Most w Kutach (drewniany)

Most w Kutach
Ilustracja
Most podczas otwarcia (1930)
Długość całkowita306 m
Państwo II Rzeczpospolita
MiejscowośćKuty (II Rzeczpospolita, obecnie Ukraina)
Podstawowe dane
Przeszkodarzeka Czeremosz
Data budowy1930
Data zburzeniaok. 1940–1945
Położenie na mapie Polski w 1939 r.
48°14′59,5″N 25°10′58,2″E/48,249861 25,182833

Most w Kutach – drewniany most drogowo-kolejowy na rzece Czeremosz w Kutach, w ówczesnej II Rzeczypospolitej (obecnie Ukraina). Konstrukcję zbudowano w 1930 roku, a zniszczona została podczas II wojny światowej. Długość przeprawy wynosiła 306 m[1]. Po 1945 roku w tym miejscu powstał most stalowy, który połączył Kuty i Wyżnicę[2].

Historia

Pierwotnie w tym rejonie istniał most zbudowany podczas I wojny światowej, który uległ zniszczeniu w latach 20. wskutek powodzi[3].

Omawiany most został wzniesiony latem 1930 roku przez żołnierzy 4 Brygady Saperów. Budowa trwała dwa i pół miesiąca i zyskała doskonałą opinię ówczesnego rektora Politechniki Warszawskiej profesora Andrzeja Pszenickiego[1]. 27 września 1930 w Kutach odbył się uroczysty obchód świąt 1 i 2 Batalionów Mostów Kolejowych połączony z ceremonią poświęcenia mostu. W ceremonii poświęcenia mostu wziął udział m.in. wiceminister rolnictwa Wiktor Leśniewski i dyrektor Administracji Lasów Państwowych Adam Loret[4][5][6]. Most został poświęcony przez biskupa polowego Stanisława Galla podczas mszy św. polowej, po której odbyła się defilada saperów[3].

Most w Kutach (1930)

Most był konstrukcji drewnianej[2] i miał długość ok. 400 metrów[2][7][8], a przeznaczony był dla ruchu pieszego, kołowego oraz kolejowego[3] (w niektórych źródłach współczesnych mówi się o istnieniu dwóch mostów: drogowego i kolejowego[7][8]). Później poprowadzono odcinek linii kolejowej od mostu do wybudowanego dworca kolejowego w Kutach, ukończony w 1933 r.[3] Dworzec w Kutach stał się odtąd stacją końcową linii kolejowej do Niepołokowic (wówczas w granicach Rumunii pod nazwą Grigore Ghica Vodă), gdzie łączyła się ona z główną linią kolejową Warszawa – Lwów – Bukareszt – Stambuł[3][9].

W okresie II Rzeczypospolitej był to most graniczny na Czeremoszu, na granicy między Polską a Rumunią i łączył polskie Kuty z rumuńską miejscowością Wyżnica (Vijnița)[10][8]. W pobliżu mostu funkcjonowała Placówka Straży Granicznej I linii „Kuty” (budynek zachował się do czasów współczesnych)[7][2][11]. Od lutego 1939 ochronę granicy z Rumunią przejął Korpus Ochrony Pogranicza[8].

Po wybuchu II wojny światowej 1 września 1939 i ataku Niemiec na Polskę podczas kampanii wrześniowej do Kut przybyło kilkadziesiąt tysięcy polskich uciekinierów zamierzających przejść na stronę rumuńską[7]. Przez most ewakuowali się z kraju reprezentanci korpusu dyplomatycznego i ambasad, dotychczas przebywający w Rzeczypospolitej[7]. Na wieść o dokonanej 17 września agresji ZSRR na Polskę, most graniczny w Kutach przekroczyli w nocy 17/18 września i uszli do Rumunii najwyżsi urzędnicy państwowi II Rzeczypospolitej: prezydent RP Ignacy Mościcki (ok. 21:45[12]), wódz naczelny marszałek Edward Śmigły-Rydz, premier Felicjan Sławoj Składkowski, minister spraw zagranicznych Józef Beck, marszałek Sejmu RP Wacław Makowski, marszałek Senatu RP Bogusław Miedziński, przedstawiciele urzędów centralnych, kilku wojewodów oraz generalicja[3][7][13][2][10]. Tego samego dnia przed odjazdem w kościele w Kutach mszę św. dla uchodzącej elity państwowej odprawił ks. Wincenty Smal[2]. Wymienieni dostojnicy przejeżdżali przez most limuzynami[7]. Prócz nich most przekroczyły wówczas dwie ciężarówki[7][14]. Przejeżdżającego przez most, po innych wyżej wymienionych, marszałka Śmigłego-Rydza krótko po północy[15] usiłował powstrzymać płk Ludwik Bociański, który w akcie desperacji dokonał nieudanej próby samobójczej, strzelając sobie w klatkę piersiową[14][16]. Nazajutrz, 18 września, most przekroczył gen. Władysław Sikorski[2]. Decyzją prezydenta RP władze Polski zostały przeniesione do Rumunii, jako że oba kraje były związane układem sojuszniczym[3][7]. Pomimo tego zarówno prezydent RP, jak i Naczelny Wódz zostali w Rumunii internowani[14]. We wrześniu 1939 na środku mostu do bariery były przymocowane chorągiewki w barwach Polski i Rumunii[17].

Most został zniszczony podczas wojny[2]. Pozostałością po nim jest kamienna podpora, leżąca w Kutach[2]. W miejscu zniszczonego mostu położono kładkę, która uległa zniszczeniu w 2008 r. w wyniku powodzi[2]. Po 1945 r. powstał most stalowy na Czeremoszu, łączący Kuty z Wyżnicą[2].

Przekroczenie mostu z jesieni 1939 r. wzmiankował w swoim wierszu pt. Wąsik, ach ten wąsik poeta Marian Hemar pisząc: Wciąż jeszcze przed oczami mam wieczór śniatyński / Wciąż przede mną graniczny most w mroku majaczy[7][2][18][19].

Po nastaniu niepodległej Ukrainy rzeka Czeremosz w tym miejscu dzieli obwód iwanofrankiwski (Kuty) i obwód czerniowiecki (Wyżnica)[10].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Zarzycki 1994 ↓, s. 10.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l Alina Bosak: Kuty nad Czeremoszem. biznesistyl.pl, 2019-09-24. [dostęp 2019-10-25].
  3. ↑ a b c d e f g Adam Treszka. Most na Czeremoszu. „Biuletyn”. Nr 45, s. 44–46, czerwiec 1983. Koło Lwowian w Londynie. 
  4. ↑ Nowy most na Czeremoszu. „Polska Zbrojna”. 264, s. 2, 1930-09-26. Warszawa. .
  5. ↑ Święto 1 i 2 Baonu Mostów Kolejowych. „Polska Zbrojna”. 256, s. 4, 1930-09-18. Warszawa. .
  6. ↑ Święto 4 bataljonu kolejowego. Uroczyste poświęcenie mostu na Czeremoszu. „Polska Zbrojna”. 267, s. 5, 1930-09-29. Warszawa. .
  7. ↑ a b c d e f g h i j Stanisław Nicieja: Moje Kresy. Kuty – czas apokalipsy, czas rozpaczy. nto.pl, 2011-01-01. [dostęp 2019-10-25].
  8. ↑ a b c d Marian Pacholak: Wspomnienia z wakacji – o Kutach nad Czeremoszem i nie tylko – przedstawi kol. Marian Pacholak. grodnowilno.pl, 2017-09-14. [dostęp 2019-10-25].
  9. ↑ Mapa sieci kolejowej R. P. : oraz spis stacji, przystanków i ładowni kolejowych na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz W. M. Gdańska z oznaczeniem przynależności do poszczególnych Dyrekcyj względnie Zarządów Kolejowych. 1938.
  10. ↑ a b c Marcin Skalski: Most w Kutach nad Czeremoszem. kresy.pl, 2014-08-11. [dostęp 2019-10-25].
  11. ↑ Piotr Łacheta: Most graniczny w Kutach na rzece Czeremosz – c.d.. dobroni.pl, 2010-10-04. [dostęp 2019-10-25].
  12. ↑ Andrzej Garlicki: Prezydent Ignacy Mościcki cz 3. spala.info. [dostęp 2019-10-25].
  13. ↑ Dorota Janiszewska-Jakubiak: Kuty nad Czeremoszem. dzieje.pl, 2018-02-22. [dostęp 2019-10-25].
  14. ↑ a b c Marta Tychmanowicz: Haniebna ucieczka dowódcy z walczącej Polski. wp.pl, 2012-09-17. [dostęp 2019-10-25].
  15. ↑ Stanley S. Seidner. Reflections from Rumania and Beyond: Marshal Śmigły-Rydz Rydz in Exile. „The Polish Review”, s. 29–51, 1977. 
  16. ↑ Dariusz Baliszewski: Most honoru. wprost.pl, 2004-09-19. [dostęp 2019-10-25].
  17. ↑ Tadeusz Widmański: Szpital w niewoli. Wspomnienia lekarza 1939–1846. Warszawa: Czytelnik, 1970, s. 31-32.
  18. ↑ Rzeczpospolita ormiańska – Kuty. skarbnica.ormianie.pl. [dostęp 2019-10-25].
  19. ↑ Stanisław Nicieja: Złoty pociąg w Śniatynie. Jak ocalono skarb Banku Polskiego we wrześniu 1939 roku. polskatimes.pl, 2016-10-14. [dostęp 2019-10-25].

Bibliografia

  • Piotr Zarzycki: 2 Batalion Mostów Kolejowych. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1994, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. ISBN 83-85621-56-3.

Media użyte na tej stronie

Poland (1939) location map.png
(c) Lukasb1992 z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0
Mapa lokalizacyjna Polski — 1939 (marzec – wrzesień).
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
IconBridge-bk.svg
Autor: Tzugaj, Licencja: CC0
Ikona mostu do legendy mapy.
Most w Kutach (1930)a.jpg
Otwarcie mostu w Kutach (lato 1930).
Most w Kutach (1930)b.jpg
Otwarcie mostu w Kutach (lato 1930).