Mosty Pomorskie

Mosty Pomorskie
	nr rej. A/2494/340/Wm (środkowy), A/2495/341/Wm (północny), A/2496/342/Wm (południowy) z 15 października 1976
	; mosty Pomorskie (po prawej stronie rysunku); na mapie Kępy Mieszczańskiej
Poprzednie nazwy	Werderbrücke
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
	most Pomorski Północny
Przeszkoda	Odra Północna
Długość	86,1 m
Szerokość:; • całkowita; • jezdni; • chodników	; 20 m; 13 m; 2×3,5 m
Rozpiętość przęseł	29,6 – 28,5 – 27,3
Data budowy	1929-1930
Projektant	Günther Trauer
	most Pomorski Środkowy
Przeszkoda	Przekop Śluzy Mieszczańskiej
Długość	17 m
Szerokość:; • całkowita; • jezdni; • chodników	; 17,2-20,5 m; 11,7-14,4 m; 2×3,1 m
Rozpiętość przęseł	nieregularne; od 6,1 do 14,9
	most Pomorski Południowy
Przeszkoda	Odra Południowa
Długość	68 m
Szerokość:; • całkowita; • jezdni; • chodników	; 18 m; 11 m; 2×3,5 m
Rozpiętość przęseł	19,3 – 22,3 – 19,3 (18,2 – 20, 2 – 18,2 w świetle)
Data budowy	1904-1905
Projektant	Karl Klimm, Günthel
	Położenie na mapie Wrocławia Mosty Pomorskie
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Mosty Pomorskie
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Mosty Pomorskie
	51°06′54,8″N 17°01′50,4″E/51,115222 17,030667

mosty Pomorskie widziane z wieży kościoła św. Elżbiety
w lewym górnym rogu – Północny
w centrum kadru – Południowy
pomiędzy nimi – środkowy

most Pomorski Północny, po lewej stronie widoczny budynek Elektrowni Wodnej Wrocław II

stopień wodny na Odrze południowej; w głębi po prawej most Pomorski Południowy, po lewej most Środkowy

wjazd na most Pomorski Południowy – widok od ul.Odrzańskiej

Mosty Pomorskie – zespół trzech wrocławskich mostów (Północny, Środkowy i Południowy) łączących północny i południowy brzeg Odry ze znajdującą się pomiędzy nimi Kępą Mieszczańską.

Charakterystyka

Przez całą ich długość przeprowadzona jest dwukierunkowa jezdnia szerokości od 11 do 14,4 metrów, niosąca środkiem dwutorową linię tramwajową, oraz po obu stronach jezdni dwa chodniki szerokości od 3 do 3,5 metra.

Przeprawa z południowego brzegu Odry na Kępę Mieszczańską istniała w tym miejscu już w XIV wieku i związana była z wybudowanymi tu, na południowej odnodze Odry, młynami^[2]. Aż do XIX wieku system jazów i tam, regulujący pracę znajdujących się w tym rejonie młynów, foluszy i innych zakładów przemysłowych wykorzystujących energię płynącej rzeki powiązany był z drewnianymi mostami, umożliwiającymi przemieszczanie się pomiędzy obydwu brzegami rzeki, a także dostarczanie surowców i odbiór produktów z tych młynów. Pod koniec wieku XIX system ten stał się już niewystarczająco wydolny i istniejącą w tym czasie przeprawę^[3] przebudowano. Najpierw, w roku 1879, zbudowano krótki jednoprzęsłowy most nad śluzą przy południowym brzegu Kępy Mieszczańskiej – dziś most ten nosi nazwę mostu Pomorskiego Środkowego.

W latach 1904^[4]-1905 u wylotu ulicy Odrzańskiej przerzucono kamienny most Pomorski Południowy, dokładnie w osi mostu Środkowego. Jest to konstrukcja trójprzęsłowa, z murowanych z klinkieru łuków koszowych^[5], opartych na klinkierowych przyczółkach i zagłębionych na ok. 4,5 m poniżej dna rzeki betonowych filarach. Filary licowane są w widocznej części okładziną granitową, zaś łuki przęseł piaskowcową. Budowniczy Karl Klimm nadał mostowi neoromańsko-secesyjną oprawę. Przy południowym przyczółku mostu, po obu stronach jezdni, ustawiono niewielkie pawilony mieszczące małe sklepiki lub zakłady usługowe; swą formą przypominają one strażnice, w których pobierano myto za przejazd mostem, choć roli strażnic nigdy nie pełniły. Koszt budowy mostu wyniósł 480 tys. marek, dalsze 90 tys. marek wydano na przebudowę skrzyżowań i dojazdów do mostu^[5]; w związku ze znaczeniem komunikacyjnym rząd dofinansował budowę ponosząc 25% kosztów. Sześćdziesięciometrowa piaskowcowa balustrada mostu była ozdobiona trzema parami wieżyczek z latarniami w osiach filarów; spotkało się to z nasiloną krytyką lokalnej prasy, w której ubolewano nad brakiem tarasów widokowych przy filarach^[5]. Wieżyczki te – pomimo że uzupełniały architekturę mostu – zostały po II wojnie światowej zlikwidowane, a później na ich pilastrach od strony wschodniej podwieszono rury ciepłownicze, oszpecające jego wygląd.

Most Północny, z Kępy Mieszczańskiej na północny brzeg Odry Północnej, powstał dopiero w roku 1930 nad jazem regulującym poziom wody dla zbudowanej tu pięć lat wcześniej Elektrowni Wodnej Wrocław II (Północnej). Zbudowany na podstawie projektu miejskiego radcy budowlanego Günthera Trauera most ma nitowaną stalową konstrukcję blachownicową, długość około 85 i szerokość 20 metrów. Przy okazji jego budowy przebudowano (m.in. poszerzono) most Pomorski Środkowy.

Mosty Pomorskie, w odróżnieniu od sąsiednich Uniwersyteckich przetrwały bez większych zniszczeń oblężenie Festung Breslau w 1945 pomimo że Północny został uszkodzony bezpośrednim trafieniem bombą lotniczą. W 1953 most Pomorski Północny przeszedł remont kapitalny, a w 1984 przebudowano jego chodniki i balustrady.

Most płd.
Most środ.
Most płn.

Zobacz też

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 218 [dostęp 2022-07-05] .
↑ W finansowaniu budowy pierwszych młynów w tym miejscu uczestniczył, na mocy porozumienia zawartego w 1334 z wrocławskimi rajcami krakowski bankier Mikołaj Wierzynek.
↑ Przeprawa ta (na mapce jej położenie wskazane jest jako nr 17) nosiła w 1824 nazwę Mühlenplatz, tj. „plac Młyński”, choć tylko krótkimi odcinkami przebiegała po wysepkach na południe od Kępy, na terenie których mogła kojarzyć się z placem; przemianowano ją zatem na An den Mühlen Straße, tj. „ulicę Przy Młynach”, używana także była nazwa „Dolne Młyny”; po likwidacji młynów na początku XX wieku przeprawę zlikwidowano, ale nazwa „Dolne Młyny” pojawia się jeszcze na powojennych planach z 1946 i 1948 na określenie obu wysepek, na których stały niegdyś młyny, a obecnie działa elektrownia południowa, jaz i śluza.
↑ Prace ziemne rozpoczęto 16 czerwca 1904, porównaj: „Ostdeutsche Bauzeitung”. 2 (25), s. 182, 1904-06-22. Wrocław.
↑ ^a ^b ^c Ostdeutsche Bauzeitung, 1906-01-06.

Bibliografia

Maciej Łagiewski, Mosty Wrocławia. Wydawnictwo Ossolineum, s. 61, 1989 ISBN 83-04-02937-5.
Die neue Werderbrücke in Breslau. „Ostdeutsche Bauzeitung”. 4 (2), s. 5–6, 1906-01-06.

Linki zewnętrzne

Mosty Pomorskie na starych i współczesnych fotografiach

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 218 [dostęp 2022-07-05] .

[2] W finansowaniu budowy pierwszych młynów w tym miejscu uczestniczył, na mocy porozumienia zawartego w 1334 z wrocławskimi rajcami krakowski bankier Mikołaj Wierzynek.

[3] Przeprawa ta (na mapce jej położenie wskazane jest jako nr 17) nosiła w 1824 nazwę Mühlenplatz, tj. „plac Młyński”, choć tylko krótkimi odcinkami przebiegała po wysepkach na południe od Kępy, na terenie których mogła kojarzyć się z placem; przemianowano ją zatem na An den Mühlen Straße, tj. „ulicę Przy Młynach”, używana także była nazwa „Dolne Młyny”; po likwidacji młynów na początku XX wieku przeprawę zlikwidowano, ale nazwa „Dolne Młyny” pojawia się jeszcze na powojennych planach z 1946 i 1948 na określenie obu wysepek, na których stały niegdyś młyny, a obecnie działa elektrownia południowa, jaz i śluza.

[4] Prace ziemne rozpoczęto 16 czerwca 1904, porównaj: „Ostdeutsche Bauzeitung”. 2 (25), s. 182, 1904-06-22. Wrocław.

[OdB1906-02-5] Ostdeutsche Bauzeitung, 1906-01-06.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

na Odrze	most Bartoszowicki most Burzowy mosty Chrobrego most Dmowskiego most Grunwaldzki mosty Jagiellońskie most św. Klary most św. Macieja mosty Mieszczańskie most Milenijny mosty Młyńskie kładka nad Śluzą Piaskową mosty Osobowickie kładka Piaskowa most Piaskowy most Pokoju mosty Pomorskie most Rędziński kładka Ryczyńska most Sikorskiego kładka Słodowa most Słodowy most Szczytnicki mosty Trzebnickie most Tumski mosty Uniwersyteckie mosty Warszawskie kładka Zwierzyniecka most Zwierzyniecki kładka Żabia
na Bystrzycy	most Brodzki most Jarnołtowski kładka Leśnicka most Marszowicki most Ratyński mosty Średzkie kładka Złotnicka
na Dobrej	most Kłokoczycki most Pawłowicki most Zakrzowski
na Oławie	kładka Barani Skok most Oławski kładka Parkowa most Parkowy most Rakowiecki kładka Siedlecka kładka w ulicy Szybkiej most Żabia Ścieżka
na Ślęzie	most Kleciński most Maślicki most Muchoborski kładka Oporowska most Oporowski most Partynicki most Pilczycki most Pilczycki Nowy Most Racławicki most Strzegomski kładka Żernicka most Żernicki
na Widawie	mosty Krzywoustego mosty Dekarskie most Pęgowski most Polanowicki most Sołtysowicki most Widawski
na fosie miejskiej	kładka św. Antoniego kładka Muzealna kładka Radiowej Trójki most Piotra Skargi kładka Sądowa
na innych ciekach	most Strachociński most Świątnicki most Wilczycki most Zaleski
w parkach i ogrodach	w Ogrodzie Botanicznym w Ogrodzie Japońskim w Parku Południowym w Ogrodzie Zoologicznym

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne