Mury miejskie w Poznaniu

Mury miejskie w Poznaniu

nr rej. A-250 z 13 lipca 1984
Poznań otoczony murami, stan około 1617 roku
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Ukończenie budowy	XIII-XV w.
brak współrzędnych

Zaznaczony przebieg murów miejskich na tle współczesnej zabudowy

Baszta "Strażacka" i Baszta Katarzynek. Zrekonstruowane obwarowania na dziedzińcu straży pożarnej

Baszta Armatnia

Zachodni fragment murów przy ul. Ludgardy

Furta zamkowa muru zewnętrznego (1925)

Południowy fragment murów (pocz. XVIII w.), w pobliżu dawnej Bramy Wrocławskiej, za murami widoczna fara

Tablica pamiątkowa

Mury miejskie Poznania – zespół budowli obronnych wzniesionych w celu ochrony średniowiecznego miasta lokacyjnego przed ingerencją zewnętrzną.

Historia

Obwarowania drewniano ziemne zaczęły być budowane wokół miasta, wkrótce po lokacji w 1253 roku. Pierwsza wzmianka o istnieniu murów obronnych pochodzi z 1297 roku, w której Władysław Łokietek zwolnił kościół poznański z obowiązków ciążących na mieszczanach poza trzymaniem straży na murach. Przypuszczać można, że mury zostały wzniesione około 1280 roku^[1]. Do końca XIII wieku istniał już pełny obwód muru długości 2300 kroków (ok. 1725 m), wysokości ok. 7 m (baszty muru wewnętrznego miały 11 m), posiadający 32 wykusze. Zbudowany został z cegły na podstawie kamiennej.

Po 1431 roku na większości obwodu fortyfikacje wzmocniono drugim murem – zewnętrznym, wyposażonym w półkoliste baszty zwane armatnimi, przystosowane do broni palnej. W XVII w. średniowieczne mury straciły swoje znaczenie w związku z rozwojem artylerii. W czasie potopu Szwedzi wznieśli ziemne fortyfikacje bastionowe, a coraz bardziej zaniedbane mury zaczęto obudowywać budynkami mieszkalnymi. W wyniku budowy kościoła jezuickiego, który stanął częściowo w dawnej fosie, rozebrano fragment południowego odcinka murów. W latach 1701-1712 wzniesiono nowy mur bardziej na południe z charakterystycznymi kluczowymi otworami strzelniczymi. Po zajęciu miasta przez Prusaków w 1793 r. nakazano rozbiórkę murów. Obiekty, które przetrwały, rozebrano na początku XX w. lub w czasie okupacji hitlerowskiej. Do dnia dzisiejszego zachowała się tylko Baszta Katarzynek. W czasie odgruzowywania Poznania po II wojnie światowej natrafiono w podwórzu kamienicy przy ul. 23 Lutego na pozostałości baszty armatniej, które zakonserwowano i wyeksponowano. W 2001 r. rozpoczęto badania archeologiczne które odsłoniły wewnętrzny i zewnętrzny mur miejski na odcinku między basztą armatnią a pozostałościami Bramy Wronieckiej. Po trwających ponad 5 lat pracach w 2008 roku otwarto tam ścieżkę turystyczną. Pozostały też fragmenty muru zewnętrznego wraz z Furtą Zamkową u stóp Zamku Królewskiego.

Bramy

W murze istniały 4 bramy:

• Wroniecka
• Wrocławska
• Wielka
• Wodna
  • Glinna (wymieniana w średniowiecznych lustracjach, od XVI w. przestaje się pojawiać; prowadziła na przedmieście Glinki, dokładna lokalizacja nieznana, znajdowała się prawdopodobnie u wylotu ulicy Podgórnej (obecnie Paderewskiego), czasami była też utożsamiana z furtą Zamkową)

oraz 3 mniejsze furty:

• Zamkowa
• Dominikańska
• Ciemna Bramka

Na terenie obecnego szpitala im. Strusia znajdowała się – jedyna tak wysoka – 30 metrowa baszta zwana Wieżą Zegarną lub Czerwoną Wieżą.

Wykusze

Począwszy od Bramy Wodnej dookoła miasta zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

• Wykusz Altarystów Marii Magdaleny, zwany Peterkowskim
• Wykusz Drugi Altarystów Marii Magdaleny – Psałteria
• Wykusz Michała
• Wykusz Tomasza Kołaczka
• Wykusz Piwowarów
• Wykusz Kaznodziejski – Ciemna Bramka
• Wykusz Stanisława Wierzby – nowa szkoła parafialna
• Wykusz Stefana Potulickiego
• Wykusz Koło Szkoły
• Wykusz Iluminatorów
• Wykusz Kuśnierzy
• Wykusz Budników
• Wykusz Rzeźników z Nowych Jatek
• Wykusz Piwowarów (drugi)
• Wykusz Bednarzy
• Wykusz Rzeźników ze Starych Jatek
  • Wykusz Kuśnierzy (wymieniany dopiero od 1588 r.)
• Wykusz Szymona Woźnego
• Wykusz Stanisława Sługi Miejskiego
• Wykusz miejski
• Wykusz miejski
• Wykusz miejski
• Wykusz Kaspra Bednarza
• Wykusz Podstarościego Michela Hana
• Wykusz Januszewej
• Wykusz Mrzygłodowski
• Wykusz Sukienników
• Wykusz Janowej Pawłowej
• Wykusz Piotra Piekarza
• Wykusz Szewca Kozła
• Wykusz Szewców
• Wykusz Czalnego
• Wykusz Krawców

Upamiętnienie

W sierpniu 2013 w chodnikach na terenie Starego Miasta wmurowano 17 tablic pamiątkowych upamiętniających przebieg murów i informujących o poszczególnych ich elementach. Tablice zamontowano na ul. Wodnej, Woźnej, Wielkiej, Dominikańskiej, Szewskiej, Wronieckiej, 23 Lutego, Paderewskiego, Szkolnej, Wrocławskiej i na Skwerze Wilhelmiego. Wykonała je odlewnia Stanisława Maryańskiego, a inicjatorem był Zarząd Dróg Miejskich^[2]. Mury wchodzą w skład zabytków i atrakcji trasy turystycznej Traktu Królewsko-Cesarskiego^[3].

Zobacz też

• Twierdza Poznań

Przypisy

Bibliografia

• Kronika Miasta Poznania Nr 1/96 Mury miejskie, Poznań 1996 r., ISSN 0137-3552
• WitoldW. Gostyński WitoldW., ZbigniewZ. Pilarczyk ZbigniewZ., Poznań. Fortyfikacje miejskie, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2004, ISBN 83-89525-91-7, OCLC 69641445 .