Morasko
Morasko (niem. Nordheim) – peryferyjna część Poznania, w osiedlu Morasko-Radojewo, położona przy północnej granicy miasta. Zajmuje dość duży, ale słabo zurbanizowany teren. Od zachodu i północnego zachodu graniczy z podpoznańskim Suchym Lasem, prężnie rozwijającym się ośrodkiem jednorodzinnego budownictwa mieszkaniowego (Aleksandrowo). Od północnego wschodu i wschodu z dzielnicą Radojewo, od wschodu z dzielnicą Umultowo. Od południa część Moraska zwana Huby Moraskie graniczy z Piątkowem, dużą dzielnicą zabudowaną wielopiętrowymi blokami.
Według danych z 1 stycznia 2010 r. obszar Moraska zamieszkiwało 906 osób[1].
Historia
Wieś i jej tereny zostały włączone w administracyjne granice Poznania w 1987 roku. Sama wieś znana jest od 1388 roku jako należąca do parafii w nieistniejącej dziś wsi Chojnica (leżącej na terenach poligonu wojskowego Biedrusko), chociaż prawdopodobnie istniała tu osada już na przełomie X i XI wieku. W roku 1403 w Morasku, nazywanym wówczas Morawsko, wzniesiono drewniany kościół. W 1507 roku parafia Morasko została zlikwidowana i dołączona do parafii w Chojnicy.
Na początku XX wieku Morasko stało się miejscem niemieckiej akcji kolonizacyjnej (nazwa została zmieniona na Nordheim). W 1907 roku został wybudowany eklektyczny kościół ewangelicki. W latach 1930-1931 wybudowano pomocniczy kościół katolicki parafii w Chojnicy, dziś nieużywany. Gdy w 1945 roku powiększano poligon w Biedrusku, wieś Chojnica została zlikwidowana, a parafia, obejmująca Morasko i Radojewo, przeniesiona do poewangelickiego kościoła pod wezwaniem Ścięcia Świętego Jana Chrzciciela.
1 stycznia 1987 r. przyłączono do Poznania obszar wsi Morasko o powierzchni 926,55 ha z gminy Suchy Las[2].
Obszar Moraska w latach 1987–1990 należał do dzielnicy Stare Miasto. W 1993 r. utworzono jednostkę pomocniczą miasta Osiedle Morasko[3]. 1 stycznia 2011 r. połączono dwa osiedla: Morasko i Radojewo w jedną jednostkę Osiedle Morasko-Radojewo[4]. Połączenie wynikało z tzw. reformy funkcjonalnej jednostek pomocniczych w Poznaniu, a ponieważ Osiedle Morasko była jednostką peryferyjną miasta, którą zamieszkiwało mniej niż 1 tys. mieszkańców, połączono je z Osiedlem Radojewo[5].
Zabudowa
Teren dzielnicy, w części stanowiącej dawną wieś, zachował specyficzny wiejski charakter. Na pofałdowanym obszarze rozległych pól moraskich (11 km²), ukształtowanych 18 000 lat temu przez lądolód bałtycki, powstają niewielkie osiedla willowe, niektóre o ekskluzywnym charakterze. Dużą część Moraska zajmują nadal pola uprawne i lasy. W zachodniej części, przy granicy z Suchym Lasem znajduje się Góra Moraska (154 m n.p.m.) stanowiąca najwyższy naturalny punkt Poznania. Jest to rozległe wzniesienie morenowe, jedna z kulminacji środkowopoznańskiej moreny czołowej. Rozciągają się z niej rozległe widoki na okolice. W północnej części góry znajduje się rezerwat przyrody „Meteoryt Morasko”, najciekawszy przyrodniczo w Poznaniu i unikatowy na skalę europejską. Prowadzi do niego wysadzona szpalerami starych lip ulica Meteorytowa. Na południowym stoku góry zbudowano w 1980 roku żelbetowe zbiorniki retencyjne wody pitnej dla Poznania, służące wyrównaniu ciśnienia w sieci wodociągowej w okresach maksymalnego i minimalnego poboru. Dostarczana jest do nich woda z ujęcia koło Mosiny. Na terenie zajmowanym przez zbiorniki wodne w pierwszej dekadzie XXI wieku został postawiony maszt telekomunikacyjny o wysokości ok. 70 metrów. Maszt ten jest dobrym punktem orientacyjnym w terenie.
W południowej części dzielnicy, zwanej Huby Moraskie znajduje się część nowo powstającego kampusu uniwersyteckiego rozciągającego się poprzez osiedle Różany Potok na Umultowo, mającego docelowo skupić wydziały Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, zajmujące się naukami ścisłymi i przyrodniczymi.
Dwór
Pomiędzy 1783 a 1786 rokiem powstał w Morasku dwór, wzniesiony dla Ignacego Korwin-Bieńkowskiego, scholastyka krakowskiej katedry. Dwór ma styl późnobarokowy z elementami klasycyzmu (brak alkierzy narożnych, ryzalit z pilastrami). Jest parterowy, z wysokim dachem mansardowym z wystawkami.
Pałac
W latach 1857–1887 dla Gustawa von Treskow został wybudowany przylegający do dworu pałac (właściwie willa pałacowa) w stylu eklektycznym, piętrowy, z masywną trójkondygnacyjną wieżą na przedłużeniu osi filarowo – kolumnowego ganku. Wokół urządzony był niewielki park, w którego pozostałościach znajdują się pomnikowe drzewa: dąb o obwodzie 400 cm, kasztanowiec (430 cm) i buk (380 cm). Obecnie starszy dwór jest siedzibą klasztoru Sióstr Misjonarek Chrystusa Króla. Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych przy pałacu powstał nowy okazały budynek klasztorny. Przylegający do pałacu dwór jest własnością prywatną i znajduje się w stanie znacznej dewastacji.
Turystyka
Tereny Moraska mają duże walory krajobrazowe i rekreacyjne. Przebiega przez nie kilka oznakowanych szlaków turystycznych. Wytyczone są liczne ścieżki spacerowe, z których korzystają mieszkańcy wielotysięcznego Piątkowa[6]. Można tu z powodzeniem uprawiać turystykę rowerową (na pętli tramwajowej PST Piątkowo czynna jest w okresie letnim darmowa wypożyczalnia) i konną. Znajdują się tu stajnie rekreacyjne. Spotkać można liczne dzikie zwierzęta: sarny, lisy, zające. Stawy i jeziorka są miejscem pobytu wielu gatunków ptaków[7].
Komunikacja
Dzielnica jest skomunikowana poprzez połączenie autobusowe linii 902 (Suchy Las – Os. Sobieskiego), oraz wybranych kursów linii 198 (UAM Os. Różany Potok – Os. Sobieskiego), który przejeżdża przez Kampus Morasko[8].
Zobacz też
- rezerwat Meteoryt Morasko,
- Góra Moraska,
- meteoryt Morasko,
- aleja lipowa przy ul. Meteorytowej,
- zabytkowy dąb przy ul. Sióstr Misjonarek,
- Składowisko Odpadów Komunalnych Miasta Poznania,
- Zimna Woda.
Przypisy
- ↑ Załącznik nr 2 do Uchwały Nr LXIX/941/V/2010 Rady Miasta Poznania z dnia 16 marca 2010 r.
- ↑ Uchwała nr XVII/145/86 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 29 grudnia 1986 r. (M.P. z 1986 r. nr 35, poz. 278).
- ↑ Uchwała Nr XC/520/93 Rady Miejskiej Poznania z dnia 28 września 1993 r. w sprawie powołania Osiedla Poznań-Morasko.
- ↑ Uchwała Nr LXXV/1059/V/2010 Rady Miasta Poznania z dnia 6 lipca 2010 r. (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2010 r., Nr 180, poz. 3357).
- ↑ (§2, §3 Załącznik nr 2) Uchwała Nr LXIX/941/V/2010 Rady Miasta Poznania z dnia 16 marca 2010 r.
- ↑ Poznań – atlas aglomeracji 1:15 000, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2010, ISBN 978-83-7445-018-8.
- ↑ Sławomir Janyszek, Magdalena Szczepanik-Janyszek, Okolice Góry Moraskiej, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3/2002, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2002, ISSN 0137-3552.
- ↑ » Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu, www.ztm.poznan.pl [dostęp 2021-04-07].
Bibliografia
- Włodzimierz Łęcki, Piotr Maluśkiewicz, Poznań od A do Z. Leksykon krajoznawczy, Poznań: Wyd. Kurpisz, 1998, ISBN 83-87621-39-0, OCLC 41598841.
Linki zewnętrzne
- Morasko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 667.
| |||||||||
Media użyte na tej stronie
Tereny obecnego Piątkowa, Moraska, Umultowa i Naramowic sfotografowane przez amerykańskiego satelitę wywiadowczego KH-4A 1023, 23 sierpnia 1965 r. U dołu widoczne forty Twierdzy Poznań (od lewej): VI, Va i V.
Autor: mzopw, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Poznań Morasko, ul. Sióstr Misjonarek 5 - pałac (eklektyczna willa pałacowa), teren folwarku (zabytek nr A 394)