Morzyczystkowate

Morzyczystkowate
Ilustracja
Cytinus hypocistis
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

morzyczystkowate

Nazwa systematyczna
Cytinaceae A. Rich.
J. B. G. M. Bory de Saint-Vincent, Dict. Class. Hist. Nat. 5: 301. 15 Mai 1824[3]

Morzyczystkowate (Cytinaceae) – rodzina roślin z rzędu ślazowców. Obejmuje tylko dwa rodzaje z 10 gatunkami będące pasożytami korzeniowymi. Rodzaj Bdallophytum występuje w Meksyku i w Ameryce Środkowej na południe od tego kraju. Pasożytuje na przedstawicielach rodziny osoczynowatych (Burseraceae), zwłaszcza na roślinach z rodzaju osoczyn Bursera[4] (poza tym także Gyrocarpus, Haematoxylum, Cochlospermum, Ficus i Guazuma[5]). Rodzaj morzyczystek Cytinus występuje w basenie Morza Śródziemnego, na Madagaskarze i w Afryce południowej. Rośliny te pasożytują na roślinach z rodzaju czystek (Cistus) i innych czystkowatych[4], poza tym na astrowatych (w Afryce południowej)[2]. Młode kwiatostany Cytinus ruber i C. hypocistis bywają spożywane w basenie Morza Śródziemnego na podobieństwo szparagów. Dawniej były używane także w ziołolecznictwie[6].

Cytinus hypocistis
© Hans Hillewaert, CC BY-SA 3.0
Cytinus ruber

Morfologia

Pokrój
Rośliny bezzieleniowe, których organizm rozwija się jako nitkowate lub talerzowato spłaszczone twory penetrujące korzenie roślin-gospodarzy. Nie tworzą łodygi, a tylko kwiatostany wyrastające nad powierzchnię ziemi[4].
Liście
Zredukowane do łusek pojawiających się u nasady kwiatostanu[4].
Kwiaty
Zebrane po kilka do wielu w kłosach lub główkach. Kwiaty promieniste, jednopłciowe (rośliny są jednopienne i dwupienne)[4], rzadziej obupłciowe[5]. Okwiat jest rurkowaty, często silnie wybarwiony (czerwony, purpurowy, różowy i żółty), składa się z 4–9 listków. W kwiatach męskich znajduje się 8–20 pręcików zrastających w synandrium[4]. Kwiaty żeńskie zawierają jednokomorową, dolną zalążnię, w której rozwijają się liczne zalążki. Cylindryczny słupek zwieńczony jest kulistawym, lepkim znamieniem[4].
Owoce
Mięsiste jagody (Cytinus) i jagody pozorne (Bdallophytum) powstające częściowo z udziałem tkanek osi kwiatostanu[4].

Ekologia

Rośliny kiełkując z nasiona rozwijają korzeń pierwotny wnikający w korzeń żywiciela. W jego tkankach roślina rozwija się przerastając je na kształt podobny do strzępek grzybni. Kwiatostany rozwijają się po pewnym czasie w oddaleniu od nadziemnego pędu żywiciela[5]. Kwiaty (przynajmniej południowoafrykańskich przedstawicieli rodzaju Cytinus) zawierają miodniki i zapylane są przez trzmiele[7].

Systematyka

Rośliny z tej rodziny ze względu na uproszczenie budowy wynikającej z trybu życia łączone były z podobnymi rodzajami w jedną rodzinę bukietnicowatych (Rafflesiaceae). Wyodrębnione zostały jako rodzina w obrębie rzędu bukietnicowców (Rafflesiales) w systemie Takhtajana (1997). Odrębność filogenetyczną i przynależność do rzędu ślazowców (Malvales) potwierdzono w badaniach molekularnych[4].

Pozycja systematyczna i podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jedna z rodzin z rzędu ślazowców Malvales, siostrzana dla rozcięgowatych Muntingiaceae[2].

ślazowce

Neuradaceae




Thymelaeaceae – wawrzynkowate




Sphaerosepalaceae




Bixaceae – arnotowate




Cistaceae – czystkowate




Sarcolaenaceae



Dipterocarpaceae – dwuskrzydłowate







Cytinaceae – morzyczystkowate



Muntingiaceae – rozcięgowate




Malvaceae – ślazowate





Wykaz rodzajów[2]
  • Bdallophytum Eichler
  • Cytinus L. – morzyczystek

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. ↑ Robert W. Kiger, James L. Reveal: A comprehensive scheme for standardized abbreviation of usable plant-family names and type-based suprafamilial names. [dostęp 2015-12-26].
  4. ↑ a b c d e f g h i Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 130-131. ISBN 1-55407-206-9.
  5. ↑ a b c Dan Nickrent: Cytinaceae A. Rich.. [w:] The parasitic Plant Connection [on-line]. [dostęp 2015-12-27].
  6. ↑ Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 385-386. ISBN 978-1-842466346.
  7. ↑ L. Watson, M. J. Dallwitz: Cytinaceae. [w:] The families of flowering plants [on-line]. [dostęp 2015-12-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-06)].

Media użyte na tej stronie

Cytinus ruber (flowers).jpg
© Hans Hillewaert, CC BY-SA 3.0
A chlorophyll lacking root-parasite of pink flowering Cistus bushes on the way to Su Gorropu, Sardinia, Italy
Cytinus hypocistis subsp.clusii 06052003.JPG
Autor: Henry Brisse (upload by user:Abalg), Licencja: CC-BY-SA-3.0
  • (en) Yellow Cytinus (Cytinus hypocistis subsp.clusii), a photography originating of the internet site http://sophy.u-3mrs.fr/. The accord of the autor, H. Brisse, is here.
  • (fr) Cytinet rouge ou Cytinelle (Cytinus hypocistis subsp.clusii), une photographie issue du site internet http://sophy.u-3mrs.fr/. L'accord de l'auteur, H. Brisse, se situe ici.
  • (de)Gemeiner Hypocist, (it)Ipocisto comune, (es)Frare d'estepa