Muchomor wiosenny
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | muchomor wiosenny |
| Nazwa systematyczna | |
| Amanita verna (Bull.) Lam. Encycl. Méth. Bot. 1: 113 (Paryż, 1783) | |
Muchomor wiosenny (Amanita verna (Bull.) Lam.) – gatunek grzybów należący do rodziny muchomorowatych (Amanitaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Amanita, Amanitaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1780 r. Bulliard nadając mu nazwę Agaricus bulbosus f. vernus. W 1783 r. podniósł go do rangi gatunku jako Agaricus vernus. W tym samym roku Lamarck przeniósł go do rodzaju Amanita, nadając mu obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę[1].
- Agaricus bulbosus f. vernus Bull. 1780
- Agaricus vernus Bull. 1783
- Agaricus virosus var. vernus (Bull.) Fr. 1838
- Amanita phalloides var. verna (Bull.) Lanzi 1916
- Amanita verna f. ellipticospora E.-J. Gilbert 1941
- Amanita verna (Bull.) Lam. 1783 f. verna
- Amanita verna var. grisea Massee 1922
- Amanita verna (Bull.) Lam. 1783 var. verna
- Amanita virosa Secr. 1833
- Amanitina verna (Bull.) E.-J. Gilbert 1941
- Venenarius vernus (Bull.) Murrill 1948
W niektórych publikacjach klasyfikowany jest jako jego odmiana wiosenna: Amanita phalloides var. verna[3][4][5], jednak według Index Fungorum obecnie w obrębie taksonu Amanita phalloides nie wyróżnia się żadnego podgatunku ani odmiany[6].
Morfologia
Średnicy ok. 5–10 cm. Barwy białej lub kremowej, o powierzchni gładkiej lub lekko włókienkowatej, na której sporadycznie można spotkać pozostałości osłony. Pokrój kapelusza jest początkowo owalny lub półkolisty, u dojrzałych owocników wypukły lub płaski. Krawędź kapelusza jest gładka i zaostrzona[4].
Blaszkowaty, barwy białej. Blaszki szeroko rozstawione, nieprzylegające do trzonu, o ostrzach gładkich lub kłaczkowatych[4].
Długości ok. 7–10 (do 12) cm, średnicy ok. 1–1,5 cm. Barwy białawej do zielonawej, często z zygzakowatym wzorem i kłaczkowatą powierzchnią. Kształt trzonu jest prawie cylindryczny, nieco zwężający się ku górze. Na trzonie znajduje się biały pierścień, zwieszony, bruzdowany i często rozerwany, powyżej którego trzon jest gładki. Podstawa trzonu jest bulwiasta, u jej podstawy znajdują się szczątki osłony (tzw. pochwa), u starszych owocników żółtawe[4].
Barwy białej. Zapach miąższu jest słodkawy, a smak orzechowy. Nie przebarwia się poddany działaniu roztworu wodorotlenku potasu (u odmiany Amanita verna var. decipiens, występującej w południowej Europie, przebarwia się pomarańczowożółto)[4].
Biały, amyloidalny. Zarodniki okrągławego kształtu, o rozmiarach 8–10×7–9 μm, barwy białej[4].
Występowanie i siedlisko
Występuje na półkuli północnej, jego stanowiska opisano w Ameryce Północnej, Europie i Japonii[7]. W Polsce gatunek ten nie występuje[8]. Opisywano go w niektórych atlasach grzybów jako muchomor wiosenny[9], w rzeczywistości błędnie brano za odrębny gatunek okazy muchomora jadowitego (Amanita virosa), lub biało ubarwione okazy muchomora zielonawego (sromotnikowego) (Amanita phalloides)[8].
Rozwija się w lasach liściastych i parkach, szczególnie pod dębami. W środkowej Europie owocuje od czerwca do sierpnia, w południowej od maja[4].
Znaczenie
Grzyb mikoryzowy[8]. Grzyb trujący dla człowieka. Zawiera, podobnie jak muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides), amanitotoksyny i fallotoksyny uszkadzające wątrobę. Notowane były śmiertelne zatrucia tym gatunkiem[4].
Gatunki podobne
- pieczarki (Agaricus sp.)[3][4], których podobne są niedojrzałe owocniki z białym hymenoforem
- muchomor cytrynowy (Amanita citrina)[5]
- Amanita gilbertii[4]
- Amanita ovoidea[4]
- muchomor jadowity (Amanita virosa)[4], o mniej stożkowatym kapeluszu, owocujący wiosną
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Wyd. III. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1985, s. 355. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 18. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b Ewald Gerhardt: Przewodnik GRZYBY. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2001, s. 23, 29, 122, 126. ISBN 83-7073-084-1.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.