Mury obronne miasta Nowego Sącza

Baszta Kowalska z resztkami murów obronnych

Mury obronne w Nowym Sączu – ciąg murów miejskich wraz z budowlami o charakterze obronnym (m.in. bramami i basztami), otaczający niegdyś Nowy Sącz, a którego niewielkie fragmenty zachowane zostały do dziś.

Historia

Wacław II był twórcą pierwszych umocnień miasta. Obwarowania te rozbudował Kazimierz Wielki, łącząc w jeden system umocnień ze wzniesionym przez siebie zamkiem. Wysokość murów była różna i zależała od ukształtowania terenu i konsekwencji obronności danego miejsca. Sięgały 8 metrów wysokości i niemal 2 metrów grubości, ich dawny obwód szacuje się dziś na 1700 metrów. W XVI w. miasto wkraczało otoczone już podwójnym murem, ubezpieczonym wałem ziemnym w mniej obronnych miejscach i wzmocnionym basztami. W przyziemiu baszt mieściły się składy broni, zachowane nazwy baszt wskazują, który z cechów powinien bronić konkretnej baszty. Najważniejsze znaczenie miały Baszta Kowalska w pobliżu zamku, Baszta Szewska przy Bramie Krakowskiej, piwowarska i sukiennicza przy klasztorze franciszkanów i Garncarska przy Bramie Młyńskiej. Mury posiadały cztery bramy – Węgierską (południową), Krakowską (północną), Młyńską (wschodnią) i Grodzką wiodącą ku zamkowi. Z końcem XVIII w. mury podzieliły los wielu innych budowli nowosądeckich i popadły w ruinę. W 1793 r. władze podjęły decyzję o rozbiórce. Materiał z rozbieranych umocnień trafił w ręce prywatne i był wykorzystywany przez mieszkańców do budowy domów. W 1804 r. baszty i mury niemal przestały istnieć. Niechcianymi resztkami zasypano istniejącą przed murami fosę.

Czasy współczesne

Dziś pozostały tylko niewielkie fragmenty niegdyś potężnych, lecz zarazem krępujących miasto murów. Przy zamku dziś mamy więc fragment z basztą Kowalską, obok bazyliki św. Małgorzaty mur o długości ok. 20 metrów, włączony w ogrodzenie kościoła, ułomek muru w ogrodzie klasztoru jezuitów, wreszcie część wału ziemnego na placu targowym w pobliżu ul. Matejki. Istnieją jeszcze przebudowane resztki przy ul. Zakościelnej i św. Ducha.

Zobacz też

• Topografia Nowego Sącza w XVII. wieku. — Jego obwarowanie i siła zbrojna. W: Jan Sygański: Historya Nowego Sącza. Lwów: 1901–1902.

Bibliografia

• Grzegorz Kubal, Nowy Sącz i Ziemia Sądecka, Roksana, Krosno 2001