Mroczek późny

Mroczek późny
Eptesicus serotinus[1]
(Schreber, 1774)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

nietoperze

Nadrodzina

Vespertilionoidea

Rodzina

mroczkowate

Podrodzina

mroczki

Plemię

mroczki

Rodzaj

mroczek

Gatunek

mroczek późny

Podgatunki
  • E. s. serotinus (Schreber, 1774)
  • E. s. mirza (de Filippi, 1865)
  • E. s. turcomanus (Eversmann, 1840)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[21]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Mroczek późny[22] (Eptesicus serotinus) – gatunek ssaka z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1774 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Daniel von Schreber nadając mu nazwę Vespertilio serotinus[2]. Holotyp pochodził z Francji[23].

Eptesicus serotinus wcześniej obejmował E. isabellinus i E. pachyomus[24][23]. Analizy z użyciem genów mitochondrialnych i jądrowych wykazały, że wszystkie trzy były odrębnymi gatunkami, ale zależności filogenetyczne różniły się w zależności od rodzaju danych genetycznych[25][26]. Podgatunki odpowiadają obecnie trzem morfotypom wykrytym na podstawie danych morfologicznych i ograniczonych danych genetycznych[25]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki[25]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

PodgatunekOryginalna nazwaAutor i rok opisuMiejsce typowe
E. s. mirzaVespertilio (Vesperus) mirzade Filippi, 1865Persia (Iran)[24].
E. s. turcomanusVespertilio turcomanusEversmann, 1840Pomiędzy Morzem Kaspijskim a Jeziorem Aralskim, Turkiestan[24].

Etymologia

  • Eptesicus: gr. επτην eptēn „latać”; οικος oikos „dom”[27].
  • serotinus: łac. serotinus „późno dojrzały, niedojrzały”, od serus „późny”[28].
  • mirza: pers. ‏شاهزاده‎ mirza „książę”[29].
  • turcomanus: nowołac. Turcomannus „Turkmen”, od Turcus „Turek”[30].

Zasięg występowania

Mroczek późny występuje w Eurazji zamieszkując w zależności od podgatunku[25]:

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 62–82 mm, długość ogona 39–65 mm, długość ucha 14–22 mm, długość tylnej stopy 10–18 mm, długość przedramienia 48–58 mm; rozpiętość skrzydeł około 370 mm; masa ciała 18–25 g[31]. Wzór zębowy: I C P M = 32[31]. Kariotyp wynosi 2n = 50, FNa = 48–50 i FN = 52–54[31]

Ekologia

Siedlisko

Nietoperz ściśle związany z człowiekiem. Jego kryjówkami letnimi są niemal wyłącznie budynki, gdzie kryje się na strychach, w szczelinach dachów i ścian. Sporadycznie spotykano go w skrzynkach dla ptaków i nietoperzy. Zimuje głównie w nadziemnych częściach budynków (strychy, przewody wentylacyjne), rzadko w piwnicach i fortyfikacjach, zaś tylko wyjątkowo w jaskiniach. W okresie hibernacji preferuje miejsca chłodne i względnie suche. Poluje zwykle w pobliżu zabudowań, w parkach, na skrajach lasów, na drogach leśnych, polanach, wśród domów i nad wodami.

Pożywienie

Owady, często duże chrząszcze chwytane w locie, między innymi chrabąszcze, guniaki, żuki, różne gatunki kózkowatych i sprężykowatych, rzadziej muchówki, motyle nocne, chruściki, pluskwiaki i błonkówki. Innymi ofiarami są komary. Na żer wylatuje tuż po zachodzie słońca.

Ochrona

W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową oraz wymagający ochrony czynnej, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie[32][33].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Nomen nudum.
  2. ↑ Nie Vespertilio isabellinus Temminck, 1840.
  3. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Eptesicus serotinus intermedius Ognev, 1927

Przypisy

  1. ↑ Eptesicus serotinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ a b J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 1: Der Mensch. Der Affe. Der Maki. Die Fledermaus. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1774, s. 167, ryc. liii. (niem.).
  3. ↑ P.L.S. Müller: Des Ritters Carl von Linne’ vollständigen Natursystems Supplements- und Register-Band über alle sechs Theile oder Classen des Thierreichs. Nürnberg: Gabriel Nicolaus Raspe, 1776, s. 16. (niem.).
  4. ↑ Brehm 1827 ↓, s. 24.
  5. ↑ Brehm 1827 ↓, s. 25.
  6. ↑ E.F. Eversmann. Miittheilungen ueber einige neue und einige weniger gekannte. Säugethiere Russland. „Bulletin de la Société impériale des naturalistes de Moscou”. 13 (1), s. 26, 1840. (niem.). 
  7. ↑ J. Crespon: Faune méridionale, ou, Description de tous les animaux vertébrés vivans et fossiles, sauvages ou domestiques qui se recontrent toute l’année ou qui ne sont que de passage dans la plus grande partie du midi de la France; suivie d’une méthode de taxidermie ou l’art d’empailler les oiseaux. Cz. 1. Nimes: Chez l’auteur,, 1844, s. 24. (fr.).
  8. ↑ F. de Filippi: Note di un viaggio in Persia nel 1862. Milano: G. Daelli, 1865, s. 342. (wł.).
  9. ↑ a b C. Koch. Das Wesentliche der Chiropteren mit besonderer Beschreibung der in dem Herzog thum Nassau und in den an grän zenden landes theilen vorkommenden Fledermäus. „Verein für Naturkunde im Herzogthum Nassau”. 18, s. 466, 1865. (niem.). 
  10. ↑ G.E. Dobson. On a new genus and species of Rhinolophidae, with description of a new species of Vesperus, and notes on some other species of insectivorous bats from Persia. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 40 (4), s. 459, 1871. (ang.). 
  11. ↑ Г.С. Карелин. Разбор статьи г. А. Рябинииа «Естественные произведения земель Уральского казачьего войска». „Труды Санкт-Петербургского общества естествоиспытателей”. 6, s. 265, 1875. (ros.). 
  12. ↑ J. Daday. Előleges jelentés az Erdélyi Múzeum Egylet megbízásából az 1884-ik év nyarán tett chiropterologiai gyűjtések eredményéről és az Erdélyi Orsz. Múz. Egylet denevérgyűjteményének jegyzéke. „Orv. Term.-tud. Ért. Kolozsvar”. 10, s. 275, 1885. (węg.). 
  13. ↑ Cabrera 1904 ↓, s. 263.
  14. ↑ Cabrera 1904 ↓, s. 264.
  15. ↑ Cabrera 1904 ↓, s. 265.
  16. ↑ G.E.H. Barrett-Hamilton. Description of a new species and a new subspecies of European bats. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 5 (27), s. 291, 1910. (ang.). 
  17. ↑ G. Dal Piaz. Sopra una nuova forma di chirottero. „Atti della Accademia scientifica veneto-trentino-istriana”. 16, s. 63, 1926. (wł.). 
  18. ↑ S.I. Ognev. A synopsis of the Russian bats. „Journal of Mammalogy”. 8 (2), s. 152, 1927. DOI: 10.2307/1373648. (ang.). 
  19. ↑ А.В. Борисенко, Е.Д. Васильева, И.А. Веригина, Е.А. Дунаев, М.В. Калякин, Е.А. Коблик,С.В. Крускоп, В.Ф. Орлова, И.Я. Павлинов, Я.А. Редькин, Ю.И. Сазонов, Н.Н. Спасская & П.С. Томкович: Типы позвоночных в Зоологическом музее Московского университета (Types of Vertebrates in the Zoological Museum of Moscow Universit). Москва: Изд. Московского ун-та, 2001, s. 171. ISSN 0134-8647. (ros. • ang.).
  20. ↑ І.В. Загороднюк. Морфологія епіблеми у кажанів та її мінливість у Eptesicus “serotinus” (Mammalia). „Вісник Львівського університету”. Серія біологічна. 51, s. 168, 2009. (ukr.). 
  21. ↑ L. Godlevska, S.V. Kruskop & S. Gazaryan, Eptesicus serotinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021 [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-07-31] (ang.).
  22. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 116. ISBN 978-83-88147-15-9.
  23. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Eptesicus (Eptesicus) serotinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-07-31].
  24. ↑ a b c J.R. Ellerman & T.C.S. Morrison-Scott: Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946. Wyd. 2. London: Trustees of the British Museum (Natural History), 1966, s. 157. (ang.).
  25. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 238. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  26. ↑ J. Juste, P. Benda, J.L. Garcia-Mudarra & C. Ibáñez. Phylogeny and systematics of Old World serotine bats (genus Eptesicus, Vespertilionidae, Chiroptera): An integrative approach. „Zoologica Scripta”. 42 (5), s. 441–457, 2013. DOI: 10.1111/zsc.12020. (ang.). 
  27. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 268, 1904. (ang.). 
  28. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 211.
  29. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 167.
  30. ↑ turcomanus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-31] (ang.).
  31. ↑ a b c R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 850–851. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
  32. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348)
  33. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16]..

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Eptesicus serotinus.jpg
Autor: Mnolf, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Breitflügelfledermaus (Eptesicus serotinus)