennymi źródłami okazują się również[1]:

  • komplet przedwojennych cenników wydawanych przez Gabinet Numizmatyczny Mennicy,
  • prywatne archiwum Władysława Terleckiego, w tym jego autorski egzemplarz katalogu, w którym znajdują się odręczne poprawki maszynopisu,
  • notatki największego na owe czasy kolekcjonera i handlarza jakim był Gustaw Soubise-Bisier,
  • prywatne archiwum Edmunda Kopickiego, który podczas swojej wieloletniej pracy miał dostęp do największych prywatnych zbiorów, przy studiowaniu których sporządzał notatki i wykonywał odbitki ołówkowe wizerunków monet.

Pomimo to nie ma ostatecznej pewności, czy temat jest całkowicie zgłębiony i czy nie pojawią się jeszcze nieznane numizmaty próbne z tego okresu[87].

10 groszy 1923 HF

W drugim i trzecim dziesięcioleciu XXI w. głównym opracowaniem poświęconym zagadnieniu monet próbnych okresu 1919–1939 jest praca Janusza Parchimowicza: „Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939”. Na przestrzeni jedenastu lat ukazały się dwa wydania tej książki – pierwsze w 2010 r., a drugie w 2021 r. O „niestabilności merytorycznej” zagadnienia polskich monet próbnych (nieobiegowych) pierwszej połowy XX w. mogą świadczyć zmiany i uzupełnienia jakie wprowadził Janusz Parchimowicz w drugim wydaniu swojej pracy, w tym między innymi:

  • przesunięcia niektórych monet z grupy kolekcjonerskiej (o znanych nakładach) do grupy technologicznej albo bić w innych metalach (o nieznanych nakładach)[88],
  • usunięcie opisywanej w katalogach od drugiej połowy XX w. odmiany klipy z Janem III Sobieskim bez napisu „PRÓBA”[89],
  • rozpoznanie nowej odmiany monety 5 złotych 1925 Konstytucja o 82 zamiast 81 perełkach na rewersie[90],
  • opisanie monet próbnych niklowych: 10, 20 i 50 groszy z 1923 r. z mennicy Le Locle oznaczonych wklęsłą puncą HF na rewersie, mimio że autor w słowie wstępnym przedstawił wyniki swojej analizy prównawczej nasuwające wątpliwości co do autentyczności tych, uznawanych przez rynek kolekcjonerski, wersji próbnych monet obiegowych (wykonania wklęsłych znaków puncą w latach dwudziestych XX w. w mennicy Le Locle)[91].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 62–63, ISBN 978-83-87355-65-4.
  2. Fischer, Katalog monet polskich 2012 XX. XIX w. i monety koronne Stanisława Augusta Poniatowskiego, Adam Łanowy (red.), wyd. 14, Bytom: Fischer Sp. z o.o., 2012, s. 153–163, ISBN 978-83-62457-44-1.
  3. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 36–39,58–60, ISBN 978-83-87355-65-4.
  4. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 158–169,208–211,246–248, ISBN 978-83-87355-65-4.
  5. a b c d e Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 62, ISBN 978-83-87355-65-4.
  6. a b c d e f g h Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 63, ISBN 978-83-87355-65-4.
  7. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 70–71, 78–79, 85, 87, 168–169, 184–185, ISBN 978-83-87355-65-4.
  8. a b c d e f Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 88–332, ISBN 978-83-87355-97-5.
  9. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 202–204, 220–223, 226–229, 233–235, ISBN 978-83-87355-65-4.
  10. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 268–269, ISBN 978-83-87355-97-5.
  11. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 68, 69, 76, 77, 84, 93, 105, 115, 155, 176, 181, 182, 187, 188, 190, 195, 214, 219, 225, 231, ISBN 978-83-87355-65-4.
  12. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 92, ISBN 978-83-87355-97-5.
  13. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 100, ISBN 978-83-87355-97-5.
  14. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 106, ISBN 978-83-87355-97-5.
  15. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 189, ISBN 978-83-87355-97-5.
  16. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 223, ISBN 978-83-87355-97-5.
  17. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 263, ISBN 978-83-87355-97-5.
  18. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 72, 73, 75, 80–82, 90–92, 94, 100, 104, 109, 110, 112, 113, 116–129, 136, 140, 148, 153, 154, 158, 162, 170, 171, 174, 187, 191, 194, 196, 198, 206, 208, 212, 213, 215, 218, 224, 230, 236, 240, 241, 244, 246, 247, 250, 251, 253, 254, 258, 263, 266, ISBN 978-83-87355-65-4.
  19. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 98, ISBN 978-83-87355-97-5.
  20. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 102–103, ISBN 978-83-87355-97-5.
  21. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 115, ISBN 978-83-87355-97-5.
  22. a b c Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 121, ISBN 978-83-87355-97-5.
  23. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 129, ISBN 978-83-87355-97-5.
  24. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 137, 140, ISBN 978-83-87355-97-5.
  25. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 141, ISBN 978-83-87355-97-5.
  26. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 118, ISBN 978-83-87355-65-4.
  27. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 121–122, ISBN 978-83-87355-65-4.
  28. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 122, ISBN 978-83-87355-65-4.
  29. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 128, ISBN 978-83-87355-65-4.
  30. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 129, ISBN 978-83-87355-65-4.
  31. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 158, ISBN 978-83-87355-97-5.
  32. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 159, ISBN 978-83-87355-97-5.
  33. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 160, ISBN 978-83-87355-97-5.
  34. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 161, ISBN 978-83-87355-97-5.
  35. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 165–166, ISBN 978-83-87355-97-5.
  36. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 181, ISBN 978-83-87355-97-5.
  37. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 187, ISBN 978-83-87355-97-5.
  38. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 241, ISBN 978-83-87355-97-5.
  39. Próba BRĄZ 10 złotych 1925 Robotnicy – ZE ZNAKIEM – UNIKAT?, OneBid [dostęp 2021-07-25] (pol.).
  40. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 253–255, ISBN 978-83-87355-97-5.
  41. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 286, ISBN 978-83-87355-97-5.
  42. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 287, ISBN 978-83-87355-97-5.
  43. a b c Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 295, ISBN 978-83-87355-97-5.
  44. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 302, ISBN 978-83-87355-97-5.
  45. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 314, 317, ISBN 978-83-87355-97-5.
  46. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 312, 318, ISBN 978-83-87355-97-5.
  47. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 313, ISBN 978-83-87355-97-5.
  48. Próba 100 złotych 1925 DUŻY Kopernik, OneBid [dostęp 2022-06-01] (pol.).
  49. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 92, 115, 122, 129, 149, 150, 155, 163, 173, 193, 196, 199, 204, 218, 224, 227, 232, 266, ISBN 978-83-87355-65-4.
  50. Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 179, ISBN 83-87355-37-2.
  51. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 119, ISBN 978-83-87355-97-5.
  52. II RP. PRÓBA srebro 10 złotych 1933 klipa, Jan III Sobieski PCGS PR62 (2 MAX) LUSTRZANKA, archiwum.niemczyk.pl [dostęp 2021-07-25].
  53. II RP. 10 złotych 1933, Romuald Traugutt, klipa, PRÓBA, stempel lustrzany PCGS PR64 CAM (MAX), archiwum.niemczyk.pl [dostęp 2021-07-25].
  54. II RP. PRÓBA brąz 10 złotych 1934 Piłsudski strzelecki, stempel lustrzany NGC PF66 RB (MAX) UNIKAT, archiwum.niemczyk.pl [dostęp 2021-07-22].
  55. II RP. 10 złotych 1934 Piłsudski, orzeł strzelecki, klipa PRÓBA, srebro, stempel lustrzany, archiwum.niemczyk.pl [dostęp 2021-07-22].
  56. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 64–278, ISBN 978-83-87355-65-4.
  57. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 66–69, 72–75, 80, 83, 90, 101–102, 109–110, 112–113, 118, 121, 140, 149, 156, 158–161, 167, 169, 171, 173, 175–177, 207–209, 240, 245, 248, 252, 254–256, 264, 274–275, ISBN 978-83-87355-65-4.
  58. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 89, ISBN 978-83-87355-97-5.
  59. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 90, ISBN 978-83-87355-97-5.
  60. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 91, ISBN 978-83-87355-97-5.
  61. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 93, ISBN 978-83-87355-97-5.
  62. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 96, ISBN 978-83-87355-97-5.
  63. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 97, ISBN 978-83-87355-97-5.
  64. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 99, ISBN 978-83-87355-97-5.
  65. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 102, ISBN 978-83-87355-97-5.
  66. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 107, ISBN 978-83-87355-97-5.
  67. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 179, ISBN 978-83-87355-97-5.
  68. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 193, ISBN 978-83-87355-97-5.
  69. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 194–195, ISBN 978-83-87355-97-5.
  70. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 205, ISBN 978-83-87355-97-5.
  71. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 207, ISBN 978-83-87355-97-5.
  72. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 215, ISBN 978-83-87355-97-5.
  73. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 248, ISBN 978-83-87355-97-5.
  74. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 257, ISBN 978-83-87355-97-5.
  75. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 258, ISBN 978-83-87355-97-5.
  76. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 259, ISBN 978-83-87355-97-5.
  77. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 291, ISBN 978-83-87355-97-5.
  78. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 306, ISBN 978-83-87355-97-5.
  79. a b Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 321, ISBN 978-83-87355-97-5.
  80. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 320, ISBN 978-83-87355-97-5.
  81. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 328, ISBN 978-83-87355-97-5.
  82. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 329, ISBN 978-83-87355-97-5.
  83. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 96–99, ISBN 978-83-87355-65-4.
  84. 50 groszy 1919 – mały orzeł, bez liter JH – RZADKOŚĆ | Archiwum Gabinetu Numizmatycznego D. Marciniak, archiwum.gndm.pl [dostęp 2018-09-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-30] (pol.).
  85. 50 groszy 1919 – miedzionikiel – mały orzeł, bez liter JH | Archiwum Gabinetu Numizmatycznego D. Marciniak, archiwum.gndm.pl [dostęp 2018-09-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-18] (pol.).
  86. Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 122, 123, 132, 133, ISBN 83-87355-37-2.
  87. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 85, ISBN 978-83-87355-97-5.
  88. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 102, 121, 137, 154, ISBN 978-83-87355-97-5.
  89. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 268–270, ISBN 978-83-87355-97-5.
  90. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 202–203, ISBN 978-83-87355-97-5.
  91. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 86, 113, 119, 133, ISBN 978-83-87355-97-5.

Bibliografia

  • Parchimowicz J.: Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, Nefryt, Szczecin 2010, ISBN 978-83-87355-65-4.
  • Chałupski J.: Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w., część druga, II Rzeczpospolita. Generalne Gubernatorstwo 1918–1945, Sosnowiec 2008.

Media użyte na tej stronie

Próba 5 złotych 1936 stempel lustrzany awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 5 złotych 1936 stempel lustrzany awers
5 zlotych 1934 Pilsudski-orzel strzelecki PROBA braz.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
5 zlotych 1934 Pilsudski-orzel strzelecki PROBA braz
Próba bez napisu 10 zlotych 1925 Boleslaw Chrobry awers brąz.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 10 złotych 1925 Bolesław Chrobry awers brąz
Próba 20 złotych 1925 Polonia brąz awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 20 złotych 1925 Polonia brąz awers
Próba 10 złotych 1933 Traugutt rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 10 złotych 1933 Traugutt rewers
Próba 2 złote 1933 brąz rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 2 złote 1933 brąz rewers
Próba bez napisu 20 groszy 1924 awers nikiel.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 20 groszy 1924 awers nikiel
Próba 10 złotych 1925 Głowy srebro rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 10 złotych 1925 Głowy srebro rewers
Projekt 10 złotych 1934 statek rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Projekt 10 złotych 1934 statek rewers
Próba 1 złoty 1928 wieniec dębowy PRÓBA awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 1 złoty 1928 wieniec dębowy PRÓBA awers
Muzeum Narodowe w Krakowie 5 groszy 1923 srebro PROBA awers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14566;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
Próba 2 złote 1924 inny orzeł awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 2 złote 1924 inny orzeł awers
Próba 5 zlotych 1934 Jozef Pilsudski-orzel strzelecki.jpg
Autor: Janeczkas, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 5 złotych 1934 Józef Piłsudski-orzeł strzelecki
Próba 2 złote 1924 inny orzeł rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 2 złote 1924 inny orzeł rewers
Muzeum Narodowe w Krakowie 1 grosz 1927 srebro PROBA rewers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14562;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
Próba 5 złotych 1934 Jozef Pilsudski-Orzeł strzelecki lustrzanka rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 5 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł strzelecki LUSTRZANKA rewers
Próba 1grosz 1923 KN awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 1 grosz 1923 KN awers
Próba jednostronna awersu 1 grosz 1923 rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba jednostronna awersu 1 grosz 1923 rewers
Próba bez napisu 1 zloty 1928 rewers - wieniec dębowy.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 1 zloty 1928 rewers - wieniec dębowy
Próba 10 złotych 1925 Głowy srebro awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 10 złotych 1925 Głowy srebro awers
10 złotych 1933 Jan III Sobieski klipa srebro z napisem PRÓBA.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
10 złotych 1933 Jan III Sobieski klipa srebro z napisem PRÓBA
Próba bez napisu 1 zloty 1928 rewers - wieniec z klosów.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 1 zloty 1928 rewers - wieniec z kłosów
Próba 2 złote 1933 brąz awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 2 złote 1933 brąz awers
Próba bez napisu 2 grosze 1923 strona 2.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 2 grosze 1923 strona 2
Próba bez napisu 50 zlotych 1924 klęczący rycerz awers braz.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 50 złotych 1924 klęczący rycerz awers brąz
1 złoty 1929 poźniejsza odbitka w aluminium rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 złoty 1929 późniejsza odbitka w aluminium rewers
Próba 1 zloty 1932 awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 1 zloty 1932 awers
Próba 10 zlotych 1933 Jan III Sobieski.jpg
Autor: Janeczkas, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 10 złotych 1933 Jan III Sobieski
PRÓBA 10 złotych 1933 Jan III Sobieski stempel lustrzany.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
PRÓBA 10 złotych 1933 Jan III Sobieski stempel lustrzany
2 złote 1927 srebro bez napisu PRÓBA stempel zwykły.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
2 złote 1927 srebro bez napisu PRÓBA stempel zwykły
Muzeum Narodowe w Krakowie 2 złote 1924 PROBA mosiadz rewers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14577;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
Muzeum Narodowe w Krakowie 10 złotych 1925 próba głowy brąz rewers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14585;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
Próba 5 złotych 1928 Nike stempel głęboki awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 5 złotych 1928 Nike stempel głęboki awers
PRÓBA 1 złoty 1928 wieniec liściasty przewiązany miedź.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
PRÓBA 1 złoty 1928 wieniec liściasty przewiązany miedź
1 złoty 1929 poźniejsza odbitka w aluminium awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 złoty 1929 późniejsza odbitka w aluminium awers
Próba 1 grosz 1925 12 IV rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 1 grosz 1925 12 IV rewers
Próba 2 grosze 1925 27 X 26 rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 2 grosze 1925 27 X 26 rewers
Próba 2 złote 1924 H z puncą awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 2 złote 1924 H z puncą awers
Próba 1 złoty 1929 miedź.jpg
Autor: Janeczkas, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 1 złoty 1929 miedź
10 złotych 1934 Piłsudski-strzelecki stempel lustrzany.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
10 złotych 1934 Piłsudski-strzelecki stempel lustrzany
Próba bez napisu 20 zlotych 1924 monogram awers brąz.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 20 złotych 1924 monogram awers brąz
PRÓBA 1 złoty 1929 aluminium wklęsły napis PRÓBA.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
PRÓBA 1 złoty 1929 aluminium wklęsły napis PRÓBA
Próba 20 złotych 1925 Polonia brąz rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 20 złotych 1925 Polonia brąz rewers
Próba 5 groszy 1929 zjazd numizmatyków awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 5 groszy 1929 zjazd numizmatyków awers
Próba bez napisu 50 zlotych 1924 klęczący rycerz rewers brąz.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 50 złotych 1924 klęczący rycerz rewers brąz
Klipa 10 zlotych Jozef Pilsudski.jpg
Autor: Janeczkas, Licencja: CC BY-SA 4.0
Klipa 10 zlotych Jozef Pilsudski
1925PL00950 5 zlotych odm.4 - Konstytucja SW WG.jpg
Autor: Gonzuchna, Licencja: CC BY-SA 4.0
Awers i rewers 5 złotych 1925 Konstytucja SW WG
Próba 50 groszy 1919 rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 50 groszy 1919 rewers
Próba 5 groszy 1929 zjazd numizmatyków rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 5 groszy 1929 zjazd numizmatyków rewers
Próba 2 złote 1933 srebro awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 2 złote 1933 srebro awers
Muzeum Narodowe w Krakowie 20 zlotych 1925 Polonia PROBA miedz awers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14590;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
Próba 10 złotych 1932 Polonia brąz rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 10 złotych 1932 Polonia brąz rewers
Próba 1 zloty 1932 rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 1 zloty 1932 rewers
Próba 5 złotych 1936 stempel lustrzany rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 5 złotych 1936 stempel lustrzany rewers
Projekt 10 złotych 1934 kobieta rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Projekt 10 złotych 1934 kobieta rewers
Próba 5 groszy 1923 z napisem na rancie rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 5 groszy 1923 z napisem na rancie rewers
Próba 2 złote 1933 srebro rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 2 złote 1933 srebro rewers
Próba bez napisu 20 zlotych 1924 monogtam rewers brąz.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 20 złotych 1924 monogram rewers brąz
Muzeum Narodowe w Krakowie 5 złotych 1925 Konstytucja PROBA tombak awers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14582;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
PRÓBA 100 złotych 1925 Mikołaj Kopernik 20.5 mm srebro.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
PRÓBA 100 złotych 1925 Mikołaj Kopernik 20.5 mm srebro
Projekt 10 złotych 1934 statek awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Projekt 10 złotych 1934 statek awers
Próba bez napisu 1 zloty 1928 awers - wieniec z klosów.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 1 zloty 1928 awers - wieniec z kłosów
Muzeum Narodowe w Krakowie 5 złotych 1925 Konstytucja PROBA tombak rewers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14582;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
Próba 5 złotych 1934 Jozef Pilsudski-Orzeł strzelecki lustrzanka awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 5 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł strzelecki LUSTRZANKA awers
Próba 5 zlotych 1927 Nike awers srebro.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 5 złotych 1927 Nike awers srebro
Projekt 10 złotych 1934 Nike awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Projekt 10 złotych 1934 Nike awers
Próba bez napisu 1 zloty 1928 awers - wieniec dębowy.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 1 zloty 1928 awers - wieniec dębowy
Próba 50 groszy 1919 awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 50 groszy 1919 awers
20 groszy 1923 stempel lustrany rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
20 groszy 1923 stempel lustrzany rewers
Próba 2 grosze 1939 cynk awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 2 grosze 1939 cynk awers
Próba 10 złotych 1933 Traugutt awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 10 złotych 1933 Traugutt awers
PRÓBA 10 złotych 1933 Romuald Traugutt stempel lustrzany.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
PRÓBA 10 złotych 1933 Romuald Traugutt stempel lustrzany
Próba 5 zlotych 1927 Nike rewers srebro.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 5 złotych 1927 Nike rewers srebro
Muzeum Narodowe w Krakowie 50 marek polskich 1923 miedz awers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14591;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
Próba bez napisu 2 grosze 1923 strona 1.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 2 grosze 1923 strona 1
Próba 10 złotych 1934 Klamry średnica 33 mm srebro awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 10 złotych 1934 Klamry średnica 33 mm srebro awers
Próba bez napisu 5 groszy 1924 12 IV awers braz.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 5 groszy 1924 12 IV awers brąz
Próba 10 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł strzelecki awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 10 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł strzelecki awers
20 groszy 1923 stempel lustrany awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
20 groszy 1923 stempel lustrzany awers
Muzeum Narodowe w Krakowie 50 marek polskich 1923 miedz rewers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14591;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
Próba 10 złotych 1932 Polonia brąz awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 10 złotych 1932 Polonia brąz awers
Muzeum Narodowe w Krakowie 2 grosze 1927 srebro PROBA awers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14565;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
Próba 1 złoty 1928 wieniec dębowy PRÓBA rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 1 złoty 1928 wieniec dębowy PRÓBA rewers
10 zlotych 1925 Bolesław Chrobry.jpg
Autor: Janeczkas, Licencja: CC BY-SA 4.0
10 złotych 1925 Bolesław Chrobry
Próba bez napisu 10 zlotych 1925 Boleslaw Chrobry rewers brąz.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 10 złotych 1925 Bolesław Chrobry rewers brąz
Muzeum Narodowe w Krakowie 2 złote 1924 PROBA mosiadz awers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14577;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
20 zlotych 1925 Boleslaw Chrobry.jpg
Autor: Janeczkas, Licencja: CC BY-SA 4.0
20 złotych 1925 Bolesław Chrobry
Próba bez napisu 1 zloty 1929 awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 1 zloty 1929 awers
5 złotych 1930 Sztandar stempel lustrzany głęboki.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
5 złotych 1930 Sztandar stempel lustrzany głęboki
Próba 2 złote 1936 awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 2 złote 1936 awers
Próba 10 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł strzelecki rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 10 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł strzelecki rewers
20 groszy 1923 mosiądz rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
20 groszy 1923 mosiądz rewers
Próba bez napisu 1 zloty 1929 rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 1 zloty 1929 rewers
PRÓBA 100 marek polskich 1922 Józef Piłsudski brąz.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
PRÓBA 100 marek polskich 1922 Józef Piłsudski brąz
Muzeum Narodowe w Krakowie 1 grosz 1927 srebro PROBA awers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14562;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
Próba 5 groszy 1923 z napisem na rancie awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 5 groszy 1923 z napisem na rancie awers
Próba 5 złotych 1928 Nike stempel głęboki rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 5 złotych 1928 Nike stempel głęboki rewers
Próba bez napisu 20 groszy 1924 rewers nikiel.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 20 groszy 1924 rewers nikiel
Muzeum Narodowe w Krakowie 5 groszy 1923 srebro PROBA rewers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14566;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
Próba bez napisu 1 zloty 1928 rewers - wieniec liściasty.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 1 zloty 1928 rewers - wieniec liściasty
Próba 1grosz 1923 KN rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 1 grosz 1923 KN rewers
5 złotych 1925 Konstutucja 81 perełek.jpg
Autor: Gonzuchna, Licencja: CC BY-SA 4.0
Awers i rewers monety 5 złotych 1925 Konstutucja 81 perełek
Próba 10 złotych 1934 Klamry średnica 33 mm srebro rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 10 złotych 1934 Klamry średnica 33 mm srebro rewers
Próba 2 grosze 1939 cynk rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 2 grosze 1939 cynk rewers
5 złotych 1936 próba Żaglowiec z wąskim napisem.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
5 złotych 1936 próba Żaglowiec z wąskim napisem
Próba 2 złote 1924 H z puncą rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 2 złote 1924 H z puncą rewers
Próba bez napisu 5 groszy 1924 12 IV rewers braz.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 5 groszy 1924 12 IV rewers brąz
20 groszy 1923 mosiądz awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
20 groszy 1923 mosiądz awers
Próba bez napisu 100 zlotych 1925 mały Kopernik rewers braz.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 100 złotych 1925 mały Kopernik rewers brąz
Próba bez napisu 1 zloty 1928 brąz awers - wieniec z klosów późniejsza odbitka.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 1 zloty 1928 brąz awers - wieniec z kłosów późniejsza odbitka
Próba 1 grosz 1925 12 IV awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 1 grosz 1925 12 IV awers
Muzeum Narodowe w Krakowie 20 zlotych 1925 Polonia PROBA miedz rewers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14590;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
Próba 1 grosz 1939 cynk awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 1 grosz 1939 cynk awers
Próba bez napisu 100 zlotych 1925 mały Kopernik awers brąz.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 100 złotych 1925 mały Kopernik awers brąz
1925PL00900 5 zlotych odm.3 - Konstytucja bez znaku mennicy.jpg
Autor: Gonzuchna, Licencja: CC BY-SA 4.0
Awers i rewers monety 5 złotych Konstytucja (PRÓBA bez znaku mennicy)
Projekt 10 złotych 1934 Nike rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Projekt 10 złotych 1934 Nike rewers
Muzeum Narodowe w Krakowie 10 złotych 1925 próba głowy brąz awers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14585;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
PROBA 20 zlotych 1925 Boleslaw Chrobry nowe srebro.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
PROBA 20 złotych 1925 Bolesław Chrobry nowe srebro
PRÓBA 10 złotych 1925 Głowy mężczyzny i kobiety ze znakiem mennicy brąz.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
PRÓBA 10 złotych 1925 Głowy mężczyzny i kobiety ze znakiem mennicy brąz
Próba 2 grosze 1925 27 X 26 awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 2 grosze 1925 27 X 26 awers
Próba bez napisu 1 zloty 1928 awers - wieniec liściasty.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 1 zloty 1928 awers - wieniec liściasty
Projekt 10 złotych 1934 kobieta awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Projekt 10 złotych 1934 kobieta awers
Próba 1 grosz 1939 cynk rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 1 grosz 1939 cynk rewers
Muzeum Narodowe w Krakowie 2 grosze 1927 srebro PROBA rewers.jpg
Autor: Muzeum Narodowe w Krakowie, Cracow, Poland, Licencja: CC0
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK VII-P-14565;Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej;fot. Paweł Czernicki
Próba bez napisu 1 zloty 1928 brąz rewers - wieniec z klosów późniejsza odbitka.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba bez napisu 1 zloty 1928 brąz rewers - wieniec z kłosów późniejsza odbitka
Próba jednostronna awersu 1 grosz 1923 awers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba jednostronna awersu 1 grosz 1923 awers
Próba 2 złote 1936 rewers.jpg
Autor: Gabinet Numizmatyczny Damian Marciniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Próba 2 złote 1936 rewers