Mono no aware
Mono no aware (jap. 物の哀れ mono-no-aware) – patos, zmysł estetyczny, wrażliwość na piękno, kategoria estetyczna starożytnej sztuki japońskiej, wyrażająca melancholię przemijania i tradycyjną wrażliwość na patos rzeczy[1][2][3].
Uczucie zachwytu i poruszenia na skutek kontaktu z małymi sprawami, przedmiotami, w którym to uczuciu człowiek czuje się zintegrowany ze światem zewnętrznym[4].
Mono no aware to literacki i estetyczny ideał kultywowany w okresie Heian (794–1185). Jego rdzeniem jest głębokie, empatyczne zrozumienie efemerycznego (krótkotrwałego) piękna przejawiającego się w naturze i życiu człowieka, i dlatego jest zwykle zabarwione nutą smutku, a w zależności od okoliczności może mu towarzyszyć: podziw, groza, strach, radość[2].
Pojęcie mono no aware, nierozerwalnie związane z estetyką okresu Heian, jest bardzo trudne do zdefiniowania, ponieważ jest wieloznaczne i w zależności od kontekstu różnie tłumaczone. Motyw ulotności życia i wyzwolenia przez śmierć, podejmowany w poezji stał się w okresie Heian konwencjonalnym zwrotem w konwersacji arystokratów. Melancholijna zaduma nad smutkiem egzystencji należała do dobrego tonu, świadczyła bowiem o wrażliwości uczuciowej jako atrybucie człowieka kulturalnego, który musiał odczuwać – lub udawać, że odczuwa – to, co właśnie nazywano wówczas mono no aware[5].
Ludzie najsilniej odczuwają mono no aware, kiedy dostrzegają związek między pięknem a smutkiem świata. Wrażliwego obserwatora doprowadza do łez piękno przyrody lub jego ucieleśnienie w sztuce, nie tylko dlatego, że samo w sobie jest takie wzruszające, ale dlatego, że w obliczu tego piękna człowiek ze szczególną ostrością uświadamia sobie efemeryczny charakter wszystkiego, co żyje na tym świecie[6].
Zrozumienie mono no aware ułatwił filozof Norinaga Motoori (1730–1801). W swoich pismach analizujących tę koncepcję zauważył, że jej doświadczanie oznacza głębsze delektowanie się życiem. Jest to oczyszczone i wzniosłe uczucie, bliskie najbardziej wewnętrznemu sercu człowieka i natury. Znaczenie mono no aware jest wszechstronne, ponieważ obejmuje całą gamę ludzkich emocji i może być postrzegane jako wartość humanistyczna, ale w rzeczywistym użyciu zwykle koncentruje się na pięknie nietrwałości i wrażliwym sercu zdolnym docenić to piękno[2][7].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Kenkyusha's New Japanese-English. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 1129. ISBN 4-7674-2015-6.
- ↑ a b c Japan: Profile of a Nation. Tokyo: Kodansha International Ltd., 1995, s. 307. ISBN 4-7700-1918-1.
- ↑ 新明解国語辞典. Tokyo: Sanseido Co., Ltd., 2018, s. 1509. ISBN 978-4-385-13107-8.
- ↑ Hanami - Kwiat wiśni (pol.). polskieradio.pl.
- ↑ Jolanta Tubielewicz: Historia Japonii. Wrocław: Wydawnictwo im. Ossolińskich, 1984, s. 147. ISBN 83-04-01486-6.
- ↑ "https://web.archive.org/web/20100709035339/http://hamerlak.com/teksty/japonia-estetyka-zycia/
- ↑ "Mono no Aware" and Japanese Beauty, Part 2: The phrase mono no aware and Motoori Norinaga (ang.). Suntory Foundation for the Arts (Suntory Museum of Art), 2013. [dostęp 2019-12-26].
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Motoori Norinaga (44 years old), self-portrait