Most

Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji. Uwagi: Tabela „najdłuższe mosty w trakcie swej budowy” zawiera przemieszane długości całkowite mostów i długości ich najdłuższych przęseł. Dane należy ujednolicić.. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Most podwieszony (wantowy). Most Solidarności w Płocku przez Wisłę. Największy i najdłuższy most w Polsce o rekordowej rozpiętości najdłuższego przęsła – 375 metrów.

Most łukowy. Römerbrücke w Trewirze

Most żeliwny
(pierwszy w świecie)
nad rzeką Severn, Anglia

Most wiszący. Clifton Bridge nad rzeką Avon

Most linowy. Tanise-Totsukawa w Japonii

Most zwodzony w ’s-Hertogenbosch

(c) Martin St-Amant, CC BY-SA 3.0

Most wspornikowy w Quebecu

Pierwszy na świecie stalowy most spawany w Maurzycach przez Słudwię

Most – rodzaj przeprawy w postaci budowli inżynierskiej, której konstrukcja pozwala na pokonanie przeszkody wodnej lub lądowej^[1] skonstruowana w taki sposób, że pod nią pozostaje wolna przestrzeń (w odróżnieniu od nasypu). Przęsłem mostu nazywa się element konstrukcyjny łączący dwie podpory lub przestrzeń między nimi.

Mosty dzieli się na^[2]:

• przepusty – budowle mostowe prowadzone przez nasypy (według innych definicji są to niewielkie mosty do rozpiętości 2-3 metry)^[3]
• mosty rzeczne – nad przeszkodami wodnymi (rzeki, jeziora, zatoki, morskie cieśniny itp.), popularnie zwane mostami^[4][5]
• mosty inundacyjne (zalewowe) – przęsła lub mosty nad terenami zalewowymi
• wiadukty – nad suchymi przeszkodami (doliny, wąwozy), również nad drogowymi i kolejowymi trasami komunikacyjnymi
• estakady – nad terenami zabudowanymi.

Klasyfikacja mostów

Ze względu na rodzaj drogi prowadzonej po moście dzielone są one następująco:

• drogowe – przez most prowadzony jest ruch komunikacji samochodowej
• kolejowe – przez most prowadzona jest trasa kolejowa
• wodne (akwedukty) – przez most prowadzony jest kanał wodny, bądź grawitacyjnie strumień wody
• mosty przemysłowe (suwnice, mosty przeładunkowe)
• kładki piesze – dla ruchu pieszego

Ze względu na charakter ustroju nośnego:

• stałe
• ruchome (obrotowe, przesuwne, podnoszone, klapowe)

Ze względu na rodzaj materiału:

• drewniane
• masywne (kamienne, ceglane, betonowe, żelbetowe, sprężone)
• metalowe (żelazne, stalowe, żeliwne)
• kompozytowe^[6]

Można spotkać rozwiązania, w których podpory wykonane są z innego tworzywa niż przęsła, np. stalowe przęsła na filarach z cegły (most stalowo-ceglany).

Z uwagi na liczbę przęseł można wyróżnić mosty jedno-, dwu-, lub wieloprzęsłowe.

W zależności od konstrukcji pomostu wyróżnia się mosty płytowe, belkowe, skrzynkowe, a także sklepione, łukowe i kratowe.

Z uwagi na sposób podparcia przęsła mosty dzielone są na: wolnopodparte, wspornikowe, łukowe, wantowe i wiszące, o przęsłach stałych lub ruchowych (mosty zwodzone, obrotowe, uchylne i przetaczane).

Most podwieszony (most wantowy) – to most o płycie przęsła zawieszonej na cięgnach mocowanych na wieżach zwanymi również pylonami. Przykładem takiego mostu jest największy i najdłuższy most w Polsce – Most Solidarności w Płocku przez Wisłę o rekordowej rozpiętości najdłuższego przęsła – 375 metrów, będącego najdłuższym przęsłem w Polsce i tej części Europy. Długość mostu głównego (podwieszonego) wynosi 615 metrów, natomiast długość całkowita mostu to 1712 metrów.

Most wiszący – płyta przęsła zawieszona jest na cięgnach (kablach) mocowanych na podporach, lub na wieżach zwanych podobnie jak w moście wantowym pylonami. Przykładem mostu wiszącego jest:

• najstarszy most wiszący na świecie w Pensylwanii z 1801 r.
• Most wiszący w Ozimku najstarszy most wiszący w Polsce, zbudowany w 1827 r. w miejscowości Ozimek w województwie opolskim
• Most Grunwaldzki we Wrocławiu
• Golden Gate w San Francisco 1937
• Most Çanakkale 1915 zbudowany w 2022 r. o największej na świecie rozpiętości przęsła (długości 2023 m) w Turcji.
• Najdłuższe mosty wiszące w Europie to most nad Wielkim Bełtem (Storebælts Broen) w Danii z 1998 roku łączący wyspy Zelandia i Fionia (rozpiętość części wiszącej 2700 m, w tym pomiędzy pylonami 1624 m), który jest czwartym co do długości mostem wiszącym na świecie, oraz most 25 Kwietnia (Ponte 25 de Abril) w Lizbonie z 1966 roku (rozpiętość części wiszącej 2280 m).
• najdłuższym morskim mostem świata jest most nad Zatoką Hangzhou w Chinach. Ma on 36 km długości.
• Jednym z najbardziej znanych mostów wiszących był Tacoma Narrows, liczący 840 m, który zawalił się 7 listopada 1940 roku pod wpływem wiatru, którego podmuchy wywołały drgania rezonansowe o amplitudzie kilku metrów i doprowadziły do zniszczenia konstrukcji.

Most obrotowy – najciekawszymi przykładami są: most drogowy w Giżycku z 1898 lub wąskotorowy most w Rybinie na szlaku Żuławskiej Kolei Dojazdowej – oba o przęsłach obracanych ręcznie (przez jednego człowieka) w poziomie. W Szczecinie nad Regalicą znajduje się jedyny w Polsce czynny kolejowy most zwodzony.

Najstarsze (i czasem spotykane do dnia dzisiejszego) rozwiązania mostów to mosty wiszące zbudowane z lian, lin z ewentualnym wypełnieniem kłodami. Dużym osiągnięciem inżynierskim była zbudowana w V w. p.n.e. przeprawa pontonowa przez Bosfor (zbudowana na polecenie Dariusza I). Największy rozwój budownictwa mostowego miał miejsce w okresie cesarstwa rzymskiego. Do ważniejszych przykładów konstrukcji z tego czasu należy Most Trajana nad rzeką Dunaj z 104 r. W okresie średniowiecza nie powstawały zbyt ciekawe przykłady tego typu rozwiązań. Wyjątkiem jest Most Karola postawiony w Pradze w 1357. Dopiero w XVIII w. powstały kolejne ciekawe rozwiązania inżynierskie. Należy do nich pierwszy na świecie most żeliwny z 1779 r. nad rzeką Severn w Anglii, w 1874 r. w USA zbudowano pierwszy duży most stalowy, a w 1875 r. we Francji został zbudowany pierwszy most żelbetowy.

Konstrukcja

Most Çanakkale 1915 – najdłuższy most wiszący na świecie

Podstawowymi elementami konstrukcji mostu są filary, na których za pośrednictwem łożysk mostowych opierają się przęsła. Skrajne podpory noszą nazwę przyczółków. W dawnych mostach drewniane filary znajdujące się w wodzie były chronione przed naporem kry przez izbice.

Pierwszym na świecie mostem z materiałów innych niż drewno i kamień jest most Iron Bridge wykonany w 1779 z elementów z lanego żeliwa, otwarty do eksploatacji 1 stycznia 1781 roku w Ironbridge w Shropshire w Anglii. Skonstruowany on został tak samo, jak do tamtych czasów budowano mosty drewniane: elementy mostu łączono ze sobą na wpusty i kliny, nie używając żadnych później powszechnie w takich konstrukcjach stosowanych elementów jak śruby i nity. Szczeliny uszczelniano blachą ołowianą. Ruch drogowy na tym moście wstrzymano dopiero w roku 1934 i to wcale nie dlatego, że żeliwo w nim popękało lub skorodowało, a dlatego, że skarpy wąwozu doliny rzeki Severn, nad którą został przeprowadzony, ulegały systematycznemu osuwaniu się i zbliżały się do siebie na tyle, że most się poważnie odkształcił. Mimo to stoi bez żadnych uszkodzeń do dziś.

Najwyższe mosty (odległość od zwierciadła wody)^[7]

Lp.	Zdjęcie	Most	Miejsce	Rok budowy	Wysokość [m]
1		Beipanjiang (Duge)	Chiny	2016	565
2		Siduhe	Chiny	2009	496
3		Baluarte	Meksyk	2012	403
4		Hegigio Gorge Pipeline	Papua-Nowa Gwinea	2005	393
5		Ba Lin He	Chiny	2009	370
6		Beipanjiang 2003	Chiny	2003	366
7		Aizhai	Chiny	2012	336
8		Liuchonghe	Chiny	2012	336
9		Beipanjiang 2009	Chiny	2009	318
10		Liuguanghe	Chiny	2001	297
11		Most nad Zhijinghe	Chiny	2009	294
12		Royal Gorge	Stany Zjednoczone	1929	291

Mosty o najdłuższych przęsłach w Polsce

Zasugerowano, aby wydzielić z tego artykułu informacje nt. mostów o najdłuższych przęsłach w Polsce do artykułu Mosty w Polsce.  (dyskusja)

Mosty o najdłuższych przęsłach w Polsce^[8]

Lp.	Obraz	Nazwa	Lokalizacja	Przeszkoda	Rodzaj konstrukcji	Materiał konstrukcji	Rok oddania do użytku	Rozpiętość całkowita obiektu [m]	Rozpiętość najdłuższego przęsła [m]
1.		Most Solidarności	Płock	Wisła	podwieszony	stal, 2 pylony – stal	2007	615,0	375,0
2.		Most im. gen. E. Zawackiej	Toruń	Wisła	łukowy	stal, 2 łuki – stal	2013-12-07 7 grudnia 2013(dts)	540,0	270,0
3.		Most Rędziński	Wrocław	Odra, Wyspa Rędzińska	podwieszony	beton, 1 pylon – beton	2011	612,0	256,0
4.		Most Siekierkowski	Warszawa	Wisła	podwieszony	konstrukcja zespolona, 2 pylony – beton	2002	500,0	250,0
5.		Most Tadeusza Mazowieckiego	Rzeszów	Wisłok, zbiornik bezpieczeństwa PGE EC Rzeszów	podwieszony	konstrukcja zespolona, 1 pylon – beton	2015	482[9]	240[10]
6.		Most III Tysiąclecia im. Jana Pawła II	Gdańsk	Martwa Wisła	podwieszony	konstrukcja zespolona, 1 pylon – beton	2001	380,0	230,0
7.		Most im. Jana Pawła II	Puławy	Wisła	łukowy	konstrukcja zespolona, 1 łuk – stal	2008	1038,2	212,0
8.		Most na drodze krajowej DK16 pod Ostródą	Lesiak Ostródzki	Rynna polodowcowa jeziora Morliny	extradosed	beton, 3 pylony – beton	2017	677,0[11]	206,0
9.		Most pod Kwidzynem	Korzeniewo – Opalenie (Województwo pomorskie)	Wisła	extradosed	beton, 3 pylony – beton	2013	808,4	204,0
10.		Most im. kardynała Franciszka Macharskiego w Krakowie	Kraków	Wisła	podwieszony	beton, 4 pylony – beton	2017[12]	706,0[13]	200,0
11.		Most Niepodległości	Ostróda	Kanał Pauzeński	łukowy	konstrukcja zespolona, 1 łuk – stal	2018[14]	340,0[15]	200,0
12.		Most Świętokrzyski	Warszawa	Wisła	podwieszony	konstrukcja zespolona, 1 pylon – beton	2000	430,0	180,0
13.		Most w Rozgartach	Rozgarty k/Grudziądza	Wisła	belkowy	beton	2011	400,0	180,0
14.		Most Anny Jagiellonki	Warszawa	Wisła	belkowy	beton	2020	535,5[16]	176,0[17]
15.		Most Kotlarski	Kraków	Wisła	łukowy	stal, 1 łuk – stal	2001	166,6	166,0
16.		Most im. Józefa Piłsudskiego	Nowy Sącz	Dunajec	łukowy	konstrukcja zespolona, 2 łuki – stal	2019	333,40	165,0[18]
17.		Most w Wolinie	Wolin	Cieśnina Dziwna	łukowy	konstrukcja zespolona, 1 łuk – stal	2003	664,45	165,0
18.		Most Marii Skłodowskiej-Curie	Warszawa	Wisła	belkowy	konstrukcja zespolona	2012	795,0	160,0
19.		Most Milenijny	Wrocław	Odra, Zatoka przystani rzecznej – Zimowisko Osobowice	podwieszony	beton, 2 pylony – beton	2004	923,5	153,0
20.		Wiadukt nr 21 w Skomielnej Białej	Skomielna Biała	Obniżenie terenu	belkowy	beton	2019	992,0[19]	140,0[20]
21.		Most autostradowy w Mszanie	Mszana	Potok Kolejówka, łącznica autostrady, dolina	extradosed	beton; głowice słupów – stal	2014	402,5	130,0
22.	(c) inforobert / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0	Most Brama Przemyska	Przemyśl	San	podwieszony	konstrukcja zespolona, 1 pylon – beton	2012	229,5	114,0
23.		Most Unii Europejskiej	Konin	Warta	podwieszony	–	2007	200,0[21]	80,0
24.	Link do obrazu	Most w Dobczycach	Dobczyce	Raba	podwieszony	konstrukcja zespolona, 2[22] pylony – beton	2012	641,0[23]	76,0[24]

Najstarsze mosty w Polsce

Zasugerowano, aby wydzielić z tego artykułu informacje nt. najstarszych mostów w Polsce do artykułu Mosty w Polsce.  (dyskusja)

Zachowane

Most gotycki na Młynówce w Kłodzku z 1390 r.

Warszawa, budowa mostu Kierbedzia, 1862

Most łukowy w Bydgoszczy (1851) – jeden z najstarszych zachowanych mostów kolejowych w Polsce

• most ceglany w Grudziądzu, pochodzący z XIII–XIV w. jest prawdopodobnie pierwowzorem mostu na placu Zamkowym w Warszawie
• most gotycki w Warszawie, na placu Zamkowym (zrekonstruowany)
• Most gotycki w Kłodzku z 1390 roku
• trzy mosty gotyckie z XIV wieku w Reszlu
• most gotycki w Gliwicach
• Diabelski Most w Czernej z 1671 roku
• Most barokowy przy Willi Decjusza w Krakowie (rekonstrukcja)
• most barokowy przy zamku w Gościszowie
• Grabina k. Wałbrzycha – most barokowy na rzece Strzegomce z XVIII wieku
• Trzy mostki barokowe przy Sanktuarium pasyjno-maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej
• most Ossolińskiego w Iwoniczu, wzniesiony w 1782 roku przez ówczesnego właściciela Iwonicza, Józefa Salezego Ossolińskiego. Na jego południowej fasadzie mieści się marmurowa tablica inskrypcyjna fundatora oraz artystycznie wyeksponowana data budowy. W północnej części znajduje się natomiast rodowy herb znamienitego rodu Ossolińskich – „Topór”.
• most żelazny w Opatówku, wzniesiony w 1824, pierwszy most żelazny w Polsce^[25]
• most Kamienny w Kaliszu, wzniesiony w latach 1825–1826^[26]
• most wiszący w Ozimku, wzniesiony w 1827, najstarszy żelazny most wiszący w Europie kontynentalnej
• most kolejowy w Bydgoszczy, pięcioprzęsłowy, z użyciem sklepień ceglanych, wzniesiony w 1851 r. w ciągu Pruskiej Kolei Wschodniej Berlin – Bydgoszcz – Królewiec^[27]
• most Żelazny w Kaliszu, wzniesiony w latach 1865–1866, pierwszy most o konstrukcji stalowej zbudowany przez Polaków^[28] (częściowo zachowany)
• most kolejowy w Toruniu, wzniesiony w latach 1870–1873
• most kamienno-betonowy w Legnicy, wzniesiony w 1903
• most drogowy w Toruniu, wzniesiony w latach 1905–1909 w Opaleniu pod Kwidzynem, w 1934 roku przeniesiony do Torunia
• most w Maurzycach, wzniesiony w 1929, pierwszy na świecie stalowy most spawany
• most w Rzuchowie, pierwszy polski most typu extradosed (konstrukcja powstała w 1980, wcześniej niż w innych krajach Europy, a nawet świata)

Niezachowane

Civitates orbis terrarum, Warszawa, most Zygmunta Augusta, 1617

• drewniany most prowadzący do grodziska w Żydowie koło Polanowa (datowany na rok 937 n.e.)^[29]
• drewniany most przez Cybinę z X wieku łączący Poznański Ostrów Tumski z Ostrówkiem
• dwa drewniane mosty z X wieku prowadzące na Ostrów Lednicki
• mosty z X wieku prowadzące z Pomorza Gdańskiego do Prus
• most pontonowy przez Wisłę, zbudowany w Kozienicach i zmontowany w Czerwińsku w 1410
• most drewniany w Toruniu z 1500 roku, jeden z najdłuższych w ówczesnej Europie i najdłuższy w Polsce.
• most Zygmunta Augusta, drewniany most przez Wisłę w Warszawie, zbudowany w 1573
• most w Łażanach najstarszy w Europie kontynentalnej (poza Anglią) most żelazny w Łażanach przez Strzegomkę z 1796
• most Kierbedzia pierwszy most stalowy w Warszawie, wzniesiony w latach 1859–1864
• most kolejowy pod Kwidzynem (w okolicach miejscowości Nowy Dwór, droga 588), dziś można oglądać tu betonowe filary w korycie rzeki

Zobacz też

• wiadukt
• most pontonowy
• Most Qingdao Haiwan – najdłuższy most na świecie wybudowany nad wodą
• Most Solidarności w Płocku – największy i najdłuższy most w Polsce o rozpiętości głównego (najdłuższego) przęsła wynoszącej 375 metrów (długość całkowita mostu wynosi 1712 metrów)
• most autostradowy w Mszanie – najszerszy na świecie most typu extradosed
• mosty w polskich miastach:
  • mosty w Warszawie
  • mosty w Krakowie
  • mosty i kładki we Wrocławiu
  • mosty i wiadukty w Poznaniu
    • mosty kolejowe w Poznaniu
  • mosty w Bydgoszczy
    • mosty kolejowe w Bydgoszczy
  • mosty i wiadukty w Toruniu
  • mosty w Olsztynie
  • mosty i wiadukty w Opolu
  • mosty w Puławach
  • mosty w Stańczykach
• Rudolf Modrzejewski – światowej sławy polski konstruktor mostów

Przypisy

Linki zewnętrzne

• To też jest sztuka – mosty kolejowe – kolekcja w bibliotece Polona