Mozaika

Mozaika w Herkulanum

Mozaika – dekoracja w postaci ornamentu lub obrazu, wykonana z drobnych, o różnej kolorystyce (dwu- lub wielobarwne), fakturze i kształcie kamyczków, kawałków szkła lub ceramiki. Elementy są przyklejone do podłoża przez ułożenie na niezwiązanej zaprawie, wapiennej, cementowej lub żywicy pochodzenia roślinnego (mastyks z drzewa pistacji kleistej). Stosowana jest do zdobienia posadzek, ścian, kopuł, sklepień, apsyd w budownictwie sakralnym i świeckim, mebli (zwłaszcza blatów stołów, sepetów, biurek).

Technika znana była już w starożytności. Najstarsze, znalezione pochodzą sprzed pięciu tysięcy lat (Uruk). W starożytnej Grecji pierwsze mozaiki układano z otoczaków znalezionych na brzegach rzek i morza. Technika ta zwana była opus barbaricum. Mozaiki miały kolorystykę biało-czarną z mniejszymi polami żółtymi, brązowymi i czerwonymi. W okresie hellenistycznym stosowano technikę opus segmentatum, polegającą na zastosowaniu odpadów kamiennych powstałych przy pracach rzeźbiarskich i kamieniarskich.

Kolejnym krokiem było zastosowanie regularnych płytek, kostek (tessera) z marmuru i innych kamieni, nawet kamieni szlachetnych, kamieni półszlachetnych, złota. Chcąc jak najdokładniej odwzorować obraz używano niejednokrotnie bardzo małych elementów, nawet o krawędzi 1 mm. Technika ta znana była pod nazwą opus vermiculatum (łac. vermis – robak). Do czasów współczesnych zachowały się mozaiki w Pompejach, będące przykładem zastosowania tej techniki. Mozaiki były używane w sztuce wczesnochrześcijańskiej i bizantyjskiej, a także sztuce islamu. W niektórych miejscach tradycja zdobień mozaiką przetrwała do XIX w., np. w bazylice św. Marka w Wenecji.

Galeria

Zobacz też

Wybrane techniki tworzenia mozaiki:

Bibliografia

  • Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 101. ISBN 83-85001-89-1.

Media użyte na tej stronie

2014 Kościół Wniebowzięcia NMP w Przecławiu 15.JPG
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Przecław, kościół par. p.w. Wniebowzięcia NMP, 1881-1885, mozaika nad głównym wejściem
Mozaika-foto1.jpg
Autor: Stiopa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gorzów Wlkp., ul. Chrobrego. Mozaika na słupie trakcji tramwajowej. Autorka, Justyna Budzyn, sukcesywnie umieszcza je w miejscach nieoczywistych w przestrzeni publicznej. Mozaika na fotografii uległa uszkodzeniu pod koniec 2018 r., w wyniku robót budowlanych związanych z przebudową linii tramwajowej (usunięciu historycznego słupa i zastąpienie go współczesnym, stalowym)
Primo corso.jpg
Autor: Scuola Mosaicisti del Friuli, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lavorazione romana primo corso
Neptune Amphitrite mosaic Herculaneum.jpg
Autor: Jebulon, Licencja: CC0
Mosaic of Neptune and Amphitrite in Herculaneum, Italy.
Torun aula UMK mozaika Stefana Knappa.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Aula Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, kompozycja Mikołaj Kopernik wykonana przez Stefana Knappa w 1973 r.
Praga, katedra św. Wita 02.jpg
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Praga, katedra św. Wita, mozaika przedstawiająca Sąd Ostateczny
Panmosaic.jpg
Mosaic, Pan & Hamadryad, false in the Archaeological Museum in Naples (inv. nr. 27708).
200806 Berlin 199.JPG
Autor: Mark Ahsmann, Licencja: CC BY-SA 3.0
Berlin in june 2008
Wojciech Weiss villa, mosaic, 31 Krupnicza street, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Willa Wojciecha Weissa, mozaika, ul. Krupnicza 31, Piasek, Kraków