Mostar

Mostar
Ilustracja
Widok centrum miasta z lotu ptaka.
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo Bośnia i Hercegowina
Część składowaFederacja Bośni i Hercegowiny
Kantonhercegowińsko-neretwiański
MiastoMostar
Populacja (2013)
• liczba ludności

60 195[1]
Nr kierunkowy36
Kod pocztowy88 000
Położenie na mapie Bośni i Hercegowiny
Mapa konturowa Bośni i Hercegowiny, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Mostar”
Ziemia43°20′N 17°48′E/43,333333 17,800000
Strona internetowa

Mostarmiasto w Bośni i Hercegowinie, w Federacji Bośni i Hercegowiny, stolica kantonu hercegowińsko-neretwiańskiego, siedziba miasta Mostar. Jest położony nad Neretwą. Stanowi jeden z największych ośrodków miejskich w kraju. W 2013 roku liczyło 60 195 mieszkańców, z czego większość stanowili Chorwaci[1].

Najważniejszym zabytkiem Mostaru jest położony w centrum XVI-wieczny kamienny Stary Most, wybudowany w 1566 r. 9 listopada 1993, w wyniku działań wojennych, został on zburzony przez Chorwatów, a jego odbudowę zakończono 23 lipca 2004. W lipcu 2005 Stary Most i jego najbliższe otoczenie zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Nazwa pochodzi od słowa mostari („strażnicy mostu”).

Położenie

Mostar jest zlokalizowany w południowo-zachodniej części Bośni i Hercegowiny, przy drodze wiodącej z Dubrownika do Sarajewa i linii kolejowej Sarajewo-Ploče. Leży na równinie Mostarsko polje, na wysokości od 60 do 110 m n.p.m., na obu brzegach Neretwy.

Klimat

Mieszają się tu wpływy klimatu umiarkowanego ciepłego i śródziemnomorskiego. Okolice Mostaru uchodzą za region o najcieplejszych latach w całym kraju. Maksymalna zanotowana tu temperatura to 46 °C. Średnia temperatura zimą wynosi 6 °C, a latem 26 °C. Opady nie przekraczają 800 mm.

Skład etniczny

Miasto wieloetniczne. Według spisu ludności z 1991 roku struktura ludności gminy Mostar wyglądała następująco: 35% Boszniacy, 34% Chorwaci, 19% Serbowie, 10% Jugosłowianie (osoby nieczujące przynależności do żadnej z grup etnicznych) – w sumie 126 tys. mieszkańców. Według spisu z 2003 roku: 48% Chorwaci, 47% Boszniacy, 4% Serbowie.

Lokalizacja miasta-gminy Mostar na mapie Bośni i Hercegowiny
Widok na Mostar i jego okolice, pokryty śniegiem szczyt Velež
Panorama Mostaru
Widok Starego Miasta
Mostar i Neretwa, widok z meczetu Mehmeta Paszy

Gospodarka

W mieście rozwinął się przemysł metalowy, tekstylny, tytoniowy oraz spożywczy[2].

Historia

Pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z czasów prehistorycznych (neolit). Tereny te zamieszkane były też w czasach rzymskich.

W średniowieczu brzegi rzeki Neretwy były tu połączone stałym drewnianym mostem. Po raz pierwszy nazwa Mostar pojawia się w tureckim spisie z lat 1468–1469. W XVI wieku Turcy założyli tu twierdzę, a w 1566 roku dotychczasowy drewniany most został zastąpiony kamiennym, który znany jako Stary Most. Po jego obu stronach rozwinęło się miasto, które było tureckim centrum administracyjnym, handlowym i rzemieślniczym w Hercegowinie. W 1875 roku wybuchło tu powstanie antytureckie. Po jego upadku miasto przeszło pod panowanie Austro-Węgier (do 1918 roku). W tym czasie rozwijała się kultura serbska i serbski ruch narodowy. W Mostarze mieszkało wielu uczonych i literatów. Był to również okres wzrostu ekonomicznego i urbanizacji. Po zakończeniu I wojny światowej Mostar wszedł w skład Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, późniejszej Jugosławii. W czasach socjalistycznych powstało wiele nowych budynków, Stare Miasto zachowało jednak średniowieczny charakter. Jeszcze w latach 80. XX wieku niemal bezkonfliktowo żyli tu obok siebie Chorwaci, bośniaccy muzułmanie, Serbowie i inne narodowości. W 1991 roku Mostar liczył 126 tys. mieszkańców, był dużym ośrodkiem przemysłowym, gospodarczym i turystycznym. Wydobywano tu węgiel brunatny i boksyty. Na ich podstawie rozwinęła się huta aluminium i przemysł metalurgiczny. Od 1957 roku w pobliżu miasta działała hydroelektrownia. Tysiące turystów przyjeżdżało tu podziwiać pozostałości kultury islamskiej.

Od marca 1992 Mostar znajdował się w granicach niepodległej Bośni i Hercegowiny. Jednak w maju 1992 rozpętały się bratobójcze walki. W mieście toczyły się najpierw walki Bośniaków i Chorwatów przeciwko Serbom. W jej trakcie zniszczony został zabytkowy sobór Trójcy Świętej z 1873 roku[3]. Następnie, od maja 1993, Chorwatów z Bośniakami. Przez 10 miesięcy Chorwaci oblegali wschodnią część miasta zamieszkaną przez bośniackich muzułmanów. Została ona niemal doszczętnie zniszczona. Zburzono większość zabytków architektury, w tym wszystkie meczety z XVII–XVIII wieku. Zawieszenie broni pomiędzy Chorwatami i Bośniakami podpisano 25 lutego 1994 roku. Od tego czasu miasto, pod nadzorem międzynarodowym, pozostaje podzielone na dwie niechętne sobie części – bośniacką (muzułmańską) i chorwacką. Jeszcze pięć lat po wojnie miasto nie było bezpieczne. Wciąż dochodziło do utarczek między mieszkańcami obu jego części. Obecnie sytuacja się ustabilizowała. Mostar odzyskuje znaczenie głównego ośrodka politycznego, gospodarczego i kulturowego Hercegowiny. Jego odbudowa i rozbudowa rozpoczęła się zaraz po wojnie. Systematycznie odradza się przemysł i rzemiosło. Powstały zakłady tytoniowe, spożywcze, metalowe, tekstylne. Mostar jest ośrodkiem handlowym dla pobliskiego regionu rolniczego. Okolica słynie z produkcji doskonałych win. Działa tu port lotniczy, dwa uniwersytety publiczne (chorwackojęzyczny Uniwersytet w Mostarze oraz boszniacki Uniwersytet Džemala Bijedića) i Muzeum Hercegowiny. Mostar znów zaczynają odwiedzać turyści, otwiera się restauracje i sklepy z pamiątkami. Powoli odbudowuje się zabytki. W 1997 otwarto meczet Karadjozbega z 1564 roku, a w 2000 roku meczet Tabacica (z XVI wieku), położony nieopodal Starego Mostu. Odbudowano także mury miejskie z połowy XVI wieku.

Od zakończenia wojny w 1995 roku miasto jest odbudowywane, głównie przy pomocy finansowej UNESCO i Unii Europejskiej. Zniszczenia i ślady wojny są jednak wciąż wyraźnie widoczne.

Obiekty sakralne

Kościoły

Cerkwie

  • Stara cerkiew

Meczety

  • Meczet Lakišića
  • Meczet Karađoz-Bej

Współpraca

Przypisy

  1. a b Popis 2013 u BiH (bośn.). Federalni zavod za statistiku. [dostęp 2020-04-11].
  2. Mostar, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-28].
  3. SABORNA CRKVA (CRKVA SVETE TROJICE) U MOSTARU.

Media użyte na tej stronie

Flag of Croatia.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Mostar-Old Town-1-08.JPG
Autor: Modzzak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mostar Old Town
Mostar and Neretva - view from Koski Mehmed Pasha Mosque.jpg
Autor: Pudelek (Marcin Szala), Licencja: CC BY-SA 3.0
Mostar and Neretva - view from Koski Mehmed Pasha Mosque
Mostar Old Town Panorama 2007.jpg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 4.0
Mostar - panorama Starego Miasta. Zdjęcie zostało wykonane z minaretu meczetu Mehmeta Paszy, który jest położony naprzeciw Starego Mostu, z widokiem na rzekę Neretwę.
Mostar Municipality Location.png
Autor: Mhare, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Prikaz općine Mostar u Bosni i Hercegovini
Aerial photograph of Mostar city in 1997.JPEG
Aerial photograph of Mostar city in 1997.
City of Mostar.jpg
Autor: Mostarac, Licencja: CC BY-SA 3.0
View of the City of Mostar and larger area from hill Žovnica (west from Mostar). Besides than the city itself in the picture are displayed Velez Mountain and some western, northeastern and southeastern suburbs.