Moszczanica (Żywiec)

Moszczanica

Dzielnica Żywca
Panorama Moszczanicy z Osiedla Widok
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	żywiecki
Miasto	Żywiec
W granicach Żywca	2 lipca 1976[1]
Powierzchnia	7,256[2] km²
Wysokość	ok. 400 m n.p.m.
Populacja (2010) • liczba ludności	~2.000[2]
• gęstość	~275,86 os./km²
Strefa numeracyjna	33
Tablice rejestracyjne	SZY
Położenie na mapie Żywca
49°42′21″N 19°14′02″E/49,705833 19,233889
Portal Polska

Kościół Miłosierdzia Bożego

Ulica Moszczanicka

Dwór w Moszczanicy

Zespół Szkół Agrotechnicznych i Ogólnokształcących

Osiedle Szkolne

Moszczanica – dzielnica Żywca, przyłączona do miasta w 1976 roku, położona w jego wschodniej części. Według "Dziejopisu Żywieckiego" autorstwa Andrzeja Komonieckiego nazwa ta pochodzi od wielu mostków przerzuconych nad potokiem.

Położenie

Dzielnica położona jest wschodniej części miasta, między potokiem Moszczanica i rzeką Łękawka, północno-zachodnie krańce dzielnicy znajdują się nad Jeziorem Żywieckim.

Moszczanica graniczy z:

• dzielnicą Rędzina – od północy
• dzielnicą Śródmieście – od zachodu
• wsią Rychwałd – od wschodu
• dzielnicą Kocurów-Koleby – od południa

Historia

Miejscowość była osobną wsią zanim w procesach urbanizacyjnych została wchłonięta przez miasto Żywiec. W opisie ziemi żywieckiej nazwę obecnej dzielnicy Moszczanicy, jako osobnej miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Mosczennycza, wymienia w latach 1470-1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis^[3]. Długosz w dziele tym wymienia również inną dzielnicę Żywca dawną wieś Zabłocie w formie Zablocze. Obie miejscowości należały wówczas do Piotra Komorowskiego.

Nazwa Moszczanica pojawia się w spisie dziesięciny diecezji krakowskiej w 1477 roku. Wieś przypadła w II połowie XVIII wieku Franciszkowi Wielopolskiemu po Hieronimie Wielopolskim w wyniki podziału Państwa Ślemieńskiego między dzieci Karola i wnuki Jana Kazimierza Wielopolskich. Od niego wieś odkupiła Rozalia Wielopolska dla swego syna Andrzeja. Ten w roku 1809 sprzedał ją hrabiemu Józefowi Wodzickiemu z Granowa. Wodzicki odsprzedał Moszczanicę w 1825 roku Ignacemu Zielińskiemu, który w latach 1827-1828 wzniósł tu murowany dwór kosztem 5300 guldenów. Był to budynek jednokondygnacyjny, nakryty łamanym dachem z dwoma kominami zbiorczymi. Prostokątny dziedziniec otaczały dwie oficyny.

W połowie XIX wieku majątek moszczanicki nabył Jan Kępiński, po którym dobra te odziedziczył w 1905 roku Władysław Kępiński. W latach 1910-1912 dokonał gruntownej przebudowy i modernizacji dworu.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich z 1880 roku opisuje Moszczanicę następująco:

We wrześniu 1934 roku, od 8 września do 10 października, w dworze w Moszczanicy wypoczywał ciężko chory marszałek Józef Piłsudski. Naczelnik państwa nocował na piętrze od strony zachodniej^[4].

Do 1 sierpnia 1934 roku, kiedy to Moszczanica weszła w skład gminy Sporysz, była siedzibą gminy jednowioskowej. Po zniesieniu gmin 29 września 1954 roku stała się siedzibą gromady.

W 1976 roku wieś została przyłączona do Żywca.

W 1983 roku został poświęcony kamień węgielny pod budowę kościoła. Parafię w Moszczanicy erygowano w 1986 roku.

Zabytki

• Zespół dworski, w skład którego wchodzą:
  • Dwór – budynek z 1828 roku, przebudowany w latach 1910-1912. W 1945 roku na bazie dworu i majątku powstała szkoła rolnicza. Po wzniesieniu nowego obiektu szkolnego i internatu budynek dworski przeznaczono na cele mieszkalne. W latach 70. i 80. była tu izba tradycji ruchu młodzieżowego, a po jej likwidacji powstało muzeum instrumentów muzycznych, narzędzi i sprzętów gospodarstwa domowego z terenu Żywiecczyzny.
  • Stajnia – pochodzi z 1907 roku
  • Kapliczka – drewniana kapliczka szafkowa umieszczona na kamiennym walcu, pochodząca z 1908 roku. Na kolumnie widnieje napis "Salve Regina". W przedniej części kapliczki znajduje się obrazek Najświętszego Serca Jezusa, a w tylnej – Matki Boskiej Częstochowskiej. Zwieńczona jest dwoma krzyżami
  • Park – założony na przełomie XIX i XX wieku

• Cmentarz Żołnierzy Radzieckich – powstał w 1948 roku, pochowano tam 1120 żołnierzy. Przez długie lata opiekę nad cmentarzem sprawowała młodzież z Zespół Szkół Agrotechnicznych i Ogólnokształcących im. J. Piłsudskiego.

Edukacja

Przedszkola

• Przedszkole nr 12 przy ul. Moszczanickiej 24

Szkoły podstawowe

• Szkoła Podstawowa nr 6 przy ul. Moszczanickiej 26

Szkoły średnie

• Zespół Szkół Agrotechnicznych i Ogólnokształcących im. J. Piłsudskiego przy ul. Moszczanickiej 9 – jego początki sięgają 1945 roku, kiedy to rozpoczęło działalność w Moszczanicy Żeńskie Gimnazjum Rolnicze i Jednoroczna Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego. W roku szkolnym 1949/1950 przybrało nazwę Liceum Rolniczego, w 1953 roku przekształcone zostało w czteroletnie Technikum. W roku 1970 młodzież wprowadziła się do internatu. Z okazji pierwszego zjazdu absolwentów w 1977 roku szkole nadano imię prof. Teodora Marchlewskiego. 1 września 2006 roku patronem szkoły został Józef Piłsudski.

Religia

Kościół rzymskokatolicki

• Parafia Miłosierdzia Bożego w Żywcu – z kościołem Miłosierdzia Bożego, położonym przy ulicy Moszczanickiej 58.

Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego

• Zbór w Moszczanicy – zbór Badaczy Pisma Świętego założony w 1948 r., liczy 20 członków^[5].

Komunikacja

Transport drogowy

Główne ulice Moszczanicy to:

• ul. Krakowska – droga wojewódzka nr 948 z Żywca do Oświęcimia, przecina północną część dzielnicy z zachodu na północny wschód; umożliwia dojazd z Śródmieścia oraz Oczkowa i Rędziny.
• ul. Moszczanicka – przecina centralną część dzielnicy z północy na południe; umożliwia dojazd do centrum dzielnicy z ulicy Komonieckiego i Krakowskiej
• ul. Komonieckiego – prowadzi od skrzyżowania z ulicą Moszczanicką do Rynku;
• ul. Rychwałdzka – umożliwia dojazd z Rychwałdu do centrum dzielnicy

Komunikacja miejska

Na terenie dzielnicy położonych jest 7 przystanków MZK Żywiec, na których zatrzymują się autobusy pięciu linii. Na najważniejszych z nich zatrzymują się:

• Moszczanica ul. Krakowska – 4, 16, 17
• Moszczanica II ul. Krakowska – 4, 16, 17
• Moszczanica Technikum – 7,14
• Moszczanica Nad Stawem – 7, 14
• Moszczanica Pętla – 7,14
• Cmentarz żołnierzy radzieckich – 7, 14
• Rychwałd Granica – 14

Osiedla

• Osiedle Szkolne

Przypisy