Mszanka (dopływ Raby)

Mszanka

Mszanka w Mszanie Dolnej i wzgórze Kocia Górka
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Rzeka 3 rzędu
Długość	19 km
Powierzchnia zlewni	174 km²
Źródło
Miejsce	Lubomierz
Wysokość	ok. 727 m n.p.m.
Współrzędne	49°35′40,5″N 20°13′30,6″E/49,594579 20,225168
Ujście
Recypient	Raba
Miejsce	Mszana Dolna
Wysokość	372 m n.p.m.
Współrzędne	49°41′07″N 20°02′48″E/49,685278 20,046667
Położenie na mapie gminy wiejskiej Mszana Dolna źródło ujście
Położenie na mapie Polski źródło ujście
Położenie na mapie województwa małopolskiego źródło ujście
Położenie na mapie powiatu limanowskiego źródło ujście

Mszanka – rzeka będąca prawym dopływem Raby. Ma długość 19 km, a powierzchnia jej dorzecza wynosi 174 km²^[1]. Wypływa na wysokości około 727 m na zachodnim stoku przełęczy Przysłop w miejscowości Lubomierz. Płynie przez Lubomierz, Mszanę Górną oraz Mszanę Dolną w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Mszana Dolna. Zbiera wody z północnych zboczy Gorców oraz z południowej części Beskidu Wyspowego. W Mszanie Dolnej na wysokości 372 m uchodzi do Raby^[2].

Rzeka płynie głęboką kotliną, stanowiąca naturalną granicę pomiędzy Gorcami i Beskidem Wyspowym^[3]. W górnym jej biegu tworzy liczne skalne progi i głębokie żleby. Jest ciekawym obiektem badań dla geologów. W Lubomierzu, na potoku Czerwonka w pobliżu kościoła można obserwować odsłonięcia pochodzących z dolnego eocenu pstrych łupków formacji z Łabowej. W Lubomierzu w korycie Mszanki oraz jej dopływu – Potoku Rosocha występują bardzo efektowne odsłonięcia tworzących pasiaki szarych, zielonych, beżowych i czerwonych łupków formacji beloweskiej. Występuje w nich ogromna liczba skamieniałości^[4].

Mszanka ma wiele dopływów. W kolejności od jej ujścia w górę rzeki większe z nich to:

• prawobrzeżne: Potok Morysów, Szklanówka, Słomka, Potok Ściborów, Łostóweczka, Łętówka, Potok Pieczonków, Wierzbienica, Głęboki Potok, Butorów Potok, Pajdzików Potok, Potok Dudów,
• lewobrzeżne: Porębianka, Dziedziny, Potok Bolsęgów, Potok Kubików, Mętny, Rychlów, Ratulowiec, Rosocha, Potok Średni, Doliny Borkowe, Potok Redyków^[2].

W rzece żyje wiele ryb. Łowić wolno je tylko wędką na sztuczną muchę. Od 2008 obowiązuje na całej rzece zakaz zabierania złowionych ryb zgodnie z zasadą C&R (catch and release) – złów i uwolnij^[5]. Na podstawie pomiarów przeprowadzonych na Mszance w 2005 r. w 3. kilometrze od jej ujścia stwierdzono, że jej woda miała I klasę czystości, co wskazuje na zupełny brak zanieczyszczeń antropogenicznych^[6].

Rzeka jest na znacznej części swojego biegu uregulowana hydrotechnicznie. Znajdują się na niej betonowe stopnie wodne (specjalne tamy), które w czasie letnich upałów wykorzystywane są jako kąpieliska. W okresie dużych przyborów wód rzeka nie mieści się w swoim łożysku i zalewa okoliczne miejscowości, obrywa brzegi i miejscami zmienia swój bieg. Wtedy również (tam, gdzie rzeka nie jest regulowana), wytwarza naturalne baniory o średnicy od kilku do kilkunastu metrów i głębokości do 3 m, które również wykorzystywane są jako kąpieliska. W dolnym swoim biegu, gdzie rzeka zwalnia, odkłada niesione w czasie większych przyborów kamienie – tzw. otoczaki, które tworzą kamienne łachy (zwane kamieniskami), miejscami bardzo rozległe. Najwyższe średnie stany wód są w maju, najniższe w styczniu^[7].

Pierwsza odnotowana wzmianka o rzece pochodzi z 1254 r., rzeka figuruje w dokumencie pod nazwą Mschena^[8]. Na dawnych mapach górny bieg rzeki w obrębie miejscowości Lubomierz miał nazwę Lubomierz^[9].

Mszanka w Lubomierzu

Przypisy