Morświn kalifornijski
| Phocoena sinus[1] | |
| Norris & McFarland, 1958 | |
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| (bez rangi) | walenie |
| (bez rangi) | zębowce |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | morświn kalifornijski |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 Zakres obejmuje obszar zaznaczony na ciemnoniebieski. | |
Morświn kalifornijski[3] (Phocoena sinus) – gatunek ssaka z rodziny morświnowatych (Phocoenidae). Jest najmniejszym z delfinów i jednym z mniejszych waleni. Gatunek bardzo rzadki, uważany za najbardziej zagrożonego wyginięciem przedstawiciela zarówno rodziny, jak i w ogóle ssaków[4].
Występowanie i biotop
Morświn kalifornijski jest endemitem, zasiedlającym płytkie wody przybrzeżne w północnej części Zatoki Kalifornijskiej. Rzadko spotykany w wodach o głębokości powyżej 30 m. W regionie, w którym żyje, czyli w Zatoce Kalifornijskiej, mówią na niego vaquita, co po hiszpańsku znaczy "mała krowa"[5]. Jest jedynym gatunkiem morświna występującym w tak ciepłych wodach. Morświn kalifornijski żyje pojedynczo, w parach lub w małych grupach (do 10 osobników)[6].
Charakterystyka ogólna
| Podstawowe dane | |
|---|---|
| Długość ciała | 140-150 cm |
| Masa ciała | ok. 50 kg |
| Dojrzałość płciowa | z osiągnięciem 1,3 m |
| Okres godowy | |
| Ciąża | 10-11 miesięcy |
| Liczba młodych w miocie | 1 |
| Długość życia | 21 lat |
Wygląd
Ma mniejszą głowę i krótszy pysk w porównaniu z innymi waleniami, ciemnoszare ubarwienie grzbietu z jaśniejszym spodem. Płetwa grzbietowa trójkątna i znacznie wyższa w stosunku do ciała niż u innych morświnów. Zęby tego gatunku mają łopatkowaty kształt. W górnej szczęce jest ich 20 – 21 par, zaś w żuchwie 18 par. Od innych morświnów różni się rozmiarem, niespotykanym ubarwieniem oraz płetwą grzbietową, która jest znacznie wyższa w stosunku do ciała niż u pozostałych. Przede wszystkim jednak wyróżnia go to, że jest gatunkiem najbardziej zagrożonym wyginięciem. I nie tylko wśród morświnów, ale ssaków w ogóle. Z powodu charakterystycznej czarnej obwódki wokół pyszczka i oczu nazywany jest pandą mórz[7].
Tryb życia
Spotykany pojedynczo lub w małych grupach. Żywi się rybami i kałamarnicami.
Rozród
Ciąża trwa prawdopodobnie 10-11 miesięcy. Samice rodzą młode zazwyczaj co drugi rok, w dodatku vaquity żyją krótko, do 25 lat[8].
Zagrożenia i ochrona
W 1999 roku liczebność morświna kalifornijskiego szacowano na ponad 560 osobników[9], jednak według badań w 2008 roku obecnie żyło ich tylko 250, co oznaczało spadek o ponad 56% w ciągu dekady[10]. Według liczenia w 2014 roku pozostało już tylko 97 osobników[11], w 2017 roku 30[12], natomiast w 2018 roku zaledwie 12[13]. Największym zagrożeniem dla gatunku są przypadkowe odłowy w sieci rybackie, co spotyka szczególnie młode osobniki. Gatunek jest objęty konwencją waszyngtońską CITES (załącznik I)[14].
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii CR (krytycznie zagrożony wyginięciem)[2]. Na świecie występuje mniej niż 100 osobników
Przypisy
- ↑ Phocoena sinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b L. Rojas-Bracho, B.L. Taylor, Phocoena sinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015 [online], wersja 2015-3 [dostęp 2015-09-18] (ang.).
- ↑ Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 190. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ Zostało 30 osobników. Oto najbardziej zagrożony gatunek świata (pol.). o2.pl, 10.07.2017. [dostęp 2017-07-10].
- ↑ Morświn kalifornijski jest nieśmiały i wrażliwy. Ginie, bo ludzie chcą 'kokainy mórz', gazetapl [dostęp 2022-05-22] (pol.).
- ↑ MORŚWIN KALIFORNIJSKI. Ssak. Zwierzę - morświn kalifornijski, www.ekologia.pl [dostęp 2022-05-22].
- ↑ Morświn kalifornijski jest nieśmiały i wrażliwy. Ginie, bo ludzie chcą 'kokainy mórz', gazetapl [dostęp 2022-05-22] (pol.).
- ↑ Morświn kalifornijski jest nieśmiały i wrażliwy. Ginie, bo ludzie chcą 'kokainy mórz', gazetapl [dostęp 2022-05-22] (pol.).
- ↑ Armando M. Jaramillo-Legorreta, Lorenzo Rojas-Bracho, Tim Gerrodette. A new abundance for vaquitas: first step to recovery. „Marine Mammal Science”. 15 (4), s. 957–973, 1999. DOI: 10.1111/j.1748-7692.1999.tb00872.x (ang.).
- ↑ Rex Dalton. Endangered-porpoise numbers fall to just 250. „Nature”. 465, s. 674–675, 2010. DOI: 10.1038/465674b (ang.).
- ↑ Craig Welch: Encounter With World’s Rarest Ocean Mammal Thrills Scientists. W: National Geographic [on-line]. National Geographic Society, 2015-10-07. [dostęp 2015-10-17].
- ↑ Najmniejszy morświn na świecie na skraju wymarcia (pol.). naukawpolsce.pap.pl, 06.02.2017. [dostęp 2017-07-10].
- ↑ Only 12 vaquita porpoises remain, watchdog group reports, news.mongabay.com [dostęp 2018-07-09] (ang.).
- ↑ Appendices I, II and III of CITES (ang.). cites.org, 12 czerwca 2013. [dostęp 2013-06-26].
Bibliografia
- CMS: Phocoena sinus Norris & McFarland, 1958 (ang.). [dostęp 2010-06-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 kwietnia 2015)].
- Landes, D.: Phocoena sinus (ang.). (On-line), Animal Diversity Web. [dostęp 2010-06-09].
- Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Phocoena sinus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 9 czerwca 2010]
- Peter Gill, Linda Gibson: Wieloryby, delfiny i morświny. Warszawa: "Cibet" PNT, 1998, seria: Poznawaj z Nami. ISBN 83-85749-15-2.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Pcb21 z angielskiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Range map for the vaquita (Phocoena sinus), a critically endangered porpoise species endemic to the northern part of the Gulf of California. It is considered the smallest and most endangered cetacean in the world.
Two vaquitas. The vaquita (Phocoena sinus) is a critically endangered porpoise species endemic to the northern part of the Gulf of California. It is considered the smallest and most endangered cetacean in the world.
Vaquita photo taken under permit (Oficio No. DR/488/08) from the Secretaria de Medio Ambiente y Recursos Naturales (SEMARNAT), within a natural protected area subject to special management and decreed as such by the Mexican Government.
The original NOAA image has been modified by cropping.