Most Saint Elmo w Valletcie

Most Saint Elmo

St Elmo Bridge

Most i falochron
Państwo	Malta
Miejscowość	Valletta
Podstawowe dane
Długość	70 m
Szerokość: • całkowita	5,5 m
Liczba przęseł	1
Data budowy	1906 (oryginalny most)
Data zburzenia	1941
Data odbudowy	5 października 2011 (obecny most)
Projektant	Arenas & Asociados
Położenie na mapie Malty Most Saint Elmo
Położenie na mapie Morza Śródziemnego Most Saint Elmo
35°54′10,32″N 14°31′15,61″E/35,902867 14,521003

Most Saint Elmo – jednoprzęsłowy stalowy pieszy most kratownicowy, prowadzący od brzegu fortu Saint Elmo w Valletcie na Malcie do falochronu przy wejściu do Grand Harbour. Został zbudowany w latach 2011–12 według projektu hiszpańskiej pracowni projektantów Arenas & Asociados. Most stoi na miejscu wcześniejszego, który został zbudowany w 1906 i zniszczony podczas II wojny światowej w 1941. Oryginalny most miał podobną konstrukcję do obecnego, ale miał dwa przęsła zamiast jednego^[1].

Oryginalny most

Fotografia L. Cassara z początku XX wieku przedstawiająca łódź gozańską zmierzającą w kierunku oryginalnego Saint Elmo Bridge

W XIX i XX wieku Grand Harbour był główną brytyjską bazą morską. W 1900 Admiralicja zaczęła planować budowę falochronu w celu ochrony portu zarówno przed wzburzonym morzem, jak i potencjalnym wtargnięciem wroga^[2]. Falochron został zbudowany z wapienia i betonu, i składał się z dwóch części z latarnią morską na każdym końcu. Większe ramię falochronu było połączone z brzegiem w pobliżu fortu Saint Elmo, a mniejsze z fortem Ricasoli. Przetarg na budowę falochronu został ogłoszony w 1902, a wygrała go firma S. Pearson & Sons. Kamień węgielny położył 20 kwietnia 1903 król Edward VII, zaś prace rozpoczęto w 1905 i zakończono w 1910^[2]. Całkowity koszt budowy falochronu wyniósł około 1 miliona funtów^[a][3][4].

Uznano za konieczne pozostawienie szerokiej na 70 m przerwy między większą częścią falochronu a brzegiem Saint Elmo, aby zapobiec stagnacji wody w porcie, a także pozwolić małym statkom na szybsze dotarcie do portu. Stalowa kładka została zbudowana w poprzek tej szczeliny w 1906, i składała się z dwóch przęseł łukowych kratownicowych podpartych na parze cylindrycznych stalowych kolumn wypełnionych betonem^[5].

Zniszczenie

Zawalony most po ataku w 1941

Miejsce po moście w 2007

Podczas II wojny światowej, w nocy z 25 na 26 lipca 1941, X flotylla MAS włoskiej Regia Marina przypuściła atak na port przy użyciu torpedowych łodzi motorowych, wybuchowych łodzi motorowych oraz żywych torped SLC Maiale. Jedna z SLC miała zaatakować most^[6], który miał sieci blokujące wejście do portu^[7], pozwalając pozostałym napastnikom wpłynąć do wyrwy i zaatakować statki wewnątrz portu. Element zaskoczenia został utracony, gdy Brytyjczykom udało się wykryć zbliżający się atak za pomocą radaru, czego Włosi się nie spodziewali^[6].

Atak na most rozpoczął się 26 lipca o godzinie 04:46^[6]. Materiały wybuchowe na pierwszej łodzi nie wybuchły, co skłoniło pilota innej jednostki do samobójczego uderzenia swoją wybuchową motorówką w most. Jednostka uderzyła w jedną z kolumn mostu, co zdetonowało materiały wybuchowe również w drugiej łodzi, powodując zawalenie się jednego z przęseł. Nie pozwoliło to na dostęp do portu, wręcz przeciwnie, zawalone przęsło całkowicie zablokowało wejście^[7]. Nadbrzeżne baterie fortu Saint Elmo otworzyły ogień do atakujących, w wyniku którego większość statków została zniszczona, a kilka schwytano^[6].

Zawalone przęsło zostało usunięte po ataku^[6], a reszta mostu została zburzona po wojnie^[8]. Wszystko co pozostało, to kamienne przyczółki po obu stronach i części centralnych kolumn. Do falochronu i latarni morskiej można było się dostać jedynie łodzią^[5].

Obecny most

Pozostałości kolumn mostu z 1906 pod obecnym mostem

Zamiar zbudowania nowego mostu w tym miejscu został ogłoszony w 2007^[9]. Jednak okazało się, że rekonstrukcja mostu zgodnie z pierwotnym projektem nie byłaby wykonalna finansowo ze względu na wymagane ilości stali^[10]. Kiedy w dniu 18 września 2009 ogłoszono przetarg na projekt, wykonanie i budowę mostu^[2], zakładał on budowę mostu jednoprzęsłowego o nowym wyglądzie, lecz nawiązującym do stylu oryginału^[11]. Budowa nowego mostu była częścią większego projektu rewitalizacji Valletty, który obejmował między innymi również przebudowę City Gate i Barrakka Lift^[12].

Pokład mostu

Nowy jednoprzęsłowy most stalowy waży 190 ton, ma 70 metrów długości i 5,5 metra szerokości. Ma asymetryczny przekrój w kształcie litery L, z łukowatą kratownicą od strony morza. Jest wsparty na kamiennych przyczółkach pierwotnego mostu; zachowały się również pozostałości kolumn, choć nie są one połączone z nowym mostem. Konstrukcja została zaprojektowana przez hiszpańskich architektów z firmy Arenas & Asociados^[5] i została wykonana w A Coruña przed wysłaniem na Maltę na pokładzie statku „Storman Asia”^[2]. Firma Bezzina & Cole Architects wraz z wykonawcą Vassallo Builders byli odpowiedzialni za ustawienie mostu na miejscu^[13], a cała operacja miała miejsce 5 października 2011^[14]. System oświetlenia został zaprojektowany przez Anthony'ego Magro z Calleja Limited. Cały projekt kosztował 2,8 miliona euro^[2][10] Most został zaprojektowany na 120 lat^[10].

Inauguracja mostu miała miejsce 24 lipca 2012 w obecności Austina Gatta, ministra infrastruktury, transportu i komunikacji^[8][12], i został następnie otwarty dla publiczności^[15][16]. Most spotkał się z mieszanymi reakcjami publiczności, niektórzy chwalili jego projekt i fakt, że przywrócił pierwotny wygląd falochronu, a krytycy ganili koszt budowy i nazywali budowlę mostem donikąd(ang.)^[10][17]. Od czasu inauguracji stał się punktem orientacyjnym^[10], i od czasu do czasu doznawał uszkodzeń tarasu lub balustrad, co powodowało, że przez pewien czas był zamknięty dla publiczności, aby można było wykonać prace naprawcze^[17][18][19].

Uwagi

Przypisy