Most Królewski w Krakowie

Most Królewski

Most Królewski – rycina Józefa Brodowskiego z 1820 r. Widok na Kazimierz, widoczne kościoły Bożego Ciała (po lewej) i św. Katarzyny (ponad mostem).
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków
Podstawowe dane
Przeszkoda	Stara Wisła
Data budowy	XIV w.
Data zburzenia	1880
Data remontu	1824 – 1827
Położenie na mapie Krakowa Most Królewski
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Most Królewski
Położenie na mapie województwa małopolskiego Most Królewski
50°03′06,367″N 19°56′30,007″E/50,051769 19,941669

Most Królewski (Pons Regalis, most Stradomski) – niezachowany most na nieistniejącej już odnodze Wisły w Krakowie. Łączył on Stradom z Kazimierzem, znajdował się w miejscu dzisiejszych Plant Dietlowskich u wylotu ulic Stradomskiej i Krakowskiej. Miał konstrukcję drewnianą. Mianem most Królewski określano także całe przedmieście Stradom.

Historia

Most powstał jako przeprawa przez wytyczone w XIII wieku nowe koryto Wisły. Wraz z pierwotnym korytem (nazwanym później Zakazimierką) utworzyło ono bowiem wyspę, na której w 1335 r. król Kazimierz III Wielki założył miasto Kazimierz. Rozwój miasta niejako wymusił budowę mostu łączącego je z Wawelem. Zmiana głównego koryta Wisły oznaczała utratę znaczenia wcześniejszego przewozu pod Skałką. Zaszła natomiast konieczność budowy nowego traktu wiodącego do Bramy Grodzkiej pod Wawelem przez Wisłę na południe, w stronę Wieliczki (gdzie na początku XIV wieku znacznie wzrosła produkcja soli w związku z budową nowych szybów), Myślenic i dalej ku Węgrom. Most był cały moszczony drewnem lub brukowany, zaś teren wyrównano nasypami.

Most zniszczyła powódź 26 sierpnia 1813 r. Wówczas Wisła zalała Stradom, Kazimierz i Podgórze, zrywając również most Karola. Była to największa powódź, jaką odnotowały kroniki miejskie Krakowa. Most Stradomski został odbudowany według projektu Augusta Plasqude w latach 1824–1827 głównie z budulca pozyskanego ze zburzonej Bramy Grodzkiej. Posiadał murowane przyczółki i środkowy filar oraz 2 drewniane przęsła. Ozdobiono go żelazną balustradą oraz dwiema latarniami, dzięki czemu budził zachwyt wśród mieszkańców Krakowa.

W latach 1878–1880 postanowiono zasypać koryto Wisły przebiegające wzdłuż dzisiejszych Plant Dietlowskich, co spowodowało likwidację znajdującego się tam mostu Stradomskiego, stanowiącego do wtedy najważniejszą przeprawę w mieście.

W czerwcu 2019 podczas remontu drogi na ulicy Dietla natrafiono na pozostałości mostu^[1].

• 

  Pozostałości zachodniego przyczółka mostu (od strony Stradomia), wydobyte podczas remontu skrzyżowania ulicy Dietla, Stradomskiej i Krakowskiej,
  październik 2019.

• 

  Pozostałości wschodniego przyczółka mostu (od strony Kazimierza), wydobyte podczas remontu skrzyżowania ulicy Dietla, Stradomskiej i Krakowskiej,
  czerwiec 2020.

Przypisy

Bibliografia

• StefanS. Świszczowski StefanS., Miasto Kazimierz pod Krakowem, Kraków: Wyd. Literackie, 1981, s. 52, ISBN 83-08-00624-8, OCLC 830212319 .