Monica Vitti

Monica Vitti
ilustracja
(c) Georges Biard, CC BY-SA 3.0
Imię i nazwisko

Maria Luisa Ceciarelli

Data i miejsce urodzenia

3 listopada 1931
Rzym

Data i miejsce śmierci

2 lutego 2022
Rzym

Zawód

aktorka, scenarzystka, reżyserka

Współmałżonek

Roberto Russo (1995–2022; jej śmierć)

Lata aktywności

1954–1992

Monica Vitti, właśc. Maria Luisa Ceciarelli[1] (ur. 3 listopada 1931 w Rzymie, zm. 2 lutego 2022 tamże[2]) – włoska aktorka. Była muzą reżysera Michelangela Antonioniego, u którego we wczesnych latach 60. grała główne role[3][4]. Potem była obsadzana głównie w komediach, współpracując z reżyserem Mario Monicellim. Wystąpiła z Marcellem Mastroiannim, Alainem Delonem, Richardem Harrisem, Terence’em Stampem, Michaelem Caine’em i Dirkiem Bogarde’em.

Vitti zdobyła pięć nagród Davida di Donatello dla najlepszej aktorki, siedem włoskich Złotych Globów dla najlepszej aktorki, Srebrnego Niedźwiedzia za wybitne osiągnięcie artystyczne (1984) na Festiwalu Filmowym w Berlinie oraz nagrodę Honorowego Złotego Lwa (1995) za całokształt twórczości na Festiwalu Filmowym w Wenecji[5].

Życiorys

Wczesne lata

Urodziła się w Rzymie jako córka Adele Vittiglii i Angela Ceciarelliego[6][7]. Występowała w domu przed młodszym rodzeństwem. Zaczynała od amatorskich przedstawień teatralnych. W 1953 ukończyła studia aktorskie w Centro Sperimentale di Cinematografia w Rzymie.

Kariera

Monica Vitti (ok. 1970)

Pierwszą rolę filmową powierzył jej Ettore Scola w swoim Ridere! Ridere! Ridere! (1954). W 1957 przyłączyła się do Teatro Nuovo di Milano, sceny kierowanej wówczas przez Michelangela Antonioniego[8].

Wkrótce zagrała w jego znanym filmie Przygoda (1960), za rolę w którym otrzymała nagrodę jury na 13. MFF w Cannes. Krytycy zachwycili się rolą Claudii, chłodnej kobiety z zamożnego towarzystwa, która rozwija romans z chłopakiem swojej zaginionej przyjaciółki. Później wzięła jeszcze udział w innych produkcjach Antonioniego: Nocy, Zaćmieniu i Czerwonej pustyni[9].

Spróbowała też hollywoodzkiej kariery, grając tytułową rolę w filmie Modesty Blaise (1966), opartym na komiksie o tym samym tytule. Film był jednak porażką w zgodnej opinii zarówno krytyków jak i publiczności. Vitti wróciła więc do Europy, gdzie zagrała u Luisa Buñuela w Widmie wolności i raz jeszcze pracowała z Antonionim przy realizacji Tajemnicy Oberwaldu.

Zasiadała w jury konkursu głównego na 21. (1968) oraz na 27. MFF w Cannes (1974)[10].

W 1989 napisała scenariusz do dramatu Sekretny skandal (Scandalo segreto), który sama wyreżyserowała i w którym zagrała główną rolę z Elliottem Gouldem. Był to jej ostatni występ na dużym ekranie.

O jej życiu prywatnym wiadomo niewiele, choć w 1993 opublikowała swoją autobiografię pod tytułem Sette sotane (wł. Siedem spódnic). Dwa lata później poślubiła Roberta Russo.

Była na okładkach magazynów takich jak „L’Europeo”, „Film”, „Elle” czy „Vogue[11].

Życie prywatne

W latach 1957–1967 była związana z Michelangelem Antonionim[12]. W 1995 Vitti wyszła za mąż za Roberto Russo, z którym była w związku od 1973[12].

Śmierć

Ostatni raz wystąpiła publicznie w 2002 na paryskiej premierze musicalu scenicznego Notre-Dame de Paris. W 2015 wycofała się z życia publicznego z powodu choroby Alzheimera. W 2018 jej mąż potwierdził, że nadal mieszka z nim w domu w Rzymie i że osobiście się nią opiekował z pomocą opiekunki. Vitti zmarła z powodu powikłań choroby Alzheimera 2 lutego 2022 w wieku 90 lat[13].

Filmografia

  • 1954: Ridere, Ridere, Ridere! (Śmiać się, śmiać się, śmiać się)
  • 1955: Adirana Lecouvreue
  • 1956: Una pelliciccia di visone (Futro nurkowe)
  • 1958: Le dritte (Spryciary)
  • 1959: L'avventura (Przygoda)
  • 1960: La notte (Noc)
  • 1962: Le quattro Verità (Cztery prawdy)
  • 1962: L'eclisse (Zaćmienie)
  • 1963: Château en Suède (Zamek w Szwecji)
  • 1963: Dragées au poivre (Pigułki z pieprzem)
  • 1964: Alta infedeltà (Niewierność)
  • 1964: Il deserto rosso (Czerwona pustynia)
  • 1964: Il disco volante (Latający talerz)
  • 1964: La bambole (Lalki)
  • 1966: La fate (Wróżki)
  • 1966: Fai in fretta ad uccidermi... ho freddo! (Zabij mnie szybko... zimno mi!)
  • 1966: Modesty Balise
  • 1967: La cintura si castita (Pas cnoty)
  • 1967: Ti ho sposato per allegria (Ożeniłem się z tobą dla zabawy)
  • 1967: La ragazza con la pistola (Dziewczyna z pistoletem)
  • 1969: Amore mio, aiutami (Kochanie, pomóż mi)
  • 1969: La femme écarlate (Szkarłatna kobieta)
  • 1970: Dramma della gelosia – tutti i particolari in cronaca (Dramat zazdrości)
  • 1970: La supertestimone (Świadek koronny)
  • 1970: Le copie (Pary)
  • 1970: Nini' Tirabusciò, la donna che inventò la mossà (Nini Tirabusciò, kobieta która wymyśliła "ruch")
  • 1970: La pacifista (Pacyfistka)
  • 1971: Gli ordini sono ordini (Grzeszna natura)
  • 1971: Noi donna siamo fatte cosi (My kobiety takie już jesteśmy)
  • 1973: La Tosca
  • 1973: Teresa la larda (Teresa złodziejka)
  • 1973: Polivere di Stelle (Gwiezdny pył)
  • 1974: Le fantōme de la liberté (Widmo wolności)
  • 1979: An Almost Perfect Affair (Romans prawie doskonały)

Przypisy

  1. Monica Vitti, ‘queen of Italian cinema’, dies aged 90. [w:] The Guardian [on-line]. 2022-02-02}. [dostęp 2022-02-02].
  2. È morta Monica Vitti, talento smisurato del cinema italiano. „la Repubblica”. [dostęp 2022-02-02]. (wł.).
  3. Monica Vitti, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-02-02] (ang.).
  4. Monica Vitti. Rotten Tomatoes. [dostęp 2022-02-02]. (ang.).
  5. Monica Vitti Awards. AllMovie. [dostęp 2022-02-02]. (ang.).
  6. Camilla Prato: Addio a Monica Vitti, la donna che seppe tener testa ai “grandi maschi” della commedia italiana. LaNazione.it. [dostęp 2022-02-02]. (wł.).
  7. Giorgia articolista: Monica Vitti biografia. AlphabetCity. [dostęp 2022-02-02]. (wł.).
  8. Monica Vitti biografia. MYmovies.it. [dostęp 2022-02-02]. (wł.).
  9. Hal Erickson: Monica Vitti Biography. AllMovie. [dostęp 2022-02-02]. (ang.).
  10. Monica Vitti Trivia. FamousFix. [dostęp 2022-02-02]. (ang.).
  11. Monica Vitti Magazines. FamousFix. [dostęp 2022-02-02]. (ang.).
  12. a b Monica Vitti Relationships. FamousFix. [dostęp 2022-02-02]. (ang.).
  13. Rick Lyman: Monica Vitti, ‘Queen of Italian Cinema,’ Dies at 90. „The New York Times”, 2022-02-02. [dostęp 2022-02-02].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Monica Vitti 70.jpg
Italian actress Monica Vitti