Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.W. Łomonosowa

Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.W. Łomonosowa

Московский государственный университет имени М.В.Ломоносова

Universitas Publica Moscuensis

Główny gmach Uniwersytetu Moskiewskiego
Data założenia	12 stycznia?/ 23 stycznia 1755[1][2]
Patron	Michaił Łomonosow
Państwo	Rosja
Miasto wydzielone	Moskwa
Adres	Moskwa, Leninskije Gory 1
Rektor	Akademik Wiktor Sadowniczij
Położenie na mapie Moskwy Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.W. Łomonosowa
Położenie na mapie Rosji Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.W. Łomonosowa
55°42′10″N 37°31′50″E/55,702778 37,530556
Strona internetowa

Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.W. Łomonosowa^{[3][4][5][6][7][8][a]}, skrótowo Uniwersytet Moskiewski^[10] lub Uniwersytet (im.) Łomonosowa (w Moskwie); ros. Московский государственный университет имени М.В.Ломоносова^[13], skrótowo МГУ имени М.В.Ломоносова^[13] lub МГУ^[13] – rosyjski uniwersytet publiczny w Moskwie, największy i najbardziej znany w kraju, otwarty 26 kwietnia^?/ 7 maja 1755^[1]. Został założony przez cesarzową Elżbietę Piotrowną^[1], dzięki pomysłowi Michaiła Łomonosowa i aktywnym zabiegom Iwana Szuwałowa.

Historia

Uczelnia została zorganizowana przez Łomonosowa (który został mianowany jej pierwszym rektorem) na wzór Uniwersytetu w Getyndze. Duże zasługi w jego założeniu przypisuje się również Iwanowi Szuwałowowi, który wspierał tę ideę^[14] – mając silną pozycję na dworze carycy Elżbiety Romanowej, był patronem Łomonosowa w inicjatywach związanych z rozwojem szkolnictwa wyższego. Dekret cesarzowej Elżbiety o utworzeniu Uniwersytetu Moskiewskiego i dwóch gimnazjów został przez nią podpisany 24 stycznia^?/ 4 lutego 1755^[2][15][16]. Wcześniej, 12 stycznia^?/ 23 stycznia 1755 – w dzień imienin matki Szuwałowa, Tatiany Rodionownej^[17] – Elżbieta Romanowa zatwierdziła projekt utworzenia Uniwersytetu Moskiewskiego^[1] (który miał być otwarty „dla ludzi wszystkich stanów i profesji”), dlatego też Dzień Tatiany (12 stycznia według kalendarza juliańskiego, według kalendarza gregoriańskiego w XX i XXI w. – 25 stycznia) jest obchodzony jako Dzień Rosyjskich Studentów, upamiętniając datę założenia Uniwersytetu Moskiewskiego^[2].

Uroczyste otwarcie zajęć na uniwersytecie odbyło się w dniu obchodów rocznicy koronacji Elżbiety Romanowej 26 kwietnia^?/ 7 maja 1755. Pierwszym kuratorem uniwersytetu został Iwan Szuwałow, a pierwszym dyrektorem – Aleksiej Argamakow^[1].

Początkowo instytucja składała się z trzech wydziałów: filozofii, prawa i medycyny. Miała kształcić przede wszystkim młodzież pochodzenia nieszlacheckiego. Pod koniec XVIII wieku uniwersytet reprezentował wysoki poziom, zwłaszcza w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych, a w jego programach badań i nauczania dominowały idee oświeceniowe. W 1804 nowy statut rozszerzył jego autonomię, ograniczoną następnie przez cara Mikołaja I w 1828, jednak idee wolnomyślicielskie na uniwersytecie ciągle były żywe. W 1883 uchwalono kolejny statut, rozszerzający badania naukowe i przywracający system wyłaniania władz uniwersytetu na drodze wyborów. Reforma cara Aleksandra II z 1884 ponownie odebrała uczelni autonomię.

Po 1917 uniwersytet stał się uczelnią państwową i uległ reorganizacji. Od lat 30. do 50. życie akademickie zostało zdominowane przez ideologię bolszewicką i politykę. Kryzys pogłębiał ograniczony dostęp do dokonań nauki światowej. W połowie lat 50. rozpoczęła się ograniczona liberalizacja i rozbudowa uczelni. W 1992 wszedł w życie statut zapewniający uniwersytetowi autonomię.

Zmiany nazwy

• 23 stycznia 1755 – 8 marca 1917: Cesarski Uniwersytet Moskiewski (Императорский Московский университет)
• luty–październik 1917: Uniwersytet Moskiewski (Московский университет)
• od 1918: Pierwszy Uniwersytet Moskiewski (1-й Московский университет)
• od września 1930: Moskiewski Uniwersytet Państwowy (Московский государственный университет)
• od 20 października 1932: Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.N. Pokrowskiego (Московский государственный университет им. М. Н. Покровского)
• od 11 listopada 1937: Moskiewski Uniwersytet Państwowy (Московский государственный университет)
• od 7 maja 1940: Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.W. Łomonosowa (Московский государственный университет им. М. В. Ломоносова)

Budynek

Najwcześniejszą siedzibą uczelni był budynek znajdujący się na obecnym placu Czerwonym w Moskwie, na miejscu dawnego Muzeum Historycznego.

W latach 1786–1793 powstał u zbiegu dzisiejszych ulic Hercena i prospektu Marksa nowy budynek z przeznaczeniem na uniwersytet, zbudowany w stylu klasycystycznym. Budynek ten spłonął w 1812 i został przebudowany w latach 1817–1819 przez architekta Domenica Gilardiego, w stylu empire. Przed centralną częścią budynku znajdują się pomniki rewolucjonistów Aleksandra Hercena i Nikołaja Ogariowa, niegdysiejszych studentów tej uczelni, wykonane w 1922. W latach 1833–1836 dobudowano nowe budynki w bezpośrednim sąsiedztwie dawnej siedziby. W skład kompleksu wchodziła także uniwersytecka cerkiew, zamieniona później na dom kultury. Przed nowym gmachem ustawiono pomnik Łomonosowa. Rotundę, kończącą jedno skrzydło, zajmowała uczelniana biblioteka.

W latach 1948–1970 uniwersytet uzyskał zupełnie nową lokalizację i nowy kompleks budynków. Przeniesiony został na Wzgórza Worobiowe, gdzie zbudowano (na powierzchni ponad 320 ha) 30 głównych budynków i 20 budynków pomocniczych. Założono też park i ogród botaniczny oraz wybudowano obiekty sportowe i obserwatorium astronomiczne. Główny gmach, który szybko stał się jednym z architektonicznych symboli Moskwy, zbudowano według projektu Lwa Rudniewa w latach 1949–1953.

Działalność

Uniwersytet Moskiewski liczy 21 wydziałów, ponad 200 katedr, 360 laboratoriów, 163 gabinety studyjne oraz 8 instytutów naukowych i badawczych. Prowadzi studia licencjackie, magisterskie, podyplomowe, doktoranckie, a także studia w trybie korespondencyjnym, zaocznym i wieczorowym.

W 2008 pracowało na uniwersytecie 9000 nauczycieli akademickich i kształciło się 38 000 studentów.

Władze rektorskie

Rektorzy

1. Wiaczesław Wołgin (1921–1925)
2. Aleksandr Niesmiejanow (1948–1951)
3. Iwan Pietrowski (1951–1973)
4. Anatolij Łogunow (1977–1992)
5. Wiktor Sadowniczij (od 1992)

Wykładowcy i absolwenci

W Niemczech działa Deutsche Assoziation der Absolventen und Freunde der Moskauer Lomonossow-Universität (DAMU)^[18], które wydaje zeszyty Lomonossow^[19].

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Witryna internetowa Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. M.W. Łomonosowa (ang. • ros.)