Mucharscy

Herb Gozdawa

Mucharscy Mirza (Murza) Mucharscy herbu Gozdawa – rodzina tatarska zamieszkująca w Rzeczypospolitej od końca XIV wieku. Znani heraldykowi Tuhan-Baranowskiemu, który wywodził ich z Tatarów nogajskich.

Nazwisko prawdopodobnie od chorążego Mustafy. Stanisław Dziadulewicz stwierdza jednak, że nazwisko Mucharskich zostało uformowane na początkach XVII wieku od imienia Mucharz (Mucharem) i że przodkiem ich był jeden z licznie występujących w lustracji Kiedyreja w okresie 1615–1630 Mucharemów „muślimów krwi szlachetnej”. Nie da się dziś jednak ustalić, do której z chorągwi tatarskich był przypisany. Brak bliższych danych nie pozwala stwierdzić także, czy byli oni przybyszami zza Wołgi czy z Krymu.

Zgodnie ze spisem rodzin szlacheckich Mucharscy w roku 1615 posiadali nieruchomości w Swisłoczy w powiecie grodzieńskim oraz Ostryniu. Mucharscy byli także właścicielami części Kruszynian i majątku Dębowej (nabyte w 1711 roku).

Z dostępnych źródeł wiadomo, że dwóch Mucharskich było wojskowymi w 1658 roku i że szlachetny Józef Mucharski w roku 1691 był towarzyszem w chorągwi Stefana Murzy Baranowskiego. Z kolei Aleksander Mucharski w roku 1773 był towarzyszem w pułku straż przedniej wojsk koronnych. Liczni Mucharscy są pochowani na mizarze w miejscowości Słonim. W roku 1821 ród Mucharskich wywiódł się ze szlachectwa przed komisją rządową w Wołkowysku. W XIX wieku Mucharscy jako zamożni ziemianie dbali o dobre wykształcenie synów i córek " zamożne rodziny ziemiańskie i urzędnicze Tatarów zaczęły kształcić nawet córki[...] Rozpoczął się proces formowania inteligencji muzułmańskiej wywodzącej się z Tatarów polsko-litewskich głównie z dawnych litewskich Tatarów hospodarskich. Najliczniej reprezentowane były rodziny najstarszych skupisk tatarskich na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego, rodziny Achmatowiczów, Kryczyńskich, Mucharskich, Muchlów, Tylkowskich i Tuhan - Baranowskich"¹

W roku 1907 Adam Mucharski syn Abrahama nabył w drodze licytacji gospodarstwo położone w Bohonikach pozostałe po śmierci Aleksandra Masłowskiego o powierzchni 24,5 dziesięciny w roku 1914. Zgodnie z rejestrem pomiarowym z 1930 gospodarstwo liczyło jedynie 6 hektarów i 97 metrów wobec czego zostało zaliczone do „drobnoszlacheckich”^[1]. W okresie II Rzeczypospolitej rodzina Mucharskich zamieszkiwała również w miejscowości Skidel pow. grodzieński. W 1941 roku Jan Mucharski wraz z rodziną przedostał się do Białegostoku z terenów zajętych przez Związek Sowiecki. Obecnie Mucharscy mieszkają w Białymstoku, Gdańsku, Warszawie oraz we Wrocławiu i Żywcu.

Najbardziej znanymi członkami rodziny są Stefan Mucharski – działacz społeczny. Był przewodniczącym Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz Związku Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej.

Aleksander Mucharski – Tatar, absolwent Uniwersytetu w Kijowie, w latach 1909-1916 współpracował z założonym przez Leona Kryczyńskiego Kołem Akademików Tatarów Polskich na Uniwersytecie w Petersburgu. Wiceprezes Związku Tatarów Polski, Litwy, Białorusi i Ukrainy. Współzałożyciel tego związku w St. Petersburgu w 1917 roku wraz Aleksandrem Achmatowiczem, Ibrahimem Miśkiewiczem, Aleksandrem Aleksandrowiczem, Bohdanem Adamowiczem i Józefem Bazarewiczem. Brał udział w tworzeniu rządu Krymskiej Republiki Ludowej przez premiera Macieja Sulkiewicza. Odpowiadał za rynek prasy i wydawanie „Krymu” oraz „Krymskiej Gazety Rządowej”. Członek Demokratycznej Partii Niepodległości. Po upadku Republiki Krymskiej brał udział w obronie przed Armią Czerwoną Republiki Azerbejdżańskiej. W 1920 pełnił w Azerbejdżanie funkcję dyrektora kancelarii w ministerstwie handlu^[2].

Aleksander Mucharski – Tatar, pułkownik wojsk rosyjskich Cara Mikołaja II, jeden z dowódców Port Artur podczas wojny rosyjsko-japońskiej z 1905 r., zginął na polu chwały, pogrzeb odbył się 1905 roku w Polsce w Kruszynianach na koszt Cara Mikołaja II.

Aleksander Mucharski – Tatar, właściciel majątku w Swisłoczy, powiat grodzieński, ożenił się z Rukszą Milkomanowiczówną właścicielka majątku w Ostryniu. Mieli troje dzieci: Ewę zamężna za Assanowicza z Czasowszczyzny, Bekira ożenionego z Termią Milkomanowiczówną, Tamerlana, który zmarł w młodości. Bekir miał pięcioro dzieci: Ewę in voto za Radeckim, Adama żonatego z Marią Milkomanowiczówną, był dyrektorem Departamentu Kontraktów Państwowych w Azerbejdżanie w 1920, mieszkał w Baku, córka Lola, Dawida który był sztabskapitanem oraz Sulejmana porucznika W.P. w Modlinie (obecnie pochowany na cmentarzu tatarskim w Warszawie w stopniu pułkownika.

Alaskier Mucharski – Tatar, prawnik, szt. kapitan, członek parlamentu Krymu, żonaty z Chalecką, primo voto Smalską, w latach 20. XX wieku mieszkał w Kazaniu.

Aleksander Mucharski – syn Eliasza, z Tatarów pow. grodzieńskiego, ur. ok. 1739 r., był towarzyszem w Pułku Litewsko-Tatarskim od 1797 r.

Mahmet Mucharski – syn Mustafy, z Tatarów pow. grodzieńskiego, ur. 1779, był towarzyszem w Pułku Litewsko-Tatarskim od 1798 r.

Przypisy

Bibliografia

• Teresa Zaniewska, Dziki wiatr. Rozmowa ze Stefanem Mustafą Mucharskim, Białystok 1999, ISBN 83-86696-51-6
• Stanisław Dumin, Herbarz Rodzin Tatarskich Wielkiego Księstwa Litewskiego, Gdańsk 1999, ISSN 1234-9267
• Piotr Borawski, Aleksander Dubiński, Tatarzy Polscy dzieje, obrzędy, legendy, tradycje, Warszawa 1986, s. 146, ISBN 83-207-0597-5
• ¹Jan Tyszkiewicz, Z historii Tatarów polskich 1794-1944, Pułtusk 2002, ISBN 83-88067-81-8
• dr Stefan J. Starykoń Kasprzycki - „Polska Encyklopedia Szlachecka”, t. 5-7 - Warszawa 1936–1939)
• Arkadiusz Kołodziejczyk, Studia i Materiały. Cmentarze Muzułmańskie w Polsce. Cmentarze 7(10). Ośrodek Zabytkowego Krajobrazu. Warszawa 1998
• Stanisław Dziadulewicz, Herbarz rodzin tatarskich w Polsce, Wilno 1929,