Mundżak

Mundżak
Muntiacus[1]
Rafinesque, 1815[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – mundżak indyjski (M. muntjak)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

Cetartiodactyla

Podrząd

przeżuwacze

Infrarząd

Pecora

Rodzina

jeleniowate

Podrodzina

jelenie

Plemię

Muntiacini

Rodzaj

mundżak

Typ nomenklatoryczny

Cervus muntjak E.A.W. Zimmermann, 1780

Gatunki

21 gatunków (w tym 8 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania
Mapa występowania

Mundżak[14] (Muntiacus) – rodzaj ssaka podrodziny jeleni (Cervinae) w obrębie rodziny jeleniowatych (Cervidae).

Zasięg występowania

W warunkach naturalnych występują na Półwyspie Indyjskim, Półwyspie Indochińskim, w południowo-wschodnich Chinach i na Archipelagu Malajskim[15][16][17].

Morfologia

Długość ciała 58–120 cm, długość ogona 10–20 cm, wysokość w kłębie 40–70 cm; długość rogów samców 1–28,5 cm; masa ciała 12–35 kg[16]. Charakteryzują się długością owłosienia nasad poroży. Ich poroża dorastają do 17 cm długości i mają zwykle dwa, rzadziej trzy krótkie rozgałęzienia.

Systematyka

Etymologia

  • Muntiacus: sundajska nazwa Muntjak dla mundżaka[18].
  • Cervulus: rodzaj Cervus Linnaeus, 1758 (jeleń); łac. przyrostek zdrabniający -ulus[19]. Gatunek typowy: Cervus muntjak E.A.W. Zimmermann, 1780.
  • Stylocerus: gr. στυλος stulos „kolumna, słup”; κερας keras, κερατος keratos „róg”[20]. Gatunek typowy: Cervus muntjak E.A.W. Zimmermann, 1780.
  • Diopplon: gr. δι- di- „podwójny”, od δις dis „dwukrotny”, od δυο duo „dwa”; ὁπλον hoplon „broń”[10]. Gatunek typowy: Cervus muntjak E.A.W. Zimmermann, 1780
  • Prox: gr. προξ prox, προκος prokos „jeleń, sarna”[21]. Gatunek typowy: Prox moschatus Ogilby, 1837 (= Cervus muntjak E.A.W. Zimmermann, 1780).
  • Procops: gr. προξ prox, προκος prokos „jeleń, sarna”[22]; ωψ ōps, ωπος ōpos „wygląd, oblicze”[23]. Gatunek typowy: Cervulus feae O. Thomas & Doria, 1889.
  • Megamuntiacus: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”[24]; rodzaj Muntiacus Rafinesque, 1815. Gatunek typowy: Megamuntiacus vuquangensis Tuoc, Dung, Dawson, Arctander & Mackinnon, 1994.
  • Caninmuntiacus: ang. canine „kieł”; rodzaj Muntiacus Rafinesque, 1815[13]. Gatunek typowy: Caninmuntiacus truongsonensis Giao, Tuoc, Dung, Wikramanayake, Amato, Arctander & Mackinnon, 1997.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[15][14]:

  • Muntiacus reevesi (Ogilby, 1839) – mundżak chiński
  • Muntiacus vuquangensis (Tuoc, Dung, Dawson, Arctander & Mackinnon, 1994) – mundżak olbrzymi
  • Muntiacus rooseveltorum Osgood, 1932 – mundżak laotański
  • Muntiacus puhoatensis Trai, 1997 – mundżak stokowy
  • Muntiacus truongsonensis (Giao, Tuoc, Dung, Wikramanayake, Amato, Arctander & Mackinnon, 1997) – mundżak annamski
  • Muntiacus putaoensis Amato, Egan & Rabinowitz, 1999 – mundżak liściowy
  • Muntiacus gongshanensis Ma, 1990 – mundżak czuboczelny
  • Muntiacus crinifrons (P.L. Sclater, 1885) – mundżak czarny
  • Muntiacus feae (O. Thomas & Doria, 1889) – mundżak samotny
  • Muntiacus atherodes Groves & Grubb, 1982 – mundżak żółty
  • Muntiacus muntjak (E.A.W. Zimmermann, 1780) – mundżak indyjski
  • Muntiacus vaginalis (Boddaert, 1785) – mundżak szczekliwy
  • Muntiacus malabaricus Lydekker, 1915

Opisano również gatunki wymarłe:

  • Muntiacus bohlini Teilhard de Chardin, 1940[25] (Chińska Republika Ludowa).
  • Muntiacus fenghoensis Chow, 1956[26] (Chińska Republika Ludowa).
  • Muntiacus hengduanshanensis Zong, Chen, Huang & Xu, 1996[27] (Chińska Republika Ludowa; kenozoik).
  • Muntiacus huangi Dong & Chen, 2015[28] (Chińska Republika Ludowa; plejstocen).
  • Muntiacus leilaoensis Dong, Pan & Liu, 2004[29] (Chińska Republika Ludowa; wczesny miocen).
  • Muntiacus noringenensis Dong, 2007[30] (Chińska Republika Ludowa; późny miocen).
  • Muntiacus szechuanensis (Yang & Liu, 1950)[31] (Chińska Republika Ludowa; plejstocen).
  • Muntiacus zhaotongensis Dong, Ji, Jablonski, Su & Li, 2014[32] (Chińska Republika Ludowa; miocen).

Uwagi

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Stylocerus C.H. Smith, 1827.
  2. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Muntiacus Rafinesque, 1815.
  3. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Diopplon Brookes, 1828.

Przypisy

  1. ↑ Muntiacus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 56. (fr.).
  3. ↑ H.M.D. de Blainville. Sur plusieurs especcs d’animaux mammifères, de l’ordre des ruminans. „Bulletin des Sciences, par la Société philomathique de Paris”. Année 1814, s. 74, 1816. (fr.). 
  4. ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 342, 1825. (ang.). 
  5. ↑ C.H. Smith: Synopsis of the species of Mammalia. W: G. Cuvier: The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 5. London: Printed for G.B. Whittaker, 1827, s. 319. (ang.).
  6. ↑ J. Brookes: A catalogue of the Anatomical and Zoological Museum of Joshua Brookes. Cz. 16. London: Richard Taylor, 1828, s. 62. (ang.).
  7. ↑ W. Ogilby. On the generic characters of Ruminants. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 4, s. 135, 1837. (ang.). 
  8. ↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 140. (niem.).
  9. ↑ J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 173. (ang.).
  10. ↑ a b Palmer 1904 ↓, s. 235.
  11. ↑ R.I. Pocock. On the External Characters of Elaphurus, Hydropotes, Pudu, and other Cervidae. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1923 (1), s. 207, 1923. (ang.). 
  12. ↑ D. Tuoc, V.V. Dung, S. Dawson, P. Arctander & J. MacKinnon: Introduction of a new large mammal species in Viet Nam. Hanoi: Forest Inventory and Planning Institute, 1994, s. 1, seria: Science and Technology News. (wiet.).
  13. ↑ a b N.A. Ha. Another new animal discovered in Vietnam. „ietnam Economic New”. 38, s. 46, 1997. (ang.). 
  14. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 175. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  15. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  16. ↑ a b S. Mattioli: Family Cervidae (Deer). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 409. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
  17. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Muntiacus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-05]. (ang.).
  18. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 435.
  19. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 174.
  20. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 651.
  21. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 587.
  22. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 184.
  23. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 155.
  24. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 133.
  25. ↑ P. Teilhard de Chardin. The fossils from locality 18, near Peking. „Palaeontologia Sinica”. Series C. 124, s. 1−100, 1940. (ang.). 
  26. ↑ M.M. Chow. A new fossil muntjac from central Shansi. „Acta Palaeontologica Sinica”. 4, s. 229, 1956. (ang.). 
  27. ↑ G. Zong, W. Chen, X. Huang & Q. Xu: 横断山地区新生代哺乳动物及其生活环境 [Cenozoic Mammals and Environment of Hengduan Mountains Region]. Bejing: China Ocean Press, 1996. ISBN 978-7-5027-4157-0. (chiń.).
  28. ↑ W. Dong & S.-k. Chen. An extraordinary pattern of ruminant molars and associated cervids from the Pleistocene of Wushan, Central China. „Vertebrata PalAsiatica”. 53 (3), s. 208, 2015. (ang.). 
  29. ↑ W. Dong, Y.-r. Pan & J.-h. Liu. The earliest Muntiacus (Artiodactyla, Mammalia) from the Late Miocene of Yuanmou, southwestern China. „Comptes Rendus Palevol”. 3 (5), s. 382, 2004. DOI: 10.1016/j.crpv.2004.06.002. 
  30. ↑ W. Dong. New material of Muntiacinae (Artiodactyla, Mammalia) from the Late Miocene of the northeastern Qinghai-Tibetan Plateau, China. „Comptes Rendus Palevol”. 6 (5), s. 338, 2007. DOI: 10.1016/j.crpv.2007.05.002. (ang.). 
  31. ↑ Z. Yang & P.T. Liu. On the mammalian fauna at Koloshan near Chungking, Szechuan. „Bulletin of the Geological Society of China”. 30 (1), s. 78, 1951. DOI: 10.1111/j.1755-6724.1950.mp30001006.x. (ang.). 
  32. ↑ W. Dong, X.-p. Ji, N.G. Jablonski, D.F. Su & W.-q. Li. New materials of the Late Miocene Muntiacus from Zhaotong hominoid site in southern China JI Xue-Ping 2. „Vertebrata PalAsiatica”. 52 (3), s. 317, 2014. (ang.). 

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Muntiacus-map.png
Muntiacus (Distribution map of Muntjac)
Muntiacus reevesi, Cologne Zoo.jpg
Autor: sarefo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Reeves's muntjac (Muntiacus reevesi) in Cologne Zoo, Germany.