Mrównik afrykański

Mrównik afrykański
	Orycteropus afer
	(Pallas, 1766)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	rurkozębne
Rodzina	mrównikowate
Rodzaj	Orycteropus; G. Cuvier, 1798
Gatunek	mrównik afrykański
Synonimy
	Myrmecophaga afra Pallas, 1766; Myrmecophaga capensis J.F. Gmelin, 1788; Orycteropus senegalensis Lesson, 1840; Orycteropus aethiopicus Sundevall, 1843; Orycteropus wertheri Matschie, 1898; Orycteropus haussanus Matschie, 1900; Orycteropus erikssoni Lönnberg, 1906; Orycteropus leptodon Hirst, 1906; Orycteropus erikssoni faradjius Hatt, 1932;
	Myrmecophaga afra Pallas, 1766; Myrmecophaga capensis J.F. Gmelin, 1788; Orycteropus senegalensis Lesson, 1840; Orycteropus aethiopicus Sundevall, 1843; Orycteropus wertheri Matschie, 1898; Orycteropus haussanus Matschie, 1900; Orycteropus erikssoni Lönnberg, 1906; Orycteropus leptodon Hirst, 1906; Orycteropus erikssoni faradjius Hatt, 1932;
Podgatunki
	O. a. afer (Pallas, 1766); O. a. adametzi Grote, 1921; O. a. aethiopicus Sundevall, 1843; O. a. albicaudus Rothschild, 1907; O. a. angolensls Zukowsky & Haltenorth, 1957; O. a. erikssoni Lönnberg, 1906; O. a. faradijus Hatt, 1932; O. a. haussanus Matschie, 1900; O. a. kordofanicus Rothschild, 1927; O. a. lademanni Grote, 1921; O. a. leptodon Hirst, 1906; O. a. matschiei Grote, 1921; O. a. observandus Grote, 1921; O. a. ruvanensis Grote, 1921; O. a. senegalensis Lesson, 1840; O. a. somalicus Lydekker, 1908; O. a. wardi Lydekker, 1908; O. a. wertheri Matschie, 1898;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania

Mrównik afrykański^[21], mrównik^[22], prosię ziemne^[22]^[23] (Orycteropus afer) – gatunek ssaka z rodziny mrównikowatych (Orycteropodidae), występującego w Afryce. Zwierzę to prowadzi samotniczy tryb życia i jest znakomicie przystosowane do grzebania w ziemi. Tendencja rozwojowa ich populacji nie jest znana^[20].

Zasięg występowania

Mrównik afrykański występuje w zależności od podgatunku^[24]:

O. afer afer – północno-wschodnia Botswana, Zimbabwe, Południowa Afryka, Eswatini i Lesotho.
O. afer adametzi – północno-zachodni Kamerun.
O. afer aethiopicus – Sudan i Uganda.
O. afer albicaudus – Angola, zachodnia Zambia, Namibia i Botswana.
O. afer angolensis – zachodnia Angola.
O. afer erikssoni – północna Demokratyczna Republika Konga.
O. afer faradjlus – północno-wschodnia Demokratyczna Republika Konga i północno-zachodnia Uganda.
O. afer haussanus – Togo.
O. afer koidofanicus – środkowy Sudan.
O. afer lademanni – środkowa Tanzania.
O. afer leptodoii – Kamerun.
O. afer matschiei – południowo-wschodnia Tanzania.
O. afer observandus – południowa Tanzania.
O. afer ruvanensis – Rwanda i północna Tanzania.
O. afer senegalensis – Senegal.
O. afer somalicus – Somalia.
O. afer wardi – wschodnia Demokratyczna Republika Konga i północno-wschodnia Zambia.
O. afer wertheri – północno-wschodnia Tanzania.

Kraje w zasięgu wsytępowania mrównika afrykańskiego które nie są przypisane do konkretnego podgatunku: Mauretania, Gambia, Gwinea Bissau, Gwinea, Sierra Leone, Liberia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Mali, Burkina Faso, Ghana, Benin, Niger, Nigeria, Czad, Republika Środkowoafrykańska, Erytrea, Dżibuti, Etiopia, Gwinea Równikowa, Gabon, Kongo, Kenia, Burundi, Malawi i Mozambik^[24].

Taksonomia

Takson po raz pierwszy opisał w 1778 roku niemiecki przyrodnik Peter Simon Pallas pod nazwą Myrmecophaga afra^[3]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Pallas wskazał Przylądek Dobrej Nadziei^[3]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Orycteropus utworzonego przez G. Cuviera w 1798 roku^[2].

Biorąc pod uwagę niedostatek materiału porównawczego, ani ważność, ani granice rozmieszczenia poszczegołnych podgatunków nie są właściwie znane; wiele z nich to prawdopodobnie synonimy^[24]. Rozpoznano osiemnaście podgatunków^[24].

Etymologia

Orycteropus: gr. ορυκτηρ oruktēr, ορυκτηρος oruktēros „kopacz”, od ορυσσω orussō „kopać”; πους pous, ποδος podos „stopa”^[25].
afer: łac. Afer, Afra „afrykański”, od Africa „Afryka”^[26].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 94–142 cm, długość ogona 44–63 cm; masa ciała 40–65 kg; brak dymorfizmu płciowego^[27]. Wzór zębowy: I ${\tfrac {0}{0}}$ C ${\tfrac {0}{0}}$ P ${\tfrac {2}{2}}$ M ${\tfrac {3}{3}}$ (x2) = 20^[27]. Kariotyp wynosi 2n = 20^[27]. Sierść koloru brązowoszarego.

Ekologia

Pożywienie: Mrówki, a w razie ich niedoboru – termity.
Rozród: Ciąża trwa około 243 dni, w miocie 1–2 młodych o masie do 1,7 kg.
Siedlisko: Sawanna
Inne uwagi: Mrównik jest zwierzęciem aktywnym nocą. Kopie nory długości do 10 m, a jego terytorium wynosi ok. 2–5 km². Ma sztywną sierść i charakterystyczny wygięty ku górze grzbiet. W nosie gęste włosy, chroniące przed zatkaniem w czasie kopania.

Zobacz też

ewolucja mrówników

Przypisy

↑ Orycteropus afer, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b G. Cuvier: Tableau élémentaire de l’histoire naturelle des animaux. Paris: Baudouin, 1798, s. 144. (fr.).
↑ ^a ^b ^c P.S. Pallas: Miscellanea zoologica: quibus novae imprimis atque obscurae animalium species describuntur et observationibus iconibusque illustrantur. Hagae Comitum: Apud Petrum van Cleef, 1766, s. 64. (łac.).
↑ J.F. Gmelin: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 13. Cz. 1. Lipsiae: Impensis Georg. Emanuel. Beer., 1788, s. 53. (łac.).
↑ R.-P. Lesson. Observations zoologiques. „Revue Zoologie”. 3, s. 225, 1840. (fr.).
↑ ^a ^b C.J. Sundevall. Om Professor J. Hedenborgs insamlingar af Däggdjur i Nordostra Africa och Arabien. „Kungl. Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. För år 1842, s. 236, 1843. (szw. • łac.).
↑ P. Matschie: Aus der Säugetierwelt der mittleren Hochländer Deutsch-Ost-Afrikas. W: C.W. Werther (red.): Die mittleren Hochländer des Nördlichen Deutsch-Ost-Afrikas. Berlin: Verlag von Hermann Patel, 1898, s. 266. (niem.).
↑ P. Matschie. Einige Säugethiere aus dem Hinterlande von Kamerun. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1900, s. 102, 104, 1900. (niem.).
↑ A.J.E. Lönnberg. On a new Orycteropus from Northern Congo and some remarks 0n the dentition of the Tubulidentata. „Arkiv för zoologi”. 3 (3), s. 1, 1906. (ang.).
↑ A.S. Hirst. A new Species of Orycteropus. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 17, s. 383, 1906. (ang.).
↑ R.T. Hatt. The aardvark of the Haut-Uele. „American Museum Novitates”. 535, s. 1, 6, 1932. (ang.).
↑ Grote 1921 ↓, s. 126.
↑ W. Rothschild. On a new race of Orycteropus. „Novitates Zoologicae”. 14, s. 506, 1907. (ang.).
↑ L. Zukowsky & T. Haltenorth. Das Erdferkel (Orycteropus afer) aus Angola, eine eigene Unterart?. „Säugetierkundliche Mitteilungen”. 5, s. 126, 1957. (niem.).
↑ W. Rothschild. Description of a new race of Aardvarke (Orycteropus afer kordofanicus). „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 19, s. 512, 1927. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Grote 1921 ↓, s. 123.
↑ Grote 1921 ↓, s. 122.
↑ Lydekker 1908 ↓, s. 466.
↑ Lydekker 1908 ↓, s. 467.
↑ ^a ^b A. Taylor & T. Lehmann 2015, Orycteropus afer, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021 [online], wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-04] (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 22. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 202, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ Nazwa jest kalką z ang. i afrikaans "aardvark", z hol. aard – ziemia, varken – prosię/świnia.
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 116. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 484, 1904. (ang.).
↑ ater, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
↑ ^a ^b ^c W.A. Taylor: Family Orycteropodidae (Aardvark). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 24–25. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

Bibliografia

R. Lydekker: The game animals of Africa. London: R. Ward, limited, 1908, s. 1–488. (ang.).
H. Grote. Neue Erdferkel (Orycteropus) aus Deutsch — Ostafrika und Kamerun. „Archiv für Naturgeschichte”. Abteilung A. 87 (7), s. 121–127, 1921. (niem.).

[itis-1] Orycteropus afer, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Cuvier-2] G. Cuvier: Tableau élémentaire de l’histoire naturelle des animaux. Paris: Baudouin, 1798, s. 144. (fr.).

[Pallas-3] P.S. Pallas: Miscellanea zoologica: quibus novae imprimis atque obscurae animalium species describuntur et observationibus iconibusque illustrantur. Hagae Comitum: Apud Petrum van Cleef, 1766, s. 64. (łac.).

[Gmelin-4] J.F. Gmelin: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 13. Cz. 1. Lipsiae: Impensis Georg. Emanuel. Beer., 1788, s. 53. (łac.).

[Lesson-5] R.-P. Lesson. Observations zoologiques. „Revue Zoologie”. 3, s. 225, 1840. (fr.).

[Sundevall-6] C.J. Sundevall. Om Professor J. Hedenborgs insamlingar af Däggdjur i Nordostra Africa och Arabien. „Kungl. Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. För år 1842, s. 236, 1843. (szw. • łac.).

[Matschie1898-7] P. Matschie: Aus der Säugetierwelt der mittleren Hochländer Deutsch-Ost-Afrikas. W: C.W. Werther (red.): Die mittleren Hochländer des Nördlichen Deutsch-Ost-Afrikas. Berlin: Verlag von Hermann Patel, 1898, s. 266. (niem.).

[Matschie1900-8] P. Matschie. Einige Säugethiere aus dem Hinterlande von Kamerun. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1900, s. 102, 104, 1900. (niem.).

[Lönnberg-9] A.J.E. Lönnberg. On a new Orycteropus from Northern Congo and some remarks 0n the dentition of the Tubulidentata. „Arkiv för zoologi”. 3 (3), s. 1, 1906. (ang.).

[Hirst-10] A.S. Hirst. A new Species of Orycteropus. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 17, s. 383, 1906. (ang.).

[Hatt-11] R.T. Hatt. The aardvark of the Haut-Uele. „American Museum Novitates”. 535, s. 1, 6, 1932. (ang.).

[CITEREFGrote1921[https://www.biodiversitylibrary.org/page/12954533_126]-12] Grote 1921 ↓, s. 126.

[Rothschild1907-13] W. Rothschild. On a new race of Orycteropus. „Novitates Zoologicae”. 14, s. 506, 1907. (ang.).

[Zukowsky&Haltenorth-14] L. Zukowsky & T. Haltenorth. Das Erdferkel (Orycteropus afer) aus Angola, eine eigene Unterart?. „Säugetierkundliche Mitteilungen”. 5, s. 126, 1957. (niem.).

[Rothschild1927-15] W. Rothschild. Description of a new race of Aardvarke (Orycteropus afer kordofanicus). „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 19, s. 512, 1927. (ang.).

[CITEREFGrote1921[https://www.biodiversitylibrary.org/page/12954530_123]-16] Grote 1921 ↓, s. 123.

[CITEREFGrote1921[https://www.biodiversitylibrary.org/page/12954529_122]-17] Grote 1921 ↓, s. 122.

[CITEREFLydekker1908[https://www.biodiversitylibrary.org/page/18741686_466]-18] Lydekker 1908 ↓, s. 466.

[CITEREFLydekker1908[https://www.biodiversitylibrary.org/page/18741687_467]-19] Lydekker 1908 ↓, s. 467.

[iucn-20] A. Taylor & T. Lehmann 2015, Orycteropus afer, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021 [online], wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-04] (ang.).

[Cichocki&inni-21] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 22. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Kowalski&inni-22] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 202, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[a-23] Nazwa jest kalką z ang. i afrikaans "aardvark", z hol. aard – ziemia, varken – prosię/świnia.

[Burgin&inni-24] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 116. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Palmer-25] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 484, 1904. (ang.).

[Jobling-26] ater, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).

[Taylor-27] W.A. Taylor: Family Orycteropodidae (Aardvark). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 24–25. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne