Most w Stobnicy

Most w Stobnicy

(c) rysnal, CC BY-SA 3.0
Długość całkowita	245 m
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Miejscowość	Stobnica
Podstawowe dane
Przeszkoda	Warta
Data budowy	1910
Położenie na mapie gminy Oborniki Most w Stobnicy
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Most w Stobnicy
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Most w Stobnicy
Położenie na mapie powiatu obornickiego Most w Stobnicy
52°42′09″N 16°36′21″E/52,702500 16,605833

Most w Stobnicy – most nad Wartą pomiędzy miejscowościami Stobnica i Brączewo w Polsce, w województwie wielkopolskim, na granicy powiatów szamotulskiego i obornickiego.

Stalowy most o długości 245 m i masie 600 t, ma nitowaną konstrukcję kratownicową^[1] o siedmiu przęsłach o rozpiętości od 17,8 m do 83,3 m^[2] i jest zawieszony 18,2 m nad lustrem wody^[2]. Konstrukcja wykorzystuje przęsła wspornikowe i podczepione do ich końców przęsła podwieszane zgodnie z systemem opracowanym przez Heinricha Gerbera^[3]. Kratownicowe przęsło nurtowe jest nieznacznie dłuższe niż prześwit pomiędzy filarami i łączy się bezpośrednio z przęsłami blachownicowymi nad terenami zalewowymi, a w miejscu tego łączenia nie ma filarów^[4]. Obiekt jest jednym z nielicznych w Polsce mostów wspornikowych^[3]. Przez most przebiegała rozebrana jednotorowa^[2] linia kolejowa Wronki–Oborniki^[1].

Historia

W 1520 Stobnica otrzymała przywilej budowy mostu na Warcie, którego jednak nigdy nie zrealizowała^[5]. Most kolejowy nad Wartą w Stobnicy^[1] powstał w związku z budową linii kolejowej Wronki – Oborniki. Realizatorem robót była firma Klose z Poznania^[6], a stalowe elementy mostu wykonano w Zakładzie Budowy Mostów Zjednoczonych Hut Króla i Laury w Królewskiej Hucie^[3]. Został wzniesiony w latach 1909–1910^[7]. Pierwszy odcinek tej linii, z Wronek do Jaryszewa Obornickiego i mostu nad Wartą, oddano do użytku 1 lutego 1910 r.^[6] Pierwszy pociąg przejechał po moście 8 maja 1910 r.^[8], a 26 czerwca 1910 r pomyślnie przeszedł on próby wytrzymałościowe^[6], dzięki czemu 1 lipca oficjalnie i uroczyście^[8] otwarto pozostałą część linii kolejowej do Obornik^[6].

Most dwukrotnie próbowano wysadzić w związku z prowadzonymi działaniami wojennymi^[1]. 1 września 1939 r. próbę zniszczenia mostu podjęli polscy saperzy, ale nawierzchnia jedynie złamała się i upadła do wody^[7]. Niemcy zabezpieczyli most przed całkowitym zniszczeniem, wykorzystując m.in. stalowe liny^[3], a w 1941 r.^[7] firma Brücken- und Stahlbau Beuchelt & Co zrealizowała zadanie odbudowy konstrukcji na potrzeby ruchu towarowego, gdyż nieopodal wybudowano betoniarnię^[7]. Ponownie próbował go wysadzić wycofujący się przed Armią Czerwoną Wehrmacht^[1], jednak uszkodzenia były mniejsze niż w 1939 r. i most jeszcze w tym samym roku naprawiono^[3], przywracając go do użytku. Linia kolejowa funkcjonowała w ruchu pasażerskim do 1 października 1991 r., kiedy wstrzymano ruch osobowy, a 15 grudnia 2000 została całkowicie zamknięta (wstrzymanie ruchu towarowego). Od tego czasu nieczynny most był wykorzystywany przez miejscową ludność jako przeprawa piesza łącząca Stobnicę z Brączewem^[1]. W 2001 r. linia była już nieprzejezdna^[7], gdyż tory częściowo rozebrano, a częściowo rozkradziono^[3].

Most figuruje w wojewódzkiej ewidencji zabytków. W 2009 r. został wpisany do rejestru zabytków^[1] (nr rej. 716/Wlkp./A)^[9] ze względu na unikalną konstrukcję blachownicowo-kratownicową^[10]. W 2012 r.^[3] PKP PLK przekazało go Skarbowi Państwa w formie jednostronnej darowizny, ale w 2019 r. darowiznę uznano za naruszającą przepisy o ochronie zabytków, ponieważ jako zabytek most przedstawiał zbyt dużą wartość^[1]. Niezależnie od tego, most pozostaje w zarządzie starosty szamotulskiego^[11]. W tym samym roku uchylono wpis mostu do rejestru zabytków, gdyż wykryto w nim błędny zapis numerów działek. W związku z tym procedurę unieważnienia darowizny przerwano, ale jednocześnie ponownie wszczęto procedurę wpisu obiektu do rejestru zabytków^[1].

O rewitalizację mostu starają się członkowie Inicjatywy Stobnica-Brączewo, która w 2018 r. wystosowała petycję do ministra infrastruktury, marszałka województwa wielkopolskiego, wojewody wielkopolskiego, starostów obornickiego i szamotulskiego, wójta i burmistrza Obrzycka oraz burmistrza Obornik o odrestaurowanie mostu w celu przystosowania go do funkcji pieszo-rowerowej^[1]. W 2018 r. prowadzona była budowa ścieżki rowerowej na nasypie kolejowym (szlak rowerowy Oborniki – Stobnica)^[4] w ramach budowy ścieżki rowerowej przez Puszczę Notecką. Most był brany również pod uwagę do rewitalizacji w ramach rządowego programu Mosty dla regionów^[11].

W związku z rozwojem sytuacji wokół mostu w Pilchowicach w sierpniu 2020 r. PKP PLK zwróciło się do producentów filmu Mission: Impossible 7 z propozycją wykorzystania w zamian mostu w Stobnicy^[1]. Jednocześnie zarówno PKP PLK jak i PKP SA zaprzeczyły, jakoby zarządzały mostem^[12]. Producenci ostatecznie ogłosili rezygnację z zamiaru poszukiwań mostu na potrzeby filmu^[13].

We wrześniu 2020 r. konstrukcja została wpisana do rejestru zabytków^[14].

Przypisy