Moskwicz 433/434

Moskwicz 433/434

Moskwicz 433P (dla ruchu lewostronnego)
Inne nazwy	ros. Москвич 433/434
Producent	MZMA / AZLK
Okres produkcji	1966–1976
Miejsce produkcji	ZSRR, Moskwa  ZSRR, Iżewsk
Poprzednik	Moskwicz 432
Następca	Moskwicz 2733/2734 IŻ 2715
Dane techniczne
Segment	dostawczy
Typy nadwozia	3-drzwiowy furgon
Silniki	R4, gaźnikowe: 433: 1358 cm³, 50 KM 434: 1478 cm³, 75 KM
Skrzynia biegów	4-biegowa, manualna
Napęd	silnik podłużnie z przodu, napęd tylny
Długość	4166 mm[1]
Szerokość	1550 mm (dane dla sedana)
Wysokość	ok. 1480 mm (dane dla sedana)
Rozstaw osi	2400 mm
Masa własna	1045 kg[1]
Liczba miejsc	2
Ładowność	400 kg
Dane dodatkowe
Pokrewne	Moskwicz 408, 412, 2733/2734, 426/427
Konkurencja	Škoda 1202

Moskwicz 433 i 434 – samochody dostawcze z nadwoziem furgon produkowane przez radzieckie zakłady MZMA / AZLK w latach 1966–1976, różniące się od siebie zastosowanym silnikiem. Stanowiły odmiany nadwoziowe samochodów osobowych Moskwicz 408 i 412.

Historia powstania i konstrukcja

Samochód Moskwicz 433 stanowił dostawczą wersję pochodną samochodu osobowego Moskwicz 408, który zapoczątkował w połowie lat 60. trzecią generację samochodów Moskwicz. Zastąpił on furgon Moskwicz 432, oparty na starszej rodzinie samochodów z lat 50. Produkcję wariantu furgon rozpoczęto od końca 1966 roku^[1] – dwa lata po premierze sedana 408. Napęd stanowił ten sam, dość przestarzały i stosunkowo słaby silnik, wywodzący się konstrukcyjnie jeszcze z przedwojennej niemieckiej jednostki Opla Kadetta K38, pojemności 1358 cm³^[2]. Od końca 1968 roku zaczęto równolegle produkować model Moskwicz 434, różniący się przede wszystkim nowym silnikiem o pojemności 1470 cm³ i półtorakrotnie większej mocy (75 KM), pochodzącym z nowego samochodu osobowego Moskwicz 412 (wzorowanym na silniku BMW)^[3][4].

Nadwozie furgonów było podobne do kombi Moskwicz 426/427, lecz trzydrzwiowe, a zamiast okien bocznych przedziału bagażowego były na całą długość ozdobne panele ze żłobkowanej poziomo blachy, która zapewniała także usztywnienie. Podobnie jak w kombi, tylna klapa była początkowo dzielona na dwie części, otwierające się do góry i na dół (zazwyczaj bez okna u góry), lecz od końca 1972 roku zamieniono je na drzwi z szybą otwierane do góry^[5][6]. Przedział kierowania od przedziału bagażowego oddzielała pełna przegroda z okienkiem (w późniejszych wersjach niepełna). W odróżnieniu od kombi, koło zapasowe znajdowało się za oparciem prawego fotela^[5]. Przez to podłoga mogła być nieco obniżona^[6]. Samochody miały zawieszenie tylne wzmocnione w stosunku do kombi – zastosowano resory tej samej długości (krótsze niż w sedanie), ale różniły się rozmiarami piór i mocowaniem tylnego końca. Podobnie jak w kombi, furgony miały przekładnię główną zaadaptowaną ze starszych modeli 432 o przełożeniu 4,55 i opony o nieco większej średnicy (6,50×13”)^[5]. Podłoga bagażnika przebiegała na wysokości 550 mm, przedział bagażowy miał maksymalną długość po podłodze 1615 mm, szerokość 1230 mm (935 mm między wnękami kół) i wysokość od 800 do 890 mm^[1]. Jego objętość wynosiła 1,5 m³^[7]. Ładowność wynosiła 400 kg na szosie i 250 kg na gorszych drogach^[5].

Oba modele samochodów były produkowane równolegle z powodu niewystarczającej produkcji silników 1,5 l, przy tym słabsza, lecz prostsza jednostka napędowa 1,4 l okazała się bardziej odpowiednia dla słabiej zaludnionych części kraju, z gorzej rozwiniętą siecią serwisową. Podobnie jak modele 408 i 412, oba furgony nie różniły się od siebie zewnętrznie. Wczesne serie miały dwa (ewentualnie w wykonaniu eksportowym, cztery) okrągłe reflektory^[8]. W odróżnieniu od sedanów i kombi, furgon otrzymał standardowo dwa lusterka zewnętrzne, zamocowane daleko z przodu na błotnikach^[9]. Oba samochody następnie były stopniowo modernizowane, analogicznie do sedanów. Przednią kanapę zastąpiły indywidualne fotele, a dźwignię zmiany biegów przeniesiono z kierownicy na podłogę samochodu, podobnie jak dźwignię hamulca ręcznego spod deski rozdzielczej^[4].

Na początku 1970 roku unowocześniono przód nadwozia obu samochodów, w ślad za sedanami^[10]. Przede wszystkim, okrągłe reflektory zastąpiono przez prostokątne (w sześciokątnych chromowanych oprawach). Zgodnie z europejskimi tendencjami, zadbano o bezpieczeństwo bierne: nowe nadwozie miało strefy zgniotu z przodu. Metalowa deska przyrządów i wewnętrzne elementy nadwozia otrzymały od lutego 1969 miękkie poliuretanowe nakładki, a od 1971 cała deska przyrządów była pokryta poliuretanem^[10].

Produkcja i eksploatacja

Furgony Moskwicz 433 i 434 były produkowane w moskiewskich zakładach AZLK do pierwszego kwartału 1976 roku, kiedy zostały zastąpione przez zmodernizowane modele 2733 / 2734^[11]. Ponadto, od 1968 do 1973 roku Moskwicz 434 był produkowany przez zakłady Iżmasz w Iżewsku – od moskiewskich różnił się nieco inną atrapą chłodnicy i tym, że zachował okrągłe reflektory^[12]. Ogółem wyprodukowano ich około 104 tysiące w Moskwie i ponad 35 tysięcy w Iżewsku^[13]. W szczytowym 1972 roku produkcja Moskwicza 434 w Iżewsku sięgnęła 17 721 sztuk, jednakże od 1973 roku został tam zastąpiony przez własny model furgonu z podwyższonym dachem, o większej ładowności – IŻ 2715, również oparty konstrukcyjnie na Moskwiczu 412^[12]. W stosunku do IŻ 2715, Moskwicz miał mimo to pewne zalety, jak lepszą hermetyczność przedziału bagażowego, bardziej odpowiednią dla niektórych towarów, i mniejsze zużycie paliwa z uwagi na bardziej opływowe nadwozie^[14].

Samochody dostawcze w ZSRR były uważane za środki produkcji i w konsekwencji nie były sprzedawane dla prywatnych odbiorców, lecz jedynie dla gospodarki narodowej (państwowe przedsiębiorstwa, uspołeczniony handel i usługi, organizacje itp.). Od 1975 roku do końcówki lat 80. istniał nawet zakaz rejestrowania takich samochodów prywatnych^[11]. Furgony Moskwicza popularnie nazywane były pirożok (pierożek), od rozwożenia artykułów spożywczych^[15].

Furgony Moskwicz były również eksportowane, głównie do niektórych tzw. krajów demokracji ludowej, lecz także na Zachód, gdzie konkurowały niższą ceną, stanowiąc źródło dewiz. W 1969 roku Moskwicz 433 w Wielkiej Brytanii kosztował jedynie 475 funtów, przy cenie kombi 699 funtów^[16]. Produkowano specjalne lepiej wyposażone wersje eksportowe, oznaczone literą E (ros. Э), wersje dla ruchu lewostronnego z kierownicą po prawej stronie, oznaczone literą P (П), oraz wersje dla krajów z ciepłym klimatem, oznaczone Ju (Ю) (od jużnyj – południowy)^[1].

Istniały także nieseryjne odmiany pick-up samochodów Moskwicz 433 i 434, powstające m.in. w drodze przeróbki furgonów. Takie nieliczne samochody wykonywane były na potrzeby transportu wewnątrzzakładowego produkujących je fabryk (na ogół z wybrakowanych nadwozi, także sedanów) lub były modyfikowane samodzielnie przez importerów zachodnich dla potrzeb rynku^[1]. Wewnątrzzakładowy wariant pick-up Moskwicza 434 nosił oficjalne oznaczenie Moskwicz 434G^[17].

Przypisy

Bibliografia

• Moskwicz-408, „Awtoliegendy SSSR” Nr 12, DeAgostini 2009, ISSN 2071-095X, (ros.)
• Moskwicz-412, „Awtoliegendy SSSR” Nr 46, DeAgostini 2010, ISSN 2071-095X, (ros.)
• Moskwicz-433/434, „Awtoliegendy SSSR” Nr 92, DeAgostini 2012, ISSN 2071-095X, (ros.)
• Siergiej Jonies: Moskwicz-2734, „Awtoliegendy SSSR” Nr 137, DeAgostini 2014, ISSN 2071-095X (ros.)

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia rzeczywistych pojazdów i modeli w skali samochodów Moskwicz 433 i Moskwicz 434