Muppety

Muppety
The Muppets
Logo
Twórca

Jim Henson

Pierwsze dzieło

Sam & Friends

Data powstania

9 maja 1955

Właściciel

Walt Disney Company

Strona domowa

Muppety, mapety[1] (ang. The Muppets) – lalki teatralne stworzone w 1955 przez amerykańskiego lalkarza, reżysera i scenarzystę Jima Hensona. Imitują one ludzi, zwierzęta oraz fantastyczne stwory. Media związane z franczyzą muppetów cechuje specyficzne poczucie humoru, wyróżniające się abstrakcyjnością, absurdem i odwołaniami do popkultury. Akcja filmów i seriali najczęściej odnosi się do wystawianych przez muppety rewii[2]. Obecnie prawa autorskie do muppetów posiada Walt Disney Company.

Nazwa „muppet” wzięła się z połączenia angielskich słów „marionette” (pol. marionetka) i „puppet” (pol. lalka teatralna)[2].

Historia

(c) photo by Alan Light, CC BY 2.0
Jim Henson – lalkarz i twórca muppetów

Po raz pierwszy lalki teatralne zwane przez ich twórcę, Jima Hensona, muppetami[3] pojawiły się w 1955[4] w serii krótkich skeczy Sam and Friends na kanale WRC-TV. W serialu debiutował także ulubiony muppet Hensona, Kermit Żaba[3]. W 1958 Henson, z myślą o rozwoju swojej franczyzy, założył przedsiębiorstwo branży rozrywkowej Muppets, Inc[5]. Program Sam and Friends był emitowany przez sześć lat, do 1961[4].

W latach 60. XX wieku, poszczególne muppety występowały w różnych programach telewizyjnych, takich jak The Jimmy Dean Show, The Ed Sullivan Show, The Today Show, a także Ulica Sezamkowa. W 1976 Jim Henson stworzył serial Muppet Show, o muppetach wystawiających cotygodniową rewię. Do każdego odcinka zapraszano sławnego gościa ze świata filmu lub muzyki. Łącznie przez 5 lat wyprodukowano 120 odcinków w ponad stu różnych krajach. W tym czasie serial osiągnął sukces komercyjny i został wyróżniony nagrodami Emmy oraz BAFTA[2].

W 1979 powstał pierwszy film pełnometrażowy z muppetami. Była to Wielka wyprawa muppetów[6]. W latach 90. filmy o muppetach zaczęły czerpać inspiracje z literackiej klasyki. Pojawiły się między innymi adaptacje Opowieści wigilijnej Charlesa Dickensa i Wyspy skarbów Roberta Louisa Stevensona[2].

Przed swoją śmiercią w 1990 Jim Henson negocjował sprzedaż franczyzy przedsiębiorstwu The Walt Disney Company[7]. 21 lutego 2000 rodzina Hensona sprzedała wytwórnię The Jim Henson Company (dawne Muppets, Inc.), a wraz z nią franczyzę, niemieckiej firmie EM.TV za 680 milionów dolarów amerykańskich[8]. W 2003 z powodu problemów finansowych EM.TV Hensonowie odkupili wytwórnię i franczyzę[9]. W 2004 The Jim Henson Company zostało sprzedane przedsiębiorstwu The Walt Disney Company[10] za 75 milionów dolarów amerykańskich[11].

Przez lata nie powstał żaden film kinowy, ani serial z udziałem muppetów. W 2009 The Walt Disney Company zaczęło prowadzić działania mające na celu przywrócenie popularności muppetów, między innymi za pomocą filmów na YouTube i seriali internetowych[11]. Opublikowana na oficjalnym kanale muppetów na YouTube parodia teledysku i piosenki Bohemian Rhapsody zespołu Queen osiągnęła 10 milionów wyświetleń w ciągu pierwszych dwóch tygodni i zdobyła nagrodę Webby Award[12]. Po około dziesięcioletniej przerwie wyprodukowano nowy film o muppetach, zatytułowany Muppety[13].

Postacie

Powstało wiele lalek teatralnych, zwanych muppetami, które imitują ludzi, zwierzęta oraz fantastyczne stwory[2]. Ze względu na ograniczenia ruchowe lalkarzy, większość muppetów jest leworęczna[14]. Niektóre z tych postaci należą do stałej obsady i częściej od innych pojawiają się w różnych mediach[2]. Są to między innymi:

NazwaOpisPrzypis
Kermit ŻabaUlubiony muppet Jima Hensona, często pełniący rolę przywódcy muppetów.[2]
Miś FozzieMiś, zastępca Kermita i nieudolny komik sceniczny.[2]
GonzoKaskader, przedstawiciel nieznanego gatunku.[2]
Szwedzki KucharzLudzki kucharz, który mówi ze sztucznym szwedzkim akcentem i gotując podrzuca dziwne składniki potraw.[2]
Panna PiggyŚwinka zakochana w Kermicie i zazdrosna o niego.[2]
Waldorf i StatlerLudzcy staruszkowie i malkontenci zawsze obserwujący widowiska muppetów z loży i odnoszący się do nich z sarkazmem.[2]
Zwierzakbrakujące ogniwo ewolucji, nadpobudliwy perkusista.[2]

Filmy

Data premieryFilmReżyseriaScenariuszDodatkowe uwagiPrzypis
1979-05-31 31 maja 1979(dts)Wielka wyprawa muppetówJames FrawleyJack Burns, Jerry Juhl[15]
1981-06-26 26 czerwca 1981(dts)Muppety na tropieJim HensonJerry Juhl, Tom Patchett, Jack Rose, Jay Tarses[16]
1984-07-13 13 lipca 1984(dts)Muppety na ManhattanieFrank OzFrank Oz, Tom Patchett, Jay Tarses[17]
1992-12-06 6 grudnia 1992(dts)Opowieść wigilijna muppetówPiotr MularukIreneusz Janik, Piotr Mularuk[18]
1996-02-16 16 lutego 1996(dts)Muppety na Wyspie SkarbówBrian Henson, David LaneJames V. Hart, Jerry Juhl, Kirk R. Thatcher[19]
1999-07-14 14 lipca 1999(dts)Muppety z kosmosuTim HillJerry Juhl, Ken Kaufman, Joey Mazzarino[20]
2002-11-29 29 listopada 2002(dts)Gwiazdka MuppetówKirk R. ThatcherJim Lewis, Tom MartinFilm telewizyjny[21]
2002-11-29 29 listopada 2002(dts)Muppety w krainie OzKirk R. ThatcherDebra Frank, Adam F. Goldberg, Steve L. Hayes, Tom MartinFilm telewizyjny[22]
2011-11-04 4 listopada 2011(dts)MuppetyJames BobinJason Segel, Nicholas Stoller[23]
2014-03-11 11 marca 2014(dts)Muppety: Poza prawemJames BobinJames Bobin, Nicholas Stoller[24]

Seriale

TytułData rozpoczęciaData zakończeniaStacja telewizyjnaPrzypis
Sam and Friends1955-05-09 9 maja 1955(dts)1961-12-15 15 grudnia 1961(dts)WRC-TV[25]
Muppet Show1976-09-07 7 września 1976(dts)1981-02-15 15 lutego 1981(dts)Syndicated[26]
Mapeciątka1984-09-15 15 września 1984(dts)1991-11-02 2 listopada 1991(dts)CBS[27]
Jim Henson's Little Muppet Monsters1989-04-14 14 kwietnia 1989(dts)1990-12-30 30 grudnia 1990(dts)NBC[28]
Wieczór z muppetami1996-03-08 8 marca 1996(dts)1998-02-08 8 lutego 1998(dts)ABC[29]
Muppety2015-07-21 21 lipca 2015(dts)2016-02-29 29 lutego 2016(dts)ABC[30]
Mapeciątka2018-03-23 23 marca 2018(dts)–Disney Channel / Disney Junior[31]

Gry komputerowe

TytułGatunekData premieryPlatformaProducentWydawcaPrzypis
Mapeciątka: Wesoła LokomotywaLogiczne2002-02-25 25 lutego 2002(dts)PCCompediaCompedia[32]
Muppet Pinball MayhemZręcznościowe, pinball2002-05-29 29 maja 2002(dts)GBANewKidCo International Inc.NewKidCo International Inc.[33]
Muppet Party CruiseTowarzyskie2003-11-11 11 listopada 2003(dts)GCNMass MediaTDK Mediactive[34]
2003-11-13 13 listopada 2003(dts)PlayStation 2

Odbiór

Gwiazda Kermita Żaby na Alei Gwiazd w Los Angeles

W mediach związanych z franczyzą muppety często są kreowane na prawdziwych celebrytów wystawiających przedstawienia dla ludzi oraz innych muppetów. Ich popularność sprawiła, że w ten sam sposób zaczęła ich traktować także część dziennikarzy. Muppety wielokrotnie występowały w programach typu talk show i udzielały wywiadów dla telewizji[35].

Pierwszymi muppetami, które wystąpiły w medium spoza franczyzy byli Pies Rowlf i Baskerville, którzy w 1962 wystąpili w reklamie karmy dla psów Purina Dog Chow. Później muppety występowały między innymi w rolach prezenterów na rozdaniach nagród Emmy i Oscarów[14].

Kermit Żaba jako gość prowadził takie programy jak Tonight Show, Jimmy Kimmel Live! i prima apprilisowy odcinek Larry King Live. Jon Stewart przeprowadzał z nim wywiad w swoim The Daily Show. Był również gościem programu 60 Minutes[14].

Panna Piggy była wielokrotnie przedstawiana jako ikona stylu i feminizmu. Pojawiała się na licznych rozkładówkach kultowych kobiecych pism. Wystąpiła jako gościnny juror w programie Project Runaway oraz w E! Fashion Police. W 2015 roku otrzymała nagrodę Sackler Center nagradzającą feministki biorące aktywny udział w kulturze. Następnie napisała esej dla magazynu Time zatytułowany Dlaczego jestem feministyczną świnią[14].

W 2012 muppety otrzymały swoje gwiazdy na Alei Gwiazd w Los Angeles[36].

Filmy dla dorosłych Przedstawiamy Feeblesów Petera Jacksona i Rozpruci na śmierć Briana Hensona były inspirowane muppetami[37].

Przypisy

  1. ↑ mapet – Wielki słownik ortograficzny PWN (pol.). sjp.pwn.pl. [dostęp 2022-05-06].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Skąd się wzięły Muppety?, Filmy Interia, 26 stycznia 2012 [dostęp 2019-06-30] (pol.).
  3. ↑ a b Jim Naughton: Jim Henson friends, where it all began (ang.). The Washington Post, 1990-05-17. [dostęp 2019-06-30].
  4. ↑ a b Mushmellon Puppet from Sam and Friends, National Museum of American History [dostęp 2019-06-30] (ang.).
  5. ↑ Sonia Shechet Epstein |, Sloan Science & Film, Sloan Science & Film, 30 czerwca 2017 [dostęp 2019-07-01] (ang.).
  6. ↑ The Muppet Movie (ang.). Rotten Tomatoes. [dostęp 2019-07-01].
  7. ↑ John Swansburg, Muppet Man, „The New York Times”, 6 grudnia 2013, ISSN 0362-4331 [dostęp 2019-07-01] (ang.).
  8. ↑ Germany's EM.TV buys Henson for $680 million, Muppet Central News, 21 lutego 2000 [dostęp 2019-07-01] (ang.).
  9. ↑ Brooks Barnes, Disney Prepares to Use Its Marketing Magic to Bring Back the Muppets, „The New York Times”, 18 września 2008, ISSN 0362-4331 [dostęp 2019-07-02] (ang.).
  10. ↑ Gary Susman, Disney buys the Muppets, EW.com, 18 lutego 2004 [dostęp 2019-07-02] (ang.).
  11. ↑ a b Brent Lang, Disney Dusts Off its Muppet Brand, TheWrap, 5 stycznia 2009 [dostęp 2019-07-02] (ang.).
  12. ↑ Megan O'Neill, How The Muppets Made A Comeback On YouTube, www.adweek.com, 20 lipca 2010 [dostęp 2019-07-02] (ang.).
  13. ↑ Ramin Setoodeh, Ramin Setoodeh, How Kermit and the Muppets Got Their Mojo Back, Variety, 11 marca 2014 [dostęp 2019-07-02] (ang.).
  14. ↑ a b c d Przemysław Dobrzyński, Kermit wraca! 8 faktów o Muppetach, które powinieneś znać, Spider's Web, 26 lutego 2018 [dostęp 2019-07-04] (pol.).
  15. ↑ Muppety jada do Hollywood w bazie IMDb (ang.)
  16. ↑ Muppety na tropie w bazie IMDb (ang.)
  17. ↑ Muppety na Manhattanie w bazie IMDb (ang.)
  18. ↑ Nieznana opowiesc wigilijna w bazie IMDb (ang.)
  19. ↑ Muppety na Wyspie Skarbów w bazie IMDb (ang.)
  20. ↑ Muppety z kosmosu w bazie IMDb (ang.)
  21. ↑ Gwiazdka Muppetów w bazie IMDb (ang.)
  22. ↑ The Muppets' Wizard of Oz w bazie IMDb (ang.)
  23. ↑ Muppety w bazie IMDb (ang.)
  24. ↑ Muppety: Poza prawem w bazie IMDb (ang.)
  25. ↑ Sam and Friends w bazie IMDb (ang.)
  26. ↑ Muppety w bazie IMDb (ang.)
  27. ↑ Mapeciątka w bazie IMDb (ang.)
  28. ↑ The Jim Henson Hour w bazie IMDb (ang.)
  29. ↑ Wieczór z muppetami w bazie IMDb (ang.)
  30. ↑ Muppety w bazie IMDb (ang.)
  31. ↑ Muppet Babies w bazie IMDb (ang.)
  32. ↑ Mapeciątka: Wesoła Lokomotywa, Baby Muppets, Gry-Online [dostęp 2019-07-04] (pol.).
  33. ↑ Muppet Pinball Mayhem GBA, Gry-Online [dostęp 2019-07-04] (pol.).
  34. ↑ Muppet Party Cruise PS2, GCN, Gry-Online [dostęp 2019-07-04] (pol.).
  35. ↑ Reid Nakamura, Why the Media Won't Stop Treating the Muppets Like Real People, TheWrap, 22 września 2015 [dostęp 2019-07-04] (ang.).
  36. ↑ Anna Gorman, Muppets to get star on Hollywood Walk of Fame, LA Times Blogs - L.A. NOW, 20 marca 2012 [dostęp 2019-07-04] (ang.).
  37. ↑ Krystle Mullin, How Peter Jackson's Low-Budget Cult Comedy 'Meet the Feebles' Inspired 'The Happytime Murders', The Hollywood Reporter, 1 maja 2018 [dostęp 2019-07-04] (ang.).
Muppety
Postacie
Seriale
Filmy

Media użyte na tej stronie

Muppets - first Disney logo.svg
Logo used for Muppets merchandise after 2004 purchase by Disney. This logo can be seen on Muppets merchandise produced between 2004-2011. This logo replaced a logo that contained the words "Jim Henson's Muppets", and was later replaced with a new logo (plain black text with the words "Disney The Muppets", showcasing a green "M" with frills styled after Kermit the Frog"), prior to the release of The Muppets.
Kermit the frog hollywood walk of fame.jpg
Autor: pdphoto, Licencja: Public Domain
Kermit the frog in the Hollywood walk of fame, Photo courtesy PDPhoto.org
Jim Henson (1989) headshot (cropped).jpg
(c) photo by Alan Light, CC BY 2.0
Photo of puppeteer Jim Henson at the 41st Emmy Awards.