Morze Białe

Morze Białe
Ilustracja
Zdjęcia satelitarne Morza Białego w kwietniu i maju
Kontynent

Europa

Państwa

 Rosja

Powierzchnia

ok. 90 tys. km²

Średnia głębokość

60 – 90 m

Największa głębia

ok. 350 m

Zasolenie

24 – 36

Temperatura

-1,6 – 15 °C

Typ morza

śródlądowe

Wyspy

Wyspy Sołowieckie, Kij, Wielikij

Położenie na mapie europejskiej części Rosji
Mapa konturowa europejskiej części Rosji, u góry znajduje się punkt z opisem „Morze Białe”
Ziemia65°30′N 37°30′E/65,500000 37,500000
Mapa morza
Morze Białe wraz z zatokami i Morze Barentsa

Morze Białe (ros. Бе́лое мо́ре) – morze śródlądowe, stanowiące część Oceanu Arktycznego, położone między Półwyspem Kolskim a wybrzeżem północnej Rosji. Ma około (w zależności od źródeł) 90[1][2][3][4]–95[5] tys. km² powierzchni. Maksymalne głębokości przekraczają lokalnie 300 m, maksymalna (w zależności od źródeł) ok. 340[3][2]–350[1] m w północnej części zatoki Kandałaksza[3], średnia głębokość (w zależności od źródeł) ok. 60[1][3]–90[2] m. Zasolenie wody waha się w granicach 24–36‰[1]. Charakteryzuje się licznymi zatokami przy lejkowatych ujściach rzek. Temperatura wód powierzchniowych waha się od 15 °C latem do -1,6 °C zimą[4], od końca sierpnia do połowy maja Morze Białe jest bardzo często pokryte lodem. Obfituje w ryby. Jego największym portem jest Archangielsk.

Poprzez Kanał Białomorsko-Bałtycki połączone jest z Bałtykiem i z wielkim systemem wodnym Bałtycko-Wołżańskim. Z Morzem Barentsa łączy je Cieśnina Gorło.

Cały obszar Morza Białego znajduje się pod rosyjską jurysdykcją i jest traktowany jako obszar wód wewnętrznych Rosji na zasadzie zatoki historycznej. Jest to wynikiem długotrwałego, efektywnego wykonywania przez Rosję zwierzchnictwa terytorialnego nad wodą zatoki, przy uznaniu tego faktu przez inne podmioty prawa międzynarodowego.

Geografia

Zatoki

W skład Morza Białego wchodzą cztery główne zatoki. Zatoka Kandałaksza na zachodzie. Na południu Zatoka Oneska, do której uchodzi rzeka Onega. Na południowym wschodzie Zatoka Dwińska, do której uchodzi rzeka Dwina w miejscu gdzie położony jest największy i najważniejszy port nad Morzem Białym – Archangielsk. We wschodniej części odnogi łączącej Morze Białe z Morzem Barentsa, naprzeciwko Półwyspu Kolskiego znajduje się Zatoka Mezeńska.

Wyspy

Na Morzu Białym jest bardzo dużo wysp, choć większość z nich jest niewielkich rozmiarów. Główny archipelag to Wyspy Sołowieckie, położone niemal pośrodku basenu Morza Białego. Ważna jest też wyspa Kij w Zatoce Oneskiej, z powodu zabytkowego klasztoru. Wyspa Wielikij, położone blisko brzegu, jest największą wyspą w zatoce Kandałaksza.

Historia

Morze Białe było znane mieszkańcom Nowogrodu już w XI wieku, miało duże znaczenie w XVI wieku jako jedyny akwen morski dostępny dla moskiewskiego handlu. Głównym kontrahentem wschodniej Rusi, który tam operował, była Kompania Moskiewska z siedzibą w Londynie.

Przypisy

  1. a b c d Białe, Morze, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2010-03-21].
  2. a b c WIEM Encyklopedia. [dostęp 2010-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 marca 2013)]. (pol.).
  3. a b c d White Sea, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2010-03-21] (ang.).
  4. a b Encyklopedia Internautica. [dostęp 2010-03-21]. (pol.).
  5. Columbia Encyclopedia. [dostęp 2010-03-21]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

European Russia laea relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0


Relief location map of European_Russia.

  • Projection: Lambert azimuthal equal-area projection.
  • Area of interest:
  • N: 75.0° N
  • S: 40.0° N
  • W: 25.0° E
  • E: 60.0° E
  • Projection center:
  • NS: 57.5° N
  • WE: 42.5° E
  • GMT projection: -JA42.5/57.5/20c
  • GMT region: -R25.450860698632475/38.37411418933942/86.79037939442836/70.79910933370674r
  • GMT region for grdcut: -R-2.0/38.0/87.0/76.0r
  • Relief: SRTM30plus.
  • Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Morze Białe wraz z zatokami Morze Beringa.PNG
Autor: NormanEinstein (Translated en->pl by User:Muffi), Licencja: CC BY-SA 3.0
Morze Białe wraz zatokami, i rzekami wpływającymi do nich. Półwysep Kanin i Kolski