Mury obronne w Stargardzie
Mury obronne w Stargardzie – zespół fortyfikacji otaczających najstarsze części Stargardu. Ich budowę rozpoczęto po otrzymaniu praw miejskich (1243), zachowana do dziś długość obwarowań wynosi ponad kilometr. Należą do najpotężniejszych i najciekawszych zespołów obwarowań w Polsce[1]. Rozporządzeniem Prezydenta RP z dnia 17 września 2010 mury wraz z kościołem pw. NMP zostały uznane za pomnik historii[1].
Historia
Z badań archeologicznych wynika, że gród w Stargardzie istniał z pewnością już w X wieku w rejonie dzisiejszej baszty Białogłówki. Zarówno gród jak i podgrodzie, były otoczone wałami ziemno drewnianymi. Od strony północno-wschodniej oprócz wałów dostępu do grodu dodatkowo broniła rzeka Ina.
W drugiej połowie XIII wieku na mocy lokacji zarówno magdeburskiej (1243) jak i lubeckiej (1292) obwałowania ziemno-drewniane zastąpiono kamienno ceglanymi. Mury otaczały teren obecnego Starego Miasta. Ten etap budowy murów zakończono w 1298 roku. Najlepiej zachowanymi fragmentami murów z tego okresu znajdują się w okolicy bramy Pyrzyckiej. Zbudowane są one z kamieni polnych układanych warstwami i zwieńczonych cegłą. Ich wysokość sięga do 6 m.
Od początku XV wieku do połowy XVI ze względu na zagrożenie ze strony Brandenburgii oraz wprowadzenia broni palnej stare mury wymagały modernizacji. Mury podwyższono nadbudowaniem z cegły, a niektóre odcinki całkowicie przebudowano. Łączna długość wynosiła 2260 m.
W ciągu obwarowań wzniesiono 45 czatowni (trzypoziomowe dobudówki, wystające za ciąg murów), których parter stanowił arsenał, I piętro miejsce dla załogi, II piętro przeznaczone było do obserwacji i obstrzału.
W tym samym czasie prowadzono dalszą rozbudowę bram. Dobudowano do nich przedbramia (w których skąd wchodziły: gardziel, grama środkowa i barbakan). Na zewnątrz muru dostęp do miasta uniemożliwiały głębokie fosy, wały palisadowe oraz Ina. W XVI wieku Stargard należał do najlepiej obwarowanych grodów w księstwie pomorskim.
W XIX wieku mury straciły charakter obronny to też rozebrano ponad 50% obwałowań (pozostawiono kilka odcinków o łącznej długości 1040 m). Wały obniżono, zasypano fosy i utworzono na nich parki.
Baszty
W konturze murów wzniesiono 9 baszt, służących do obrony i obserwacji przedpola, wysokość ich osiągała ponad 30 m.:
Bramy
Oprócz baszt wjazdu do miasta strzegły bramy:
- Brama Świętojańska
- Brama Pyrzycka
- Brama Wałowa
- Brama Młyńska, która odgrywała rolę przejścia wodnego.
Furty
Dla swobodniejszego wychodzenia poza mury służyły furty:
- Zielona
- Rzeźnicka
- Augustiańska
- przy Arsenale
Prace renowacyjne
Najlepiej zachowanym fragmentem murów jest odcinek przy Bramie Pyrzyckiej. Od 2008 roku trwa renowacja Bramy Młyńskiej.
W 2009 roku pojawiła się głęboka szpara w murze nad Iną. Z tego powodu odcinek muru przy arsenale czeka na renowację[2].
Zobacz też
Przypisy
- Ratusz miejski
- Arsenał
- Prochownia
- Kamienica przy Rynku Staromiejskim 3
- Kamienica przy Rynku Staromiejskim 4
- Kamienica przy ul. Śląskiej 1
- Krzyż pokutny
- Odwach
- Spichlerz
- Pałac Giżynek
- Plebania Kolegiaty NMP
- Dom Protzena
- Dom Rohledera
- Dom Strzelecki
- Dom Zakonny Towarzystwa Chrystusowego
- Willa Karowów
- Wieża ciśnień
- Mały Młyn
- Czerwone koszary
- Dworzec kolejowy
- Stargardzka Kolej Wąskotorowa
- Kolumna Zwycięstwa
- kursywą zaznaczono obiekty nieistniejące
Media użyte na tej stronie
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Logo Pomników Historii Polski
Herb miasta Stargard Szczeciński, zachodniopomorskie
(c) I, Politykstargard, CC BY 2.5
Nalepiej zachowane mury przy bramie Pyrzyckiej.
Autor: Wiesław Wieczorek, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Stargard Szczeciński, mury obronne, XIII/XIV, XV
(c) I, Politykstargard, CC BY 2.5
Mury obronne w Stargardzie Szczecińskim. Nalepiej zachowane mury przy bramie Pyrzyckiej.
(c) I, Politykstargard, CC BY 2.5
Mur obronny pomiędzy bramą Pyrzycką a Basteją.