Monge (1908)

Monge (Q67)

„Monge” przed 1915 r.
Klasa	okręt podwodny
Typ	Pluviôse
Historia
Stocznia	Arsenal de Toulon
Położenie stępki	1906
Wodowanie	31 grudnia 1908
Marine nationale
Wejście do służby	1909
Zatopiony	29 grudnia 1915
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	398 ton 550 t
Długość	51,1 m
Szerokość	4,9 m
Zanurzenie	3 m
Zanurzenie testowe	40 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Napęd
2 silniki parowe potrójnego rozprężania, 2 kotły, łączna moc 700 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 450 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	12 węzłów 8 w.
Zasięg	powierzchnia: 1500 Mm przy 9 w. zanurzenie: 50 Mm przy 5 w.
Uzbrojenie
8 torped
Wyrzutnie torpedowe	7 × 450 mm (1 wewnętrzna na dziobie, 6 zewnętrznych)
Załoga	24

Monge (Q67) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu I wojny światowej, trzynasta zamówiona jednostka typu Pluviôse. Została zwodowana 31 grudnia 1908 roku w stoczni Arsenal de Toulon, a do służby w Marine nationale weszła w 1909 roku. 29 grudnia 1915 roku nieopodal Kotoru okręt został zatopiony przez austro-węgierski krążownik SMS „Helgoland”.

Projekt i dane taktyczno–techniczne

„Monge” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1905 roku^[1][2]. Jednostkę zaprojektował inż. Maxime Laubeuf, powracając do napędu parowego na powierzchni^[3][4]. Wadą okrętu był długi czas zanurzania^[2][3].

„Monge” był średniej wielkości dwukadłubowym, oceanicznym okrętem podwodnym. Długość całkowita wynosiła 51,1 metra, szerokość 4,9 metra i zanurzenie 3 metry^[1][2][3]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 398 ton, a w zanurzeniu 550 ton^[1][2][3]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 700 koni mechanicznych (KM), do których parę dostarczały dwa kotły du Temple^[1][2][3]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 450 KM^[1][2][3]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 12 węzłów na powierzchni i 8 węzłów w zanurzeniu^[1][3][5]. Zasięg wynosił 1500 Mm przy prędkości 9 węzłów (lub 900 Mm przy prędkości 12 węzłów) w położeniu nawodnym oraz 50 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą^[1][2][3]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 40 metrów^[6].

Okręt wyposażony był w siedem wyrzutni torped kalibru 450 mm: jedną wewnętrzną na dziobie, dwie zewnętrzne systemu Drzewieckiego, dwie zewnętrzne po obu stronach kiosku (odchylone o 6° od osi symetrii okrętu) i dwie zewnętrzne na rufie (odchylone o 1° od osi symetrii okrętu), z łącznym zapasem 8 torped model 1904^[1][2][3]. Załoga okrętu składała się z 24 oficerów, podoficerów i marynarzy^[1][2][7].

Budowa i przebieg służby

„Monge” zbudowany został w Arsenale w Tulonie^[1][2][3]. Stępkę okrętu położono w 1906 roku^[6], został zwodowany 31 grudnia 1908 roku^[1][2][3], a do służby przyjęto go w 1909 roku^[6]. Okręt otrzymał nazwę na cześć wybitnego francuskiego naukowca z przełomu XVIII i XIX wieku – Gasparda Monge. Jednostka otrzymała numer burtowy Q67^[1].

„Monge” był intensywnie wykorzystywany podczas wojny, służąc na Adriatyku^[6][8]. 17 sierpnia 1915 roku okręt wykonał nieskuteczny atak torpedowy na austro-węgierski krążownik SMS „Helgoland”^[8]. 29 grudnia 1915 roku nieopodal Kotoru okręt został staranowany przez tenże krążownik, a następnie zatopiony ogniem artylerii^[1][8][9]. Dowódca jednostki, kpt. mar. Roland Morillot po wydaniu rozkazu opuszczenia okrętu wraz z dwoma innymi oficerami pozostał na pokładzie i utonął razem z nim^[10][a]. Okręt został odznaczony Krzyżem Wojennym^[8].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Antoine Joseph Louis Roland MORILLOT. Ecole Navale. [dostęp 2016-12-31]. (fr.).
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Ivan Gogin: PLUVIÔSE submarines (1908 - 1911). Navypedia. [dostęp 2016-12-31]. (ang.).
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0445-5. (ang.).
• John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
• Gordon Smith: World War 1 at Sea, FRENCH NAVY. Naval History Homepage. [dostęp 2016-12-31]. (ang.).