Museum Catharijneconvent
| ||
Dawny widok na dawny klasztor Joannitów (od strony wirydarza) – siedzibę Museum Catherijnenconvent | ||
| Państwo |  Holandia | |
| Miejscowość | Utrecht | |
| Data założenia | 1979 | |
| Zakres zbiorów | XII-XI w. | |
| Dyrektor | Marieke van Schijndel | |
Położenie na mapie Holandii  | ||
| 52,08722°N 5,12417°E/52,087222 5,124167 | ||
| Strona internetowa | ||
Museum Catharijneconvent lub Het Catharijneconvent w Utrechcie (Prowincja Utrecht, Holandia) – muzeum sztuki sakralnej na terenie zabudowań dawnego XV-wiecznego klasztoru Joannitów przy kościele Świętej Katarzyny (obecnej katedrze).
Historia
Przed powołaniem obecnego muzeum bogate zbiory mieściły się w trzech muzeach: Aartsbisschoppelijk Museum i Oud-Katholiek Museum w Utrechcie oraz w Bisschoppelijk Museum w Haarlem. W celu założenia obecnego muzeum powołano w 1971 roku Stichting Het Catharijneconvent (Fundację Konwentu Świętej Katarzyny). Kolejnym inicjatorem była Stichting Protestantse Kerkelijke Kunst (Fundacja Sakralnej Sztuki Protestanckiej). Ostatecznie muzeum zostało założone dnia 9 czerwca 1979 przez królową Holandii Juliannę jako Rijksmuseum Het Catharijneconvent (Królewskie Muzeum Konwentu Świętej Katarzyny). Obecna nazwa funkcjonuje od 1995 roku. Oprócz gromadzenia zbiorów wchodzących w skład ekspozycji stałej misją muzeum jest organizowanie wystaw czasowych związanych z tematyką sztuki sakralnej zarówno dawnej i współczesnej, historią sztuki sakralnej i Kościoła na terenie historycznych Niderlandów. Działalność muzealnicza Museum Catharijneconvent została kilkakrotnie doceniona m.in. 17 maja 2008 ówczesny dyrektor Guus van den Hout odebrał nagrodę w konkursie Europejskiego Muzeum Roku (European Museum of the Year Award) w Dublinie. Następnie wraz z innymi 37 muzeami Het Catherijnenconvent otrzymało z rąk królowej Fabiola de Mora y Aragon nominację w Europejskim Forum Muzeów (European Museum Forum) w Brukseli.
Zbiory
Museum Catharijneconvent gromadzi dzieła sztuki od wczesnego średniowiecza po sztukę najnowszą. Ponadto muzeum oferuje szeroki wachlarz rodzajów sztuk plastycznych w rozmaitych technikach wykonania. W muzeum mieści się duży zbiór rzeźby średniowiecznej, zwłaszcza późnogotyckiej powstałej tuż przed ruchami ikonoklastycznymi które wybuchły w Niderlandach w dobie Reformacji.
Dużą kolekcję tworzą dzieła malarstwa tablicowego i sztalugowego począwszy od mistrzów malarstwa staroniderlandzkiego (m.in. Geertgen tot Sint Jans, Jan van Scorel) poprzez malarzy Złotego Wieku (m.in. Rembrandt, Frans Hals Pieter van Saenredam) do współczesności (Jan Toorop, Shinkichi Tajiri, Frans Franciscus, Marc Mulders).
Muzeum gromadzi kolekcję średniowiecznego malarstwa książkowego, rzemiosł artystycznych głównie złotnictwa i sztuki tekstylnej, nadto ceramiki, plastyki z kości słoniowej itp.
Wybrane dzieła
Kodeks Lebuinusa, oraz dwie oprawy Kodeksu Bernalfusa, X -XI w.
Krąg szkoły Reichenau – Miniatura z Kodeksu Bernalfusa, ok. 1020 r.
Romańska akwamanila, Niemcy XI w.
Nieznany złotnik niderlandzki – Kielich, ok. 1500
Ornat późnogotycki, 1510 r.
Haft przedstawiający legendę o niedoszłym chrzcie Radboda z ręki św. Wolframa, tutaj zastąpionego błędnie przez św. Wilibrorda
Zwiastowanie, fragment kapy z ok. 1470 r.
Nieznany mistrz niderlandzki – Agrafa z Mojżeszem (fragment obrazu Salvator Mundi), między 1500 a 1509 r.
Jan van Scorel (?) – Tryptyk Ukrzyżowania, między 1530-1539
Malarz dolnoreński – Zwiastowanie, około 1490 r.
Mistrz Męczeństwa św. Łucji – Ukrzyżowanie, ok. 1500 r.
Maerten de Vos – Mojżesz w otoczeniu alegorii Dekalogu, między 1574 a 1575
Claux de Werve – Święty Piotr Apostoł, między 1410 a 1419 r.
Nieznany mistrz północnoniderlandzki – Ofiarowanie Jezusa w świątyni, między 1465 a 1479
Adriaen van Wesel (warsztat) – Ostatnia Wieczerza, ok. 1490
Nieznany mistrz utrechcki – Zaśnięcie Marii, między 1545 a 1554 r.
Geertgen tot Sint Jans – Vir Dolorum, między 1485 a 1494 r.
Malarz dolnoreński – Chrystus przed Piłatem, ok. 1410 r.
Mistrz Ostatniej Wieczerzy – Ostatnia Wieczerza, przed 1524 r.
Nieznany mistrz niderlandzki – Dyptyk z kości słoniowej, ok. 1375 r.
Jacques F. J. Lefebvre-Caters (Doornik) – Klejnot z monstrancji diamentowej, XVII w.
Grupa Ukrzyżowania, XVII w.
Adam Visch – Ampułki, ok. 1770-1780
Lampa nocna, Niemcy, ok. 1860 a 1879
Dirck van Baburen – Cierniem koronowanie, 1623 r.
Jan Steen – Dzień świętego Mikołaja, między 1670 a 1675 r.:
Rembrandt – Chrzest etiopskiego eunucha, 1626 r.
Jan van de Velde i Pieter Molijn według obrazu Fransa Halsa – Portret Johannesa Acroniusa, miedzioryt z 1627 r.
Media użyte na tej stronie
Autor: FaceMePLS, Licencja: CC BY 2.0
Laatste Avondmaal (ca. 1480-1490) van Atelier Adriaen van Wesel.
Tentoonstelling: 'Ontsnapt aan de Beeldenstorm'.
Autor: Meester van 1518, Licencja: CC0
Uit de mond van Christus komen twee spreukbanden. Op de linker de tekst: nee[m]t. eet. dit. is. myn. lichaem; op de rechter: drinck. alle. hier. wt. dit. is. my[n]. bloet. des. nieuwe[n]. testaments. dat. voor. veel. me[n]sche[n]. wt. gestort. sol. worde[n]. tot. v[er]giffenisse. d[er]. son[den].
Autor: Anonymous, Licencja: CC0
Rood kazuifel met voorstellingen uit het leven van Jezus. Op de voorzijde de geboorte van Christus, de visitatie en de annunciatie, op de achterzijde de aanbidding der koningen, de presentatie van Jezus in de tempel en de twaalfjarige Jezus in de tempel. De stof is rode fluweelbrokaat met een patroon van bloeiende granaatappels.
Autor: Anonymous (Noord-Nederland), Licencja: CC0
Opdracht in de tempel. Maria staat links en presenteert het kindje Jezus in de tempel aan de priester Simeon. Jezus staat op het altaar en steekt zijn handje naar Simeon uit. Achter Maria staat een dienares met in haar hand een mandje met twee duifjes. (Dit zijn de twee duifjes die Jozef meebracht naar de tempel om te offeren, Lukas 2.)
Polychromie:
Enkele resten van polychromie.
Engraved portrait of the preacher Johannes Acronius after Frans Hals with poem inscription.
.jpg)
Autor: Anonymous (Duitsland), Licencja: CC0
Autor: Anonymous (Zuid-Nederland), Anonymous (Antwerpen), Licencja: CC0
Christus is frontaal weergegeven in halffiguur tegen een groene achtergrond en kijkt de beschouwer aan. Hij heeft zijn rechterhand opgeheven in een zegenend gebaar en houdt met de linkerhand een glazen wereldbol vast, bekroond door een kruis. Zijn hoofd wordt omgeven door een zachtgele lichtkrans. Het lange krullende haar rust op zijn schouders en zijn korte baard eindigt in twee punten. Over een donker onderkleed draagt hij een rode mantel, die met een gouden speld bijeen wordt gehouden. In het midden van deze mantelspeld is Mozes afgebeeld, zittend op een troon onder een baldakijn. Hij houdt de wetstafelen en een staf in zijn linkerhand en met zijn rechterhand wijst hij naar één van de tafelen. De doornenkroon, een van de passiewerktuigen, vormt de rand van de speld. De glazen bol wordt door twee ajour-bewerkte banden in drieën verdeeld. In de weerspiegeling ervan zijn een kruisvenster zichtbaar en een landschap bij nacht. Op de voorgrond van dit bergachtige landschap ligt een rotsblok en groeit struikgewas, links is een vuurtje te zien. In het water rechts zijn zeilboten te onderscheiden en op de achtergrond enige bebouwing. Rechtsboven staat de sikkelvormige maan. Het kruis op de wereldbol heeft aan de uiteinden medaillons met de symbolen van de vier evangelisten. Direct onder de voet van het kruis zijn drie staande figuren te onderscheiden. Het figuurtje aan de voorzijde heeft een rond voorwerp in de handen. De binnenste stijl van de verder onbeschilderde lijst is voorzien van een gouden polychromie.
_(338).jpg)
Autor: Anonymous (Noordoost-Frankrijk), Anonymous (Rijnland), Anonymous (Maasland), Licencja: CC0
De kern van de boekband van de Lebuïnuscodex wordt gevormd door twee eikenhouten platten. De rug en het achterplat zijn overtrokken met zeemleer. Het voorplat is rijkelijk versierd met verguld zilversmeedwerk, reliëfs van walrustand en verscheidene stenen.
De compositie van de bekleding van het voorplat wordt bepaald door een verguld zilveren filigraankruis. Aan de uiteinden van de kruisarmen bevinden zich vierpassen met overhoeks vierkant, eveneens met filigraan gedecoreerd. Hiervan zijn er slechts twee bewaard gebleven, en wel die aan de verticale kruisarmen. Zij bevatten tevens nog de oorspronkelijke versiering bestaande uit een filigraanmedaillon met een pseudo-camee van respectievelijk een mannen- en een vrouwenhoofd in profiel. Het snijpunt van het kruis wordt ingenomen door een ver vooruitstekend Bacchuskopje in chalcedoon, te herkennen aan de kleine druiventrosjes in zijn haartooi. Het kopje is gevat in een filigraanmedaillon, welke op zijn beurt weer is geplaatst op een vierpas van filigraanwerk. Op elk van de kruisarmen bevindt zich een ovale steen 'en cabochon' op een medaillon met filigraan. Het filigraanwerk van kruis en sierstukken is in de vorm van visblazen. In de ruimten tussen de kruisarmen zijn rechthoekige reliëfs van walrustand aangebracht met de vier evangelisten en hun symbool. De reliëfs hebben de volgende afmetingen: H. 10.0 x B. 5.5 cm. Van links boven naar rechts onder betreft het Mattheus met de engel, Johannes met de adelaar, Marcus met de gevleugelde leeuw en Lucas met de gevleugelde os. De figuren zijn paarsgewijs als elkaars spiegelbeeld ten opzichte van de middenas geplaatst: Mattheus en Johannes zitten vrijwel geheel frontaal, terwijl Marcus en Lucas meer in profiel zijn afgebeeld. Qua opbouw verschillen de vier reliëfs nauwelijks van elkaar. Binnen een rand van vierlobbige blaadjes verheffen zich twee zuilen met een basis, een kapiteel en een dekplaat. Hierop rust een rondboog geflankeerd door twee torens en afgedekt met een fronton, dat boven Mattheus en Johannes boogvormig en boven Marcus en Lucas driehoekig is. Onder deze overhuiving zitten de evangelisten, gekleed in een lang gewaad en mantel, met gekruiste benen aan een lessenaar, hun blote voeten rustend op een bankje. Allen zijn baardeloos en voorzien van een nimbus. Voorts houden ze een pen in hun rechterhand, terwijl hun linker op een boek ligt of gebarend is opgeheven. Boven elk van de evangelisten verschijnt in de opening van het fronton zijn symbool met een spreukband. Dit rijkelijk gedecoreerde middenveld wordt omlijst door sierbanden van verguld koper. De opbouw van de sierlijsten is steeds dezelfde: een opstaande, smalle band, die op regelmatige afstanden is voorzien van holten, met aan weerszijden een brede strook voorzien van een gestanst motief. Aan de lange zijden van de boekband bestaat het motief uit palmetten, aan de korte zijden uit rozetten. Van deze laatstgenoemde stroken ontbreekt steeds de buitenste rand. Bij alle stroken met palmettenmotief wijzen de palmetten naar links met uitzondering van de buitenste strook rechtsboven, die het motief in tegengestelde richting toont. Verguld zilveren rozetten op de hoeken van het voorplat, omgeven door een smalle rand van filigraanwerk met cirkelmotief en bekroond met een 'en cabochon' gezette steen, completeren het geheel. Van de rozet links onder ontbreekt de steen en is slechts de buitenste rand over.
Aan de voorzijde van de boekband bevinden zich nog de rudimenten van twee sluitingen.
.jpg){kind=spacer}
Autor: Jacques François Joseph Lefebvre-Caters (Doornik), Licencja: CC0
Verguld zilveren stralenmonstrans op ovale voet, versierd met vele diamanten, met ter weerszijden van lunula een engel en eronder evangelistensymbolen. In de top van de binnenzijde van de voet en in de rand van de voet is drie keer het meesterteken LFC aangebracht van de Doornikse edelsmid Jacques François Joseph Lefebvre-Caters. Verder zijn er geen zilvermerken.
.jpg)
Autor: Anonymous (Zuid-Nederland), Licencja: CC0
Aankondiging van de geboorte van Jezus
Zuid-Nederland, ca. 1470-1480 ABM t2128
Verrast kijkt Maria op van haar gebedenboek. De engel Gabriël vertelt haar dat ze een heel bijzonder kind zal krijgen. Dit moment wordt ook wel annunciatie genoemd, de aankondiging. ‘Je zult zwanger worden en een zoon baren, en je moet hem Jezus noemen. Hij zal een groot man worden en Zoon van de Allerhoogste worden genoemd’ (Lucas 1). Tussen Maria en de engel staat een witte lelie als symbool van Maria’s reinheid. Dit verfijnd geborduurde schild sierde ooit de achterzijde van een koorkap.
(c) Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, CC BY-SA 4.0
Catharijne Convent: exterieur zuid zijde
Autor: Anonymous (Noordwest-Duitsland), Licencja: CC0
Tekst op banderol engel: Au[e] . gratia plena . Dominicus . tecum . (Wees gegroet begenadigde, de Heer is met u).
Autor: Martin de Vos , Licencja: CC0
Autor: Geertgen tot Sint Jans, Licencja: CC0
Tegen een gouden achtergrond staat Christus, frontaal weergegeven, de doornenkroon op het hoofd en het bloed stromend uit zijn wonden, met gebogen knieën in de sarcofaag. Hij is gekleed in een witte lendendoek. Met een smartelijke blik kijkt hij de toeschouwer aan. Zijn rechterhand houdt hij bij de wond in zijn rechterzij, met de linker omvat hij het kruis, dat tegen zijn linkerschouder leunt. Aan de bovenkant van het kruis is nog juist het bordje met de letters I.N.R.I. te onderscheiden. Over de rand van de sarcofaag hangt Christus' rok zonder naad. Maria bevindt zich rechts op de voorgrond en wordt gesteund door Johannes die achter haar staat. Met gevouwen handen kijkt zij droevig op naar haar Zoon. Zij draagt een grijze tuniek met een blauwgroene mantel en heeft op het hoofd een witte sluier. Johannes, met blond krullend haar en rood gewaad, wist met zijn rechter hand over zijn betraande gezicht. Geheel links zit Maria Magdalena met gevouwen handen. Zij steunt met haar linkerarm op de rand van de sarcofaag en heeft haar hoofd licht naar beneden gebogen. Over een donker onderkleed draagt zij een rood kleed, dat met wit bont is gevoerd. Achter de groep met Christus zweven drie engelen in witte gewaden. Twee van hen voeren passiewerktuigen (Arma Christi) met zich mee: de linker draagt de kruisnagels, de rechter heeft de stok met spons en de lans in zijn armen. De derde engel, grotendeels schuilgaand achter de engel links, heeft de handen gevouwen en het hoofd gebogen. Rechts achter Johannes is de geselzuil zichtbaar, waaraan de gesel en de roede met een touw zijn bevestigd. Op de achterzijde van het schilderij zijn fragmenten te zien van een serafijnsteen-imitatie-schildering.
Autor: Anonymous (Middel-Rijn), Anonymous (Keulen), Anonymous (Westfalen), Licencja: CC0
Middelrijns altaar
Middelrijn of Westfalen?, ca. 1410 ABM s25-28 en ABM s156-158
In de loop van de veertiende eeuw raakt het gebruik van een retabel (altaarstuk) steeds meer verbreid. Een retabel staat op een stenen altaartafel en heeft meestal twee zijluiken die op kerkelijke feestdagen worden geopend. Ook deze twee luiken maakten deel uit van een altaarstuk. Het middengedeelte is verloren gegaan. Wanneer het altaar is geopend, zijn de binnenzijden van de vleugels met daarop taferelen uit het leven van Maria te zien. Met hun stralende kleuren en gouden achtergrond maken zij een feestelijke indruk. In gesloten toestand zijn de in soberder tinten geschilderde scènes uit het lijden van Christus zichtbaar.
[afbeelding binnenzijde en buitenzijde met nummering] Binnenzijde: 1 Boodschap aan Maria 2 Maria bezoekt Elisabet 3 Geboorte van Jezus 4 Aanbidding der koningen 5 Verrijzenis van Christus 6 Hemelvaart van Christus 7 Pinksteren 8 Sterfbed van Maria
Buitenzijde: 9 Christus in de hof van Getsemane 10 Gevangenneming van Christus (verloren gegaan) 11 Christus voor Pilatus 12 Geseling 13 Doornenkroning 14 Kruisdraging 15 Kruisafneming (?) (verloren gegaan) 16 Graflegging 17 Maria, ondersteund door Johannes
18 Longinus met de lans (verloren gegaan).jpg)
Autor: Anonymous (Noord-Nederland), Anonymous (Utrecht), Licencja: CC0
Maria zit in elkaar gezakt op de grond. Zij heeft het hoofd naar links gedraaid (van de gekruisigde Christus) en de mond iets geopend. Johannes staat aan de linkerzijde en ondersteunt haar onder de rechterschouder. Zijn blik is naar rechtsboven (Christus aan het kruis) gericht en zijn linkerhand ligt op zijn borst. Achter de Maagd zit een voorovergebogen wenende vrouw met een zakdoek. Evenals Johannes houdt zij Maria vast. Haar linkerhand heeft zij onder Maria’s linkerarm gestoken. Aan de rechterzijde staat een vrouw in een gedraaide houding met een intens trieste uitstraling. De handen zijn ineengeslagen en naar boven gericht. De mond geopend en het hoofd (evenals Maria) naar links gewend, alsof zij zich afkeert van de gruwelijkheden.
Autor: Niels from Amsterdam, NL, Licencja: CC BY-SA 2.0
Noord-Frankrijk of Vlaanderen, 1375 - 1380
Autor: Adam Visch, Licencja: CC0
AMPULLEN
Utrecht, Adam Visch, ca. 1770-1780 ABM m1947a, b
In de ampullen worden wijn en water naar het altaar gebracht. De ene ampul is daarom met wijnranken versierd en de andere met rietstengels.jpg)
Autor: Claux de Werve, Licencja: CC0
Op achterzijde en onderzijde een etiket met '28 juin 1897 ipx.' Op de onderzijde een tweede etiket met 'Voir(?) / collection Gavet / no. 184 / St. Etienne / vendu 2.500.'
Embroidery depicting the legend in which the Frisian king Radbod/Redbad is ready to be baptized by Wulfram (in this embroidery replaced by Willibrord), but at the last moment refuses. Location embroidery: Museum Catharijneconvent, Utrecht
Autor: Anonymous (Duitsland), Licencja: CC0
Devotionalia
De plaats die het geloof inneemt in het dagelijks leven in de achttiende en negentiende eeuw is onder andere af te lezen aan de inrichting van de woonhuizen. De muren zijn behangen met religieuze schilderijen en prenten. Rooms-katholieke woonkamers staan vol met kruisbeelden, wijwaterbakjes en andere devotionalia. Dit zijn soms kostbare stukken, zoals deze fijn gesneden ivoren kruisigingsgroep.
Calvariegroep Duitsland, eerste helft 18e eeuw
RMCC b293a-c
Autor:
_(104).jpg)
Autor: Anonymous (Zuid-Duitsland, Reichenau OSB), Licencja: CC0
De kern van de boekband van de Bernulphuscodex wordt gevormd door twee eikenhouten platten. De rug en het achterplat zijn overtrokken met zeemleer. Het voorplat bestaat uit een enigszins verdiept, rechthoekig middenveld omgeven door een brede rand. In het middenveld bevindt zich een verguld zilveren filigraankruis met een verhoogd, ingezwenkt, achtkantig middenstuk en breed uitlopende armen. Het filigraanwerk bestaat uit cirkelvormige, uitwaaierende ranken met bolletjes aan de uiteinden en in het midden hier en daar kleine rozetjes. Op het snijpunt van beide kruisarmen bevindt zich een ovale, zwartblauw en grijs gekleurde onyx, in de bovenarm een klassiek gesneden vrouwenkop van chalcedoon, op de rechterarm een stuk donkerrood glas en beneden een bruin gestreepte agaat. De bekleding van de linker kruisarm ontbreekt.
De lager gelegen velden tussen de kruisarmen zijn bekleed met dunne, gouden platen. Langs de randen hiervan is een parelrandje gestanst. In het midden van de velden bevindt zich een medaillon met email-cloisonné. De bovenste twee zijn voorzien van een diagonaal patroon met witte, getrapte vierkantjes met rode stip tegen een donkerblauwe achtergrond. Op de onderste twee is een stervormig respectievelijk concentrisch patroon aangebracht. De aldaar toegepaste kleuren zijn translucide groen, opaak wit, geel en bruinpaars. In de buitenste hoeken van de lager gelegen velden zijn ronde stenen in een vierkante zetting aangebracht. Hiervan is slechts de opaal in de rechter bovenhoek bewaard gebleven. In de overige hoeken is alleen nog de vierkante uitsparing te zien. De brede rand is overtrokken met verguld zilveren stroken met grote rozetten, die van elkaar gescheiden zijn door vier kleine stippelroosjes tussen twee evenwijdig lopende parelrandjes. Aan de korte zijden van het voorplat ontbreekt de rozettenrand; slechts de spijkers waarmee ze waren vastgemaakt zijn nog te zien. Aan de lange zijde ontbreekt een stuk uit de rand, en wel links onder het midden. Verdeeld over de nog aanwezige rozetten zijn vier alsengemmen en twee zilveren(?) medaillons aangebracht. Laatstgenoemde zijn versierd met een gezicht en bladwerk. Vier medaillons met de evangelistensymbolen zijn op de hoeken van de brede rand aangebracht: van links boven naar rechts onder betreft het de adelaar van Johannes, de engel van Mattheus, de gevleugelde os van Lucas en de gevleugelde leeuw van Marcus. De banderol die de figuren dragen, vermeldt de naam van de betreffende evangelist. De naam van Marcus staat in spiegelbeeld. Het woord Lucas is over andere letters gekrast. De armen van het kruis, de acht segmenten van het middenstuk alsmede de sierstukken zijn omlijst met een fijn geparelde, gouden filigraandraad.
Techniek: nog in te vullen. (volgens Korteweg zijn de medaillons met symbolen van Marcus en Lucas uit een graveerplaat gezaagd; rozetten in rand gestanst). De sierlijst met rozetten is met behulp van kleine spijkertjes op de houten rand bevestigd.
Staat: nog in te vullen. Volgens Korteweg 1979 waren de medaillons met de symbolen van Johannes en Mattheus oorspronkelijk geëmailleerd. De velden vertonen nog sporen van gekleurd email. Volgens Steenbock 1965 waren het juist de medaillons met Lucas en Marcus. Volgens Korteweg 1979 is het verguldsel van de stroken met rozetten enigszins afgesleten. Onder de linkerzijde van het metaalwerk van het voorplat bevindt zich rode zijde; aan de smalle zijden van het voorplat ontbreken de rozettenranden (slechts de spijkers waarmee ze waren vastgemaakt zijn nog te zien). Aan de lange zijde links onder het midden ontbreekt een stuk uit de rand. Van het chalcedonen vrouwenkopje ontbreekt de neus en is de kin beschadigd..jpg)
Autor: Anonymous, Licencja: CC0
KELK
Nederlanden (?), ca. 1500 ABM m1946
Het Latijnse opschrift op de kelk luidt in Nederlandse vertaling: `Wees gegroet Maria, vol van genade, de Heer is met U'. Hoewel er geen direct verband bestaat tussen het misoffer en de Mariaverering, was deze laatste in de late middeleeuwen zo groot, dat Maria-afbeeldingen of
opschriften die met haar in verband stonden op het misgerei werden aangebracht..jpg)
Autor: Jan van Scorel , Licencja: CC0
Op het middenpaneel is op een rotsachtig plateau het kruis weergegeven waaraan Christus is genageld. Christus wordt geflankeerd door de twee moordenaars, van wie de kruizen naar hem staan toegewend. Rondom hem zweven rouwende engelen. Maria Magdalena knielt aan de voet van het kruis en links wordt Maria ondersteund door Johannes. Rond het kruis van Christus staan verder nog twee vrouwen en een rouwend paar. Achter de kruisen zijn verschillende ruiters en een menigte soldaten afgebeeld. Onder hen de soldaat met de lans en spons. Rechts vechten soldaten om het kleed van Christus. In het bergachtige landschap is links Jeruzalem te zien. De gebouwen zijn voor een deel geïnspireerd op de architectuur in Rome. Links in de verte is de zuil van Trajanus te onderscheiden. Rechts in het stadsbeeld de piramide van Sestius.
Het rotsachtige berglandschap loopt door op de beide zijluiken. Het linker luik toont de kruisdraging. Christus wordt geholpen door Simon van Cyrene. Een soldaat duwt hem de doornenkroon op het hoofd. Christus richt zijn blik op de beschouwer. Op het middenplan twee ruiters en op de achtergrond Jeruzalem. Op het rechter luik is de verrezen Christus afgebeeld. Hij staat met de kruisvaan op het geopende graf en wordt omgeven door een mandorla. Op de voorgrond twee slapende soldaten. Links van de grafopening twee wegrennende soldaten.
De achterkant van het linker zijluik toont Christus geknield in de Hof van Olijven. Boven hem zweeft een engel met een kelk in zijn hand. Links op de voorgrond drie slapende discipelen, waaronder Petrus met zijn zwaard. Rechts knielen twee Karthuizer monniken. Hun blik is naar rechts gericht. Rechts van de boom Judas, die de hem achteropkomende soldaten wijst op Christus. Op de buitenkant van het rechter zijluik staat Christus vastgebonden aan een zuil in een galerij. Hij wordt gegeseld door twee beulsknechten. De rechter trekt Christus' hoofd aan de haren naar beneden. Rondom kijken verschillende mannen ('farizeeën') toe. Via de van een cassettenplafond voorziene poort is er zicht op een trap met bovenaan drie figuren. Rechts op de achtergrond een gebouw.