Most Białogórski w Sanoku

Most Białogórski w Sanoku
Ilustracja
Most (stan w 2008)
Państwo

 Polska

Miejscowość

Sanok

Podstawowe dane
Przeszkoda

rzeka San

Liczba przęseł

1

Data budowy

1977

Data zburzenia

1980

Data odbudowy

1981

Położenie na mapie Sanoka
Mapa konturowa Sanoka, u góry znajduje się punkt z opisem „Most Białogórski w Sanoku”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Most Białogórski w Sanoku”
Położenie na mapie powiatu sanockiego
Mapa konturowa powiatu sanockiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Most Białogórski w Sanoku”
Ziemia49°34′26,3″N 22°12′14,0″E/49,573972 22,203889

Most Białogórski w Sanoku – most drogowy przez rzekę San w Sanoku łączący główną część miasta z osiedlem Biała Góra.

Historia

Na przełomie lat 40./50. projektantem wiszącej kładki na Sanie łączącej Sanok z osiedlem na Białej Górze był inż. Stanisław Beksiński[1]. W kwietniu 1959 została ukończona budowa mostu wiszącego, stanowiącego kładkę na rzece San, łączący dzielnicę Wójtostwo (i cały Sanok) z Białą Górą na prawym brzegu rzeki[2]. Starania zmierzające do budowy kładki poczynił Mieczysław Przystasz[3]. Most został zaprojektowany jako prototyp przez inż. Wacława Rudzińskiego z Ministerstwo Komunikacji przy współudziale naukowców z Politechniki Warszawskiej[2]. Konstrukcja mostu była wykonana ze stali i żelbetonu i zawieszona na linach (specjalnych kotwicach)[2][4]. Fachowej i finansowej pomocy przy budowie udzieliły sanockie zakłady Sanocka Fabryka Autobusów i Kopalnictwo Naftowe[2]. Konstrukcja była wówczas najdłuższym mostem wiszącym w Polsce tego typu[2][5]. 15 sierpnia 1959 most został uroczyście oddany do użytku[4][6]. Konstrukcja kładki została zdeinstalowana w drugiej połowie lat 80 XX w.[7].

Z biegiem lat konieczne stało się wybudowanie mostu łączącego Sanok z Białą Górą (gdzie w międzyczasie podjęły działalność Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku oraz lądowisko śmigłowca sanitarnego), w tym celu z inicjatywy dyrektora MBL Aleksandra Rybickiego powstał Społeczny Komitet Budowy Mostu, mimo tego sprawa realizacji obiektu w kolejnych latach nie była zrealizowana[8]. Most został wybudowany w czasie niespełna trzech miesięcy i 15 listopada 1977 został oddany do eksploatacji[9][10][a]. Budowę wykonali żołnierze wojsk inżynieryjnych Warszawskiego Okręgu Wojskowego[10]. Za myśl techniczną odpowiadał ppłk mgr inż. Władysław Stolarz, a kierownikiem budowy był por. inż. Wiesław Powroźnik[10].

Most uległ zniszczeniu w wyniku gwałtownego wezbrania wody na Sanie 26 czerwca 1980, gdy rzeka osiągnęła poziom 5,65 m (najwyższy od powodzi 4 marca 1908, gdy poziom wyniósł 6,16 m[11]; dla porównania 23 czerwca 2020 poziom wody wyniósł 4,05 m[12]. Został odbudowany w 1981[13][14]. Budowa trwała dwa miesiące, a wsparli ją znacząco żołnierze 2 Warszawskiej Brygady Saperów, a także miejscowe podmioty: Autosan, Stomil Sanok, Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku; uroczystego przecięcia wstęgi w dniu oddania mostu do ponownego użytku 17 listopada 1981 dokonał szef Wojsk Inżynieryjnych Warszawskiego Okręgu Wojskowego, płk Zdzisław Stelmaszuk[15][16]. Zimą na początku 1985 most był długotrwale zagrożony przez zator lodowy na Sanie[17].

12 października 1982 przy moście od strony południowej został odsłonięty pomnik-czołg, w ramach kultywowania tradycji 26 Pułku Piechoty podczas obchodów Święta Wojska Polskiego 12 października 1982 w związku z obchodami 39 rocznicy powstania ludowego Wojska Polskiego i 38 rocznicy bitwy pod Lenino[18][19]. Stanowi go czołg T-34/85, eksponat pochodzący z 26 Pułku Czołgów Średnich, który po 1945 stacjonował w dzielnicy Olchowce. W zamierzeniu twórców pomnik miał stanowić upamiętnienie zwycięskiego szlaku bojowego Wojska Polskiego z hitlerowskim najeźdźcą, bandami UPA i reakcyjnym podziemiem[20].

14 sierpnia 1991 wyłamaniu uległ filar mostu, wskutek czego przejazd był zamknięty[21]. Według stanu z tego roku most był w budowie[22]. Na początku lat 90. wykonano jedynie stałe podpory mostu, na których ułożono tymczasową konstrukcję z wojskowego mostu składanego typu DMS65, w związku z czym po latach całą konstrukcję uznano za najdłużej utrzymywany w kraju most tymczasowy[23]. Do października 1998 przeprowadzono remont mostu, zmierzający m.in. do wytłumienia hałasu powstającego podczas przejazdu pojazdów po płytach ułożonych na konstrukcji jezdnej[24].

Uwagi

  1. ↑ Według innego źródła został oddany do użytku 31 grudnia 1977, zob. Franciszek Oberc: Kalendarium sanockie 1974-1994, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 952.

Przypisy

  1. ↑ Władysław Stachowicz: Życie gospodarcze. Czasy industrializacji 1949–1956. W: Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 826. ISBN 83-86077-57-3. za: Archiwum Państwowe w Sanoku, Protokół Nr VII/50 z 24 listopada 1950.
  2. ↑ a b c d e Najdłuższy w kraju most wiszący na Sanie oddany do użytku. „Nowiny”, s. 1, Nr 89 z 13 kwietnia 1959. 
  3. ↑ Adam Sudoł: Polska Ojczyzna moja. Część II. Sanok: 1999, s. 294.
  4. ↑ a b W Sanoku otwarto najdłuższy most wiszący w kraju. „Nowiny”, s. 1, Nr 197 z 17 sierpnia 1959. 
  5. ↑ Najdłuższy w Polsce most wiszący zbudowany na Sanie w Sanoku. „Nowiny-Stadion”, s. 1, Nr 128 z 28 maja 1959. 
  6. ↑ Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 236. ISBN 978-83-60380-26-0.
  7. ↑ Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 466, 478. ISBN 978-83-60380-26-0.
  8. ↑ A mostu w Sanoku jak nie było, tak nie ma. „Nowiny”, s. 3, Nr 229 z 21 sierpnia 1973. 
  9. ↑ Nowy most. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 22 (91), s. 1, 1-15 grudnia 1977. 
    •Sanocka panorama 1977. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 3, Nr 36 (165) z 20-31 grudnia 1979. 
    •Jan Grygiel, Edward Wisz. Rok 1977. „Nowiny”, s. 3, Nr 28 z 6 lutego 1980. 
  10. ↑ a b c Kronika województw. Krosno. Nowy most w Sanoku oddany do użytku. „Nowiny”, s. 1, Nr 261 z 16 listopada 1977. 
  11. ↑ Ani na moment nie słabnie walka z wodnym żywiołem. Sytuacja na Podkarpaciu powoli stabilizuje się. „Nowiny”. Nr 162, s. 2, 28 lipca 1980. 
  12. ↑ San postraszył mieszkańców Sanoka. Przez miasto przeszła fala kulminacyjna. Dziś przechodzi przez Przemyśl. dobrapogoda24.pl, 2020-06-24. [dostęp 2021-03-10].
  13. ↑ Będzie znowu most na Białą Górę. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1, Nr 12 (211) z 20-30 kwietnia 1981. 
  14. ↑ Przed zimą przejedziemy San. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1, Nr 29 (229) z 20-31 października 1981. 
  15. ↑ Most na Sanie w Sanoku oddany do użytku. „Nowiny”, s. 1, Nr 228 z 18 listopada 1981. 
  16. ↑ Nowy most na Sanie gotowy. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1, Nr 34 (234) z 10-20 grudnia 1981. 
  17. ↑ Zator lodowy na Sanie – zagrożony most w Sanoku pod ochroną saperów. „Nowiny-Stadion”, s. 1-2, Nr 12 z 15 stycznia 1985. 
    •Pierwszy wyłom na zatorze lodowym na Sanie. „Nowiny-Stadion”, s. 1-2, Nr 15 z 18 stycznia 1985. 
    •Likwidacja zatoru lodowego na Sanie. „Nowiny-Stadion”, s. 1-2, Nr 20 z 24 stycznia 1985. 
    •Bogumiła Koszela. Białogórskiemu mostowi na ratunek. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1-2, Nr 3 (330) z 20-31 stycznia 1985. 
    •Wiesław Koszela. Trwa walka ze skutym lodem Sanem. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1-2, Nr 4 (331) z 1-10 lutego 1985. 
    •Józef Ząbkiewicz. Zadecyduje natura – pomóc mogą ludzie. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1, Nr 5 (332) z 10-20 lutego 1985. 
    •Bogumiła Koszela. San znowu w okowach lodu. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1-2, Nr 6 (333) z 20-28 lutego 1985. 
    •Bogumiła Koszela. Popłynęły wody Sanu. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1-2, Nr 9 (336) z 20-31 marca 1985. 
  18. ↑ Odsłonięcie pomnika-czołgu. „Nowiny”, s. 2, Nr 201 z 13 października 1982. 
  19. ↑ Wiesław Koszela. Uroczyste obchody Święta Wojska Polskiego. Odsłonięcie pomnika-czołgu. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 2, Nr 17 (51) z 1-10 listopada 1982. 
  20. ↑ Franciszek Oberc: Pomniki i tablice pamiątkowe Sanoka. Sanok: 1998, s. 14. ISBN 83-909787-1-7.
  21. ↑ Mostowe kłopoty w Sanoku. „Nowiny”, s. 3, Nr 163 z 23-25 sierpnia 1991. 
  22. ↑ Piotr Kamiński (red.): Sanok. Plan miasta. Warszawa: PiTR Kartografia, 1991.
  23. ↑ Edyta Wilk, Mosty na Sanie w Sanoku - Tygodnik Sanocki Historia, Tygodnik Sanocki, 21 listopada 2020 [dostęp 2022-05-13] (pol.).
  24. ↑ Jolanta Ziobro. Będzie mniej dudniło. „Tygodnik Sanocki”. Nr 40 (360), s. 1, 2 października 1998. 

Zobacz też

Media użyte na tej stronie

Sanok location map.png
Autor: OpenStreetMap contributors, Licencja: ODbL
OpenStreepMap location map of Sanok, Poland:
  • top = 49.5905
  • bottom = 49.5234
  • left = 22.1468
  • right = 22.2844
Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
Powiat sanocki location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
IconBridge-bk.svg
Autor: Tzugaj, Licencja: CC0
Ikona mostu do legendy mapy.
Sanok most bridge over San Biała Góra.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Widok z Białej Góry w Sanoku na most i Wójtostwo