Mulak

Mulak
Odocoileus[1]
Rafinesque, 1832[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – mulak białoogonowy (O. virginianus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

Cetartiodactyla

Podrząd

przeżuwacze

Infrarząd

Pecora

Rodzina

jeleniowate

Podrodzina

sarny

Plemię

Odocoileini

Rodzaj

mulak

Typ nomenklatoryczny

Odocoileus speleus Rafinesque, 1832 (= Dama virginianus A.E.W. Zimmermann, 1780)

Gatunki

12 gatunków (w tym 9 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Mulak[21] (Odocoileus) – rodzaj ssaka z podrodziny saren (Capreolinae) w obrębie rodziny jeleniowatych (Cervidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce[22][23][24].

Morfologia

Długość ciała samic 115–155 cm, samców 120–190 cm, długość ogona 14–37 cm, wysokość w kłębie samic 55–95 cm, samców 60–105 cm; długość poroża samców 30–80 cm; masa ciała samic 17–85 kg, samców 21–230 kg[23].

Systematyka

Etymologia

  • Dama: łac. dama, damma „daniel, antylopa, kozica”[25]. Gatunek typowy: Dama virginianus A.E.W. Zimmermann, 1780; młodszy homonim Dama Frisch, 1775 (Cervidae).
  • Mazama: meksykańskie nazwy mazame, magame lub teuthlamacame użyte przez Hernándeza (Nova plantarum, animalium et mineralium Mexicanorum historia wydane w 1651 roku) na opisanie niektórych meksykańskich kopytnych[26]. Gatunek typowy: Dama virginianus A.E.W. Zimmermann, 1780; młodszy homonim Mazama Rafinesque, 1817 (Cervidae).
  • Elaphalces: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Elaphus C.H. Smith, 1827 (jeleń) i Alces J.E. Gray, 1821 (łoś)[27]. Gatunek typowy: Cervus mexicanus[c] J.F. Gmelin, 1788; nomen oblitum.
  • Subulus: łac. subulo sūbulōnis „rodzaj jelenia ze spiczastymi rogami”[28]. Gatunek typowy: Brookes wymienił dwa gatunki: Cervus americanus Erxleben, 1777 (= Dama virginianus A.E.W. Zimmermann, 1780) oraz Subulus spinosus Brookes, 1828 (= Dama virginianus A.E.W. Zimmermann, 1780); nomen oblitum.
  • Odocoileus (Odocoelus, Odontocoelus): gr. οδων odōn, οδοντος odontos „ząb”; κοιλος koilos „pusty, wydrążony”[29].
  • Dorcelaphus: gr. δορκας dorkas „gazela”; ελαφος elaphos „jeleń”[30]. Gatunek typowy: nie podany.
  • Cariacus: rodzima, południowoamerykańska nazwa cariacou dla jelenia[31]. Gatunek typowy: nie podany.
  • Oplacerus (Aplacerus): gr. ὁπλον hoplon „uzbrojenie, oręż”; κερας keras, κερατος keratos „róg”[32]. Nazwa zastępcza dla Mazama C.H. Smith, 1827.
  • Reduncina: rodzaj Redunca C.H. Smith, 1827 (ridbok); łac. przyrostek -ina „należące do, odnoszące się do”[33]. Gatunek typowy: nie podany.
  • Macrotis: gr. μακρωτης makrōtēs „długouchy”, od μακρος makros „długi”; -ωτις -ōtis „-uchy”, od ους ous, ωτος ōtos „ucho”[34]. Gatunek typowy: Cervus macrotis Say, 1823 (= Cervus hemionus Rafinesque, 1817); młodszy homonim Macrotis Dejean, 1834 (Coleoptera) i Macrotis Reid, 1837 (Thylacomyidae).
  • Eucervus: gr. ευ eu „dobry, ładny”; rodzaj Cervus Linnaeus, 1758 (jeleń)[35]. Gatunek typowy: Cervus macrotis Say, 1823 (= Cervus hemionus Rafinesque, 1817).
  • Otelaphus: gr. ους ous, ωτος ōtos „ucho”; ελαφος elaphos „jeleń”[36]. Nazwa zastępcza dla Macrotis Wagner, 1855.
  • Gymnotis: gr. γυμνος gumnos „goły, nagi”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”[37]. Gatunek typowy: Gymnotis wiegmanni Fitzinger, 1879 (= Dama virginianus A.E.W. Zimmermann, 1780).
  • Mamcariacus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)[38].
  • Palaeodocoileus: gr. παλαιος palaios „stary, antyczny”[39]; rodzaj Odocoileus Rafinesque, 1832. Gatunek typowy: †Palaeodocoileus abeli Spillmann, 1931.
  • Protomazama: gr. πρωτος prōtos „pierwszy, przed”[40]; rodzaj Mazama Rafinesque, 1817. Gatunek typowy: †Protomazama aequatorialis Spillmann, 1931.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[22][21]:

Opisano również gatunki wymarłe:

  • Odocoileus cascensis Frick, 1937[41] (Ameryka Północna).
  • Odocoileus cooki Frick, 1937[42] (Ameryka Północna; plejstocen).
  • Odocoileus dolichopsis (Cope, 1878)[43] (Ameryka Północna; plejstocen).
  • Odocoileus dubius (P. Gervais & Ameghino, 1880[44] (Ameryka Południowa; plejstocen).
  • Odocoileus ensifer (Cope, 1889)[45] (Ameryka Północna).
  • Odocoileus laevicornis (Cope, 1896)[46] (Ameryka Północna; plejstocen).
  • Odocoileus lucasi (Hay, 1927)[47] (Ameryka Północna; plejstocen).
  • Odocoileus salinae (Frick, 1937[48] (Ameryka Południowa; plejstocen).
  • Odocoileus sheridanus Frick, 1937[49] (Ameryka Północna).

Uwagi

  1. ↑ a b Niepoprawna późniejsza pisownia Odocoileus Rafinesque, 1832.
  2. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Oplacerus Haldeman, 1842.
  3. ↑ Podgatunek O. virginianus.

Przypisy

  1. ↑ Odocoileus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ C.S. Rafinesque: Atlantic journal, and friend of knowledge in eight numbers: containing about 160 original articles and tracts on natural and historical sciences, the description of about 150 new plants, and 100 new animals or fossils ; many vocabularies of languages, historical and geological facts, &c. &c. &c.. Cz. 1. Philadelphia: 1832, s. 109. (ang.).
  3. ↑ E.A.W. von Zimmermann: Geographische Geschichte des Menschen, und der allgemein verbreiteten vierfüßigen Thiere. Cz. 2. Leipzig: Weygand, 1780, s. 129. (niem.).
  4. ↑ C.H. Smith: Synopsis of the species of the class Mammalia. W: G. Cuvier & E. Griffith (red.): The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 5. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 314. (ang.).
  5. ↑ a b J. Brookes: A catalogue of the Anatomical and Zoological Museum of Joshua Brookes. Cz. 16. London: Richard Taylor, 1828, s. 62. (ang.).
  6. ↑ Brookes 1828 ↓, s. 35.
  7. ↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 35. (niem.).
  8. ↑ R.-P. Lesson: Nouveau tableau du règne animal: mammifères. Paris: A. Bertrand, 1842, s. 173. (fr.).
  9. ↑ S.S. Haldeman. On changes of nomenclature in Natural History. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 1, s. 188, 1842. (ang.). 
  10. ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 4: Die Nager (zweiter Abschnitt), Bahnlücker, Einhufer, Dickhäuter und Wiederkäuer. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1844, s. 373. (niem.).
  11. ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 5: Die Affen, Bahnlücker, Beutelthiere, Susthiere, Tusettenfresser und Sandflüger. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1855, s. 350, 368. (niem.).
  12. ↑ J.E. Gray. On the long-eared or mule deer of North America (Eucervus). „The Annals and Magazine of Natural History”. Third series. 18, s. 338, 1866. (ang.). 
  13. ↑ L.J.F.J.F. Fitzinger. Die Gattungen der Familie der Hirsche (Cervi) nach ihrer natürlichen Verwandtschaft. „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. Abt. 1 Mineralogie, Botanik, Zoologie, Geologie und Paläontologie. 68, s. 347, 1874. (niem.). 
  14. ↑ L.J.F.J.F. Fitzinger. Kritische Untersuchungen über die Arten der natürlichen Familie der Hirsche (Cervi). „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. Abt. 1 Mineralogie, Botanik, Zoologie, Geologie und Paläontologie. 78, s. 343, 1879. (niem.). 
  15. ↑ A.L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan’a de Foment, 1899, s. 26. (hiszp.).
  16. ↑ G.M. Allen. The Louisiana deer. „The American naturalist”. 35, s. 449, 1901. (ang.). 
  17. ↑ P.L. Sclater. The Generic Term „Dama.”. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 9, s. 290, 1092. (ang.). 
  18. ↑ Spillmann 1931 ↓, s. 30.
  19. ↑ Spillmann 1931 ↓, s. 42.
  20. ↑ R.E Hall & K.R. Kelson: The Mammals of North America. Cz. 2. New York: The Ronald Press Co., 1959, s. 1003. (ang.).
  21. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 172-173. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  22. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 318–320. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  23. ↑ a b S. Mattioli: Family Cervidae (Deer). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 435–436, 441. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
  24. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Odocoileus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-10]. (ang.).
  25. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 215.
  26. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 402.
  27. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 253.
  28. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 652.
  29. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 470.
  30. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 243.
  31. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 161.
  32. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 477.
  33. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 602.
  34. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 395.
  35. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 272.
  36. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 486.
  37. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 304.
  38. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 25.
  39. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 159.
  40. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 185.
  41. ↑ Frick 1937 ↓, s. 201.
  42. ↑ Frick 1937 ↓, s. 202.
  43. ↑ E.D. Cope. Descriptions of new extinct Vertebrata from the Upper Tertiary and Dakota Formations. „Bulletin of the United States Geological and Geographical Survey of the Territories”. 4, s. 379, 1878. (ang.). 
  44. ↑ H.F.P. Gervais & F. Ameghino: Los mamiferos fosiles de la America Meridional / Les mammifères fossiles de l’Amérique du Sud. Paris; Buenos Aires: F. Savy; Igon Hermanos, 1880, s. 124. (hiszp. • fr.).
  45. ↑ E.D. Cope. The vertebrate fauna of the Equus beds. „The American naturalist”. 23 (266), s. 163, 1889. (ang.). 
  46. ↑ E.D. Cope. New and little known Mammalia from the Port Kennedy bone deposit. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 48, s. 393, 1896. (ang.). 
  47. ↑ O.P. Hay. The Pleistocene of the western region of North America and its vertebrated animals. „Carnegie Institution of Washington Publication”. 322B, s. 111, 1927. (ang.). 
  48. ↑ Frick 1937 ↓, s. 213.
  49. ↑ Frick 1937 ↓, s. 200.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.