Morgan Freeman

Morgan Freeman
Ilustracja
(c) Georges Biard, CC BY-SA 4.0

Morgan Freeman (2018)
Imię i nazwisko

Morgan Porterfield Freeman Jr.

Data i miejsce urodzenia

1 czerwca 1937
Memphis

Zawód

aktor, reżyser, narrator

Współmałżonek

Jeanette Adair Bradshaw
(1967−1979)
Myrna Colley-Lee
(1984−2010)

Lata aktywności

od 1971

Morgan Porterfield Freeman Jr. (ur. 1 czerwca 1937 w Memphis) – amerykański aktor, narrator i reżyser filmowy, laureat Nagrody Akademii Filmowej oraz Złotego Globu.

Życiorys

Wczesne życie

Morgan Freeman urodził się w Memphis, w stanie Tennessee jako syn Mayme Edny (z domu Revere) i Morgana Porterfielda Freemana Seniora[1], fryzjera, który w 1961 roku zmarł na marskość wątroby. Jako niemowlę, Freeman trafił pod opiekę swojej babki, zamieszkującej Charleston w Missisipi[2][3][4]. Wraz z rodziną, a w tym z trójką rodzeństwa, często zmieniał miejsce zamieszkania, osiadając w Greenwood, Gary i, ostatecznie, w Chicago[4]. Morgan zadebiutował aktorsko w wieku 9 lat, biorąc udział w szkolnym przedstawieniu. Trzy lata później, kiedy uczęszczał do Broad Street High School, wygrał aktorski konkurs stanowy i pojawił się na antenie stacji radiowej z Nashville. W 1955 ukończył szkołę średnią, odrzucając jednocześnie propozycję stypendium w Jackson State University na rzecz posady mechanika w United States Air Force.

Na początku lat 60. Morgan Freeman przeprowadził się do Los Angeles, by tam podjąć się pracy w Los Angeles Community College. W tym samym okresie zamieszkiwał również w Nowym Jorku, gdzie był tancerzem, a także w San Francisco, gdzie stał się członkiem grupy muzycznej Opera Ring. W 1967 roku Freeman zadebiutował w off-broadwayowskiej sztuce The Nigger Lovers, natomiast rok później po raz pierwszy wystąpił na Broadwayu, w wersji musicalu Hello, Dolly!, w której pojawili się wyłącznie afroamerykańscy aktorzy[5].

Kariera

Mimo że pierwszym filmem, w którego napisach został wymieniony był Who Says I Can't Ride a Rainbow? z 1971 roku, Freeman stał się znany w mediach dzięki rolom w operze mydlanej Inny świat (Another World) oraz w programie dla dzieci The Electric Company[4].

Począwszy od połowy lat 80., Freeman zaczął grać role drugoplanowe w filmach pełnometrażowych, dzięki czemu zyskał reputację aktora wcielającego się w „mądre, opiekuńcze” postacie[4]. Jego popularność wzrastała, objawiając się w coraz poważniejszych angażach, a w tym do obrazów: Wożąc panią Daisy oraz Chwała (oba w 1989)[4]. Za rolę w pierwszym z nich aktor otrzymał nominację do Nagrody Akademii Filmowej. W 1994 roku zagrał Reda, więźnia, który przeszedł wewnętrzną przemianę, w obrazie Skazani na Shawshank. Wzrastając do rangi jednej z najważniejszych postaci Hollywood, Freeman występował w kolejnych produkcjach, a w tym m.in.: Robin Hood: Książę złodziei, Bez przebaczenia, Siedem oraz Dzień zagłady[6]. W 1997 roku Morgan założył wraz z Lori McCreary niezależną wytwórnię filmową Revelations Entertainment.

Po zdobyciu trzech nominacji – dla najlepszego aktora drugoplanowego za film Cwaniak oraz dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za role w Wożąc panią Daisy i Skazani na Shawshank – Freeman otrzymał Nagrodę Akademii Filmowej dla najlepszego aktora drugoplanowego za Za wszelką cenę podczas 77. ceremonii wręczenia Oscarów[4].

Freeman z aktorką Paz Vegą na premierze filmu Dwa światy w Madrycie, w 2007 roku

Freeman znany jest ze swojego charakterystycznego głosu, dzięki któremu często wciela się w rolę narratora. W 2005 roku pełnił tę funkcję w dwóch filmach: Wojna światów oraz dokumencie nagrodzonym Oscarem, Marsz pingwinów.

W 1991 roku Freeman otrzymał propozycję głównej roli w filmie Park Jurajski. Niepewny decyzji, odwiedził American Museum of Natural History, aby obejrzeć szkielety oraz figury dinozaurów. W 2007 roku, w jednym z wywiadów, Morgan przyznał, że był zdumiony, kiedy dowiedział się, iż ptaki mają swoich przodków wśród dinozaurów. Jednocześnie dodał, że kiedy odrzucił ofertę występu w obrazie, kolejne wakacje spędził na czytaniu książek ornitologicznych. Wydarzenia te miały również wpływ na to, że Freeman z chęcią podjął się narratorstwa Marszu Pingwinów.

W 2004 aktor został zaproszony do roli w filmie Za wszelką cenę w reżyserii Clinta Eastwooda. Zagrał on tam Eddiego Scrap-Iron Duprisa, jednego z bohaterów oraz narratora filmu. Za tę rolę otrzymał Oscara i ogrom nominacji.

Morgan Freeman wcielił się w rolę Boga w filmie Bruce Wszechmogący, a także w jego kontynuacji Evan Wszechmogący. Zagrał także Luciusa Foxa w obrazie Batman: Początek oraz jego sequelu Mroczny rycerz. W 2007 roku wystąpił u boku Jacka Nicholsona w Choć goni nas czas. Rok później Freeman powrócił na Broadway, aby zagrać w sztuce The Country Girl, w reżyserii Mike’a Nicholsa.

Freeman wielokrotnie wspominał, że chciałby nakręcić film poświęcony Nelsonowi Mandeli. Początkowo próbował oprzeć scenariusz na jego autobiografii, Long Walk to Freedom, jednak projekt w tym założeniu nie mógł zostać sfinalizowany[7]. W 2007 roku Morgan zakupił prawa do ekranizacji książki Playing the Enemy: Nelson Mandela and the Game that Made a Nation autorstwa Johna Carlina[8]. Ostatecznie reżyserii filmu biograficznego o Mandeli podjął się Clint Eastwood. Invictus miał premierę w 2009 roku; w rolę Nelsona wcielił się Freeman, zaś Matt Damon zagrał kapitana drużyny rugby, François Pienaara[9].

Na początku 2010 roku Freeman zastąpił Waltera Cronkite'a w roli osoby, która użycza głosu we wprowadzeniu do programu CBS Evening News, prowadzonego przez Katie Couric[10]. W tym samym roku aktor wystąpił w roli prezentera podczas charytatywnego telethonu Hope for Haiti Now: A Global Benefit for Earthquake Relief na rzecz ofiar trzęsienia ziemi na Haiti.

W 2010 roku premierę miał kolejny obraz z udziałem Freemana, Red, oparty na komiksie o tym samym tytule. Wraz z Bruce’em Willisem, Helen Mirren i Johnem Malkovichem wcielili się w grupę emerytowanych agentów specjalnych CIA, którzy muszą powrócić do dawnego zajęcia[6].

W 2012 roku ukazała się następna odsłona przygód Batmana, Mroczny rycerz powstaje, w której Morgan ponownie zagrał postać Luciusa Foxa[6].

W 2018 roku premierę miał film pod tytułem Dziadek do orzechów i cztery królestwa, w której zagrał postać Drosselmeyera.

Obecnie Freeman jest prowadzącym oraz narratorem programu Through the Wormhole, emitowanego na antenie Discovery Channel[11].

Życie prywatne

Rodzina

Freeman ze swoją córką, Morganą Freeman, na ceremonii rozdania Oscarów w 1990 roku

Freeman pozostawał w związku małżeńskim z Jeanette Adair Bradshaw od 22 października 1967 roku, do 1979 roku. 16 czerwca 1984 roku aktor poślubił Myrnę Colley-Lee, jednak para pozostawała w separacji od grudnia 2007 roku. Jego partner biznesowy, Bill Luckett, ogłosił w sierpniu 2008 roku, że Morgan i jego żona są w trakcie procesu rozwodowego, który został sfinalizowany 15 września 2010 roku[12][13]. Freeman ma dwóch synów z wcześniejszych związków; zaadoptował również córkę swojej pierwszej żony. Bradshaw jest poza tym matką jego czwartego dziecka.

Nieruchomości

Freeman większość czasu spędza w Nowym Jorku oraz Charleston w Missisipi, gdzie posiada prywatne posiadłości. Poza tym jest współwłaścicielem restauracji Madidi i klubu bluesowego Ground Zero, które znajdują się w Clarksdale, w stanie Missisipi. 24 kwietnia 2008 roku nastąpiło oficjalne otwarcie drugiego lokalu Ground Zero w Memphis, w stanie Tennessee.

Poglądy i polityka

Freeman publicznie skrytykował obchody Black History Month i nie uczestniczy w żadnym z wydarzeń z nimi powiązanych, twierdząc: „Nie chcę, by Black History Month miał miejsce. Historia Afroamerykanów jest amerykańską historią”[14]. Dodał również, że jedynym sposobem na powstrzymanie rasizmu jest zaprzestanie rozmów o nim, co poparł słowami, iż „nie istnieje White History Month”[15]. W wywiadzie dla programu 60 Minutes, Freeman powiedział: „Zamierzam przestać nazywać cię białym człowiekiem i mam zamiar poprosić cię, byś przestał nazywać mnie czarnym człowiekiem”[14]. Morgan poparł wniosek o zmianę flagi stanowej Missisipi, w której kantonie znajduje się bojowa flaga Skonfederowanych Stanów Ameryki[16][17].

Morgan Freeman poparł kandydaturę Baracka Obamy na stanowisko Prezydenta Stanów Zjednoczonych w 2008 roku, jednak nie zdecydował się na dołączenie do jego kampanii wyborczej[18]. Freeman jest narratorem multimedialnej sekcji poświęconej Obamie w The Hall of Presidents[19][20].

Honory naukowe

13 maja 2006 roku Freeman otrzymał honorowy tytuł doctor honoris causa na Delta State University, a w 2010 roku to samo wyróżnienie przyznał mu Brown University[21][22]. Aktor jest również, od 1997 roku, posiadaczem doktoratu honoris causa w Rhodes College[23].

Działalność filantropijna

W 2004 roku Freeman był jednym z współzałożycieli Grenada Relief Fund, mającej na celu pomoc ludziom, którzy ucierpieli w wyniku huraganu Ivan. Od tego czasu fundacja przeistoczyła się w PLANIT NOW, organizację wspomagającą osoby, które mieszkają w miejscach nawiedzanych przez huragany i sztormy[24].

Aktor współpracował jako narrator z globalnymi organizacjami, a w tym One Earth, użyczając głosu w krótkich klipach reklamowych, mających na celu zwrócenie uwagi na kwestie dotyczące środowiska naturalnego[25].

Freeman przekazał fundusze na rzecz parku dla koni w Starkville, w stanie Missisipi, wchodzącego w skład Uniwersytetu Stanowego Missisipi. Aktor jest właścicielem kilku koni, które na co dzień przebywają w jego posiadłości w Charleston, i które często zabiera do Starkville[26].

Wypadek samochodowy

Aktor był uczestnikiem wypadku samochodowego, który miał miejsce 3 sierpnia 2008 roku w Ruleville. Pojazd, którym podróżował, Nissan Maxima, wypadł z trasy i kilkakrotnie dachował. Freeman oraz pasażerka, Demaris Meyer, zostali wydostani z samochodu dzięki nożyco-rozpieraczowi hydraulicznemu. Morgan został przetransportowany helikopterem do The Regional Medical Center w Memphis[27][28]. Policja wykluczyła, ażeby alkohol był czynnikiem sprawczym wypadku, a jej przedstawiciele poinformowali, że dwójka pasażerów miała zapięte pasy bezpieczeństwa[29]. Freeman złamał rękę i obojczyk, w wyniku czego, 5 sierpnia, przeszedł operację; lekarze przez cztery godziny naprawiali uszkodzone nerwy[30]. Krótko po zdarzeniu, jego rzecznik przyznał, że aktor czuje się coraz lepiej i powinien powrócić do zdrowia[31][32]. Meyer, pasażerka samochodu, oskarżyła Freemana o niedbalstwo, twierdząc, że w dzień wypadku pił alkohol[33]. Zaprzeczyła jednocześnie, jakoby z aktorem łączyły ją zażyłe stosunki[34].

Pozostałe

Freeman jest aktywnym graczem w golfa. W wieku 65 lat, zdobył również prywatną licencję pilota (PPL)[35]. Aktor jest lub był właścicielem co najmniej trzech prywatnych samolotów, a w tym Cessna Citation 501 oraz Cessna 414. W 2007 roku nabył za 7 milionów dolarów biznes jeta Emivest SJ30[36][37].

W 2008 roku historia rodziny aktora została przedstawiona w programie African American Lives 2. Test DNA wykazał, że przodkowie Freemana wywodzili się z nigerskich ludów Tuareg oraz Songhaj.

W lipcu 2009 roku Freeman był jednym z prezenterów podczas koncertu 46664, celebrującego urodziny Nelsona Mandeli.

Morgan Freeman, wraz z byłym prezydentem Billem Clintonem, przewodniczącym komitetu Sunilem Gulatim i piłkarzem Landonem Donovanem, reprezentował Stany Zjednoczone podczas ogłoszenia finałowej prezentacji kandydatury USA do organizacji Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2022[38]. Oficjalna uroczystość miała miejsce 1 grudnia 2010 roku w Zurychu.

Filmografia

Wydarzenia charytatywne

WydarzenieInformacjeData
Tsunami Aid: A Concert of HopeKoncert charytatywny, zorganizowany przez aktora George’a Clooneya i transmitowany
globalnie, aby zebrać fundusze na rzecz ofiar trzęsienia ziemi na Oceanie Indyjskim.
15 stycznia 2005
Hope for Haiti Now: A Global Benefit for Earthquake ReliefKoncert charytatywny w formie telethonu, zorganizowany przez aktora George’a Clooneya
i transmitowany globalnie, miał na celu pozyskanie środków na pomoc poszkodowanym
w wyniku tragicznego trzęsienia ziemi na Haiti, które pochłonęło co najmniej 100 tysięcy ofiar.
22 stycznia 2010

Inne wyróżnienia i honory

Nagrody

Przypisy

  1. Morgan Freeman What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2020-08-12]. (ang.).
  2. Morgan Freeman Biography (1937-). Film Reference. [dostęp 2020-08-12]. (ang.).
  3. Profiles: Morgan Freeman. „Hello Magazine”. [dostęp 2020-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-30)]. (ang.).
  4. a b c d e f Inside the Actors Studio. 2 stycznia 2005 (seria 11, odc. 10)
  5. Morgan Freeman Biography. Tiscali. [dostęp 2020-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-13)]. (ang.).
  6. a b c Morgan Freeman (I)
  7. Gumbel, Andrew. „The Independent: Morgan Freeman to play Mandela in new movie”. The Independent. 2007-09-26.
  8. „Morgan Freeman to Star as Nelson Mandela”. New York Times. 2007-06-25.
  9. Keller, Bill. „Entering the Scrum”. The New York Times Book Review. 2008-08-17.
  10. Freeman replaces Cronkite on CBS news
  11. Through the Wormhole
  12. [The Detroit Free Press, 2010-09-18, s. 6D
  13. [https://web.archive.org/web/20100122174057/http://www.theinsider.com/news/1113907_Morgan_Freeman_Divorce_Shocker Freeman divorce shocker]
  14. a b Freeman calls Black History Month ‘ridiculous’ . MSNBC.msn.com.
  15. Freeman calls Black History Month ridiculous
  16. Mississippi Votes by wide margin to keep state flag That includes Confederate emblem
  17. Morgan Freeman defies labels
  18. Freeman, Obama and Hollywood immortality
  19. Hall of Presidents. [dostęp 2010-07-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-29)].
  20. „Hail to the chief: Obama makes Disney debut at Hall of Presidents.”. [dostęp 2009-07-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-02)].
  21. Morgan Freeman biography. http://www.superstarbiography.com/.
  22. Nelson Mandela To Receive Honorary Degree in Absentia, One of Eight Candidates | News from Brown, news.brown.edu [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  23. a b Wood, Bennett. Rhodes 150: A Sesquicentennial Yearbook, s. 214.
  24. PLAN!T NOW History
  25. OneEarth.org – ECO
  26. Mississippi State Campus Map. [dostęp 2010-07-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-24)].
  27. organ Freeman in Car Accident, Listed in Serious Condition. [dostęp 2010-07-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-05)].
  28. Freeman injured in car accident
  29. Actor Morgan Freeman badly injured in crash
  30. Morgan Freeman recovering after surgery – CNN.com. [dostęp 2010-07-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-12)].
  31. Morgan Freeman 'in good spirits' after accident
  32. Morgan Freeman discharged from hospital – CNN.com
  33. Morgan Freeman Sued for Car Accident
  34. Morgan's Friend--He Was Drinking Before the Crash
  35. Morgan Freeman: The Bucket List video interview
  36. SJ30jet.Com
  37. Luxury Launches
  38. Gousabid. [dostęp 2011-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-15)].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Golden Globe icon.svg
Autor: User:Bryan Derksen, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Stylized silhouette of the Golden Globe award, for use as an icon.
Morgan Freeman Deauville 2018.jpg
(c) Georges Biard, CC BY-SA 4.0
Morgan Freeman au festival de Deauville
Freeman & Colley-Lee.jpg
Autor: Alan Light, Licencja: CC BY 2.0
Morgan Freeman with his daughter, Morgana Freeman (L) and wife, Myrna Colley-Lee (R), at the 1990 Academy Awards.
Morgan Freeman y Paz Vega en Madrid 01.jpg
Autor: CynSimp, Licencja: CC BY-SA 2.0
Morgan Freeman and Paz Vega at the presentation of the film 10 Items or Less in Madrid (Spain).
Presentación de Película