Moresnet

Neutralny Moresnet
Moresnet Neutre, Neutral-Moresnet, Neutraal-Moresnet
Flaga
Herb Moresnetu
FlagaHerb
Język urzędowy

francuski, niemiecki, niderlandzki

Stolica

Kelmis

Ustrój polityczny

kondominium

Status terytorium

terytorium neutralne

Głowa terytorium

burmistrz, ostatnia głowa terytorium Pierre Grignard

Powierzchnia
 • całkowita


2,7 km²

Liczba ludności
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia


3000
1111,1 osób/km²

Waluta

Frank francuski (₣)

porozumienie w Aachen

26 lipca 1816

Aneksja na mocy traktatu wersalskiego

Belgię
1920

Religia dominująca

katolicyzm

     Holandia

     Belgia, prowincja Liège

     Neutralny Moresnet

     Prusy, Nadrenia

Moresnet – istniejące w latach 1815–1919 terytorium sporne o powierzchni 270 hektarów (2,7 km²) położone między Prusami i Królestwem Niderlandów (późnej Niemcami i Belgią), 7 km na południowy zachód od Akwizgranu.

Trójstyk granic Niemiec, Belgii i Niderlandów Vaalserberg obecnie. Do 1915 r. był to czwórstyk, gdyż stykały się tu również granice Moresnet.

Neutralne terytorium Moresnet nie należało do żadnego z tych państw, stanowiąc w zasadzie niezależne państwo. Na północy granice terytorium sięgały aż do Vaalserbergu, tworząc tym samym punkt (czwórstyk), w którym spotykały się terytoria czterech krajów (Moresnet, Holandii, Belgii i Niemiec).

Neutralność terytorium była rezultatem braku porozumienia na kongresie wiedeńskim w 1815 r. między Prusami a Królestwem Zjednoczonych Niderlandów, do którego należała również współczesna Belgia. Obfitujący w bogactwa naturalne (rudy cynku) obszar został podzielony, fragment przydzielono Holandii, fragment Prusom, pozostawiając jednak część jako obszar neutralny. W 1815 r. terytorium neutralne miało 256 mieszkańców, w 1858 r. już 2575, w 1907 r. prawie 3800, a w 1914 r. ponad 4600[1]. W XIX wieku Belgia i Prusy wielokrotnie prowadziły bezskuteczne negocjacje na temat likwidacji trwałego prowizorium. W czasie I wojny światowej obszar był okupowany przez Niemcy i dopiero traktat wersalski z 28 czerwca 1919 r. przyznał Belgii władzę nad Moresnetem. Powtórna okupacja niemiecka miała miejsce w l. 1940–1944.

W 1908 r. główny lekarz kopalni rudy cynku, Wilhelm Molly, próbował na terytorium Moresnetu neutralnego ustanowić pierwsze państwo esperantystów[2].

Władzę nad regionem sprawował burmistrz.

Burmistrzowie Moresnetu

  • Arnold Timothée de Lasaulx (tymczasowo): 1817 – 21 lutego 1859
  • Adolf Hubert van Scherpenzeel-Thim: 21 lutego 1859 – 30 maja 1859
  • Joseph Kohl: 1 czerwca 1859 – 3 lutego 1882
  • Oskar Bilhartz: 3 lutego 1882 – 20 czerwca 1885
  • Hubert Schmetz: 20 czerwca 1885 – 15 marca 1915
  • Wilhelm Kyll: 29 marca 1915 – 7 grudnia 1918
  • Pierre Grignard: 7 grudnia 1918 – 10 stycznia 1920

Obecnie region jest częścią niemieckojęzycznej gminy Kelmis w Belgii.

Moresnet trafił również na karty literatury polskiej. Mówi się o nim w powieści Władysława Zambrzyckiego „Kwatera bożych pomyleńców”.

Przypisy

  1. ↑ Moresnet – quasi-anarchia w Akwizgranie. 2014-05-11. [dostęp 2018-12-01].
  2. ↑ Moresnet. holandiabeztajemnic.pl. [dostęp 2018-12-01].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Drilandenpunt.jpg
Autor: Ahoerstemeier, Licencja: CC-BY-SA-3.0
The Drielandenpunt (Three country point, Dreiländereck), the point where the boundaries of Germany, the Netherlands and Belgium converge, near the city of Aachen (Germany) and Vaals (Netherlands). Photo taken in 2000 (?) by User:Ahoerstemeier
Moresnet.png
Schematic map of the location and surroundings of Neutral Moresnet.

Features:

  1. The Netherlands (as of 1830)*, province of Limburg
  2. Belgium (as of 1830)*, province of Liège
  3. Neutral Moresnet (1816–1919)
  4. Prussia, Rhine Province

a. The Dutch-Belgian border (as of 1843)*
b. The Aachen–Liège road
c. The present-day German-Belgian border (as of 1919)#

(*) Territories (1) and (2) were joined from 1815 until 1830 as the united Kingdom of the Netherlands. In 1830, Belgium seceded, which was acknowledged by the Dutch in 1839. The border between the two countries was formally determined in 1843.

(#) In 1919, Belgium received bilingual Moresnet and the part-Germanophone, part-Francophone East Cantons as compensation for damages incurred in World War I. Since then, all territories marked (2), (3) and (4 west of c) have been part of Belgium, except for a brief period in World War II when Germany (re-)annexed Moresnet and the East Cantons.

The map was hand-drawn by Arjan de Weerd, who releases it into the public domain, provided he is credited whenever the image is (re)used.
Coat of arms of Neutral Moresnet.svg
Autor: Samhanin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Coat of arms of Neutral Moresnet (1908)