Morse (1925)

Morse (Q117)

„Morse” przed II wojną światową
Klasa	okręt podwodny
Typ	Requin
Projekt	C4
Historia
Stocznia	Arsenal de Cherbourg
Położenie stępki	1923
Wodowanie	11 listopada 1925
Marine nationale
Wejście do służby	luty 1928
Zatopiony	16 czerwca 1940
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	standardowa: 947 ton normalna: 1150 t 1441 t
Długość	78,25 m
Szerokość	6,84 m
Zanurzenie	5,1 m
Zanurzenie testowe	80 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 2900 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1800 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	15 węzłów 9 w.
Zasięg	powierzchnia: 7700 Mm przy 9 w. zanurzenie: 70 Mm przy 5 w.
Uzbrojenie
16 torped, 1 działo kal. 100 mm, 2 km kal. 8 mm
Wyrzutnie torpedowe	10 × 550 mm
Załoga	51

Morse (Q117) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, trzecia zamówiona jednostka typu Requin. Okręt został zwodowany 11 listopada 1925 roku w stoczni Arsenal de Cherbourg, a do służby w Marine nationale wszedł w lutym 1928 roku. Podczas II wojny światowej jednostka pełniła służbę na Morzu Śródziemnym. 16 czerwca 1940 roku okręt zatonął na minie u wybrzeży Tunezji.

Projekt i budowa

„Morse” podczas budowy.

„Morse” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1922 roku^[1][2]. Projekt (o sygnaturze C4^[3]) był pierwszą od zakończenia wojny koncepcją francuskiego okrętu podwodnego, powstałą po analizie doświadczeń wojennych i eksploatacji ex-niemieckich jednostek otrzymanych w ramach reparacji wojennych^[1]. Okręt przeznaczony był do służby kolonialnej, działań na liniach komunikacyjnych potencjalnego przeciwnika i rozpoznania^[1][3]. Posiadał spory zasięg i dużą dopuszczalną głębokość zanurzenia; wadami była słaba manewrowość i zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni^[1][4]. Konstruktorem okrętu był inż. Jean-Jacques Roquebert^[4].

„Morse” zbudowany został w Arsenale w Cherbourgu^[1][2]. Stępkę okrętu położono w 1923 roku^[2][3], został zwodowany 11 listopada 1925 roku^[1][4], a do służby w Marine nationale przyjęto go w lutym 1928 roku^[3]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q117^[5].

Dane taktyczno–techniczne

„Morse” był dużym, oceanicznym dwukadłubowym okrętem podwodnym^[1][4]. Długość całkowita wynosiła 78,5 metra, szerokość 6,84 metra i zanurzenie 5,1 metra^[1][2]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 947 ton (normalna 1150 ton), a w zanurzeniu 1441 ton^[1][3][a]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne (Schneider lub Sulzer) o łącznej mocy 2900 koni mechanicznych (KM)^[1][2]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1800 KM^[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 15 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu^[1][2][b]. Zasięg wynosił 7700 Mm przy prędkości 9 węzłów (6400 Mm przy 12 węzłach lub 3000 Mm przy 15 węzłach) w położeniu nawodnym oraz 70 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą^[1][4][c]. Zbiorniki paliwa mieściły 116 ton oleju napędowego (plus 51 ton w zbiornikach balastowych)^[1], a energia elektryczna magazynowana była w bateriach akumulatorów typu D liczących 248 ogniw^[7][8]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś autonomiczność 30 dób^[1][3].

Okręt wyposażony był w 10 wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery wewnętrzne na dziobie, dwie na rufie oraz dwa podwójne obrotowe zewnętrzne aparaty torpedowe (zamontowane przed i za kioskiem), z łącznym zapasem 16 torped^[1][2]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kal. 100 mm L/50 M1925 oraz dwa karabiny maszynowe kal. 8 mm (2 x I)^[1][2].

Załoga okrętu składała się z 51 oficerów, podoficerów i marynarzy^[1][4][d].

Służba

W latach 1935–1937 okręt przeszedł gruntowny remont, połączony z wymianą siłowni^[1][2]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 9. dywizjonu 6. eskadry 4. Flotylli stacjonującej w Bizercie^[9]. Dowódcą jednostki był w tym okresie kpt. mar. J.G.C. Paris^[9]. W czerwcu 1940 roku okręt nadal bazował w Bizercie^[10]. 16 czerwca 1940 roku „Morse” wszedł na minę i zatonął na wysokości Safakis w Tunezji^[1][4][e].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
• Ivan Gogin: REQUIN submarines (1926-1928). Navypedia. [dostęp 2017-03-04]. (ang.).
• Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-04]. (ang.).
• Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-04]. (ang.).
• Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
• Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
• Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
• Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
• Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).