Muzeum

Ermitaż w Petersburgu, Wielki Świetlik Włoski (2017)

Musée d’Orsay w Paryżu, hol główny (2004)

Muzeum (łac. musaeum, z gr. μουσεῖον mouseíon ‘świątynia muz’) – instytucja kultury powołana w celu gromadzenia, badania oraz opieki nad obiektami posiadającymi wartość historyczną bądź artystyczną. W większych muzeach niewielka część z tych obiektów jest udostępniana publiczności w postaci wystaw stałych lub czasowych, natomiast reszta jest przechowywana w specjalnie do tego przystosowanych magazynach.

Nazwa pochodzi z łacińskiego musaeum, które z kolei utworzono z greckiego mouseion – miejsce lub świątynia przeznaczona muzom, greckim bóstwom poszczególnych gałęzi sztuki. Muzeum to także rodzaj starożytnych ośrodków naukowych, z których najsławniejszym był założony przez Ptolemeusza I Sotera około roku 280 p.n.e. w Aleksandrii. W skład tego muzeum wchodziła między innymi Biblioteka Aleksandryjska.

Muzeum w polskim systemie prawnym

Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o muzeach definiuje muzeum w artykule 1.:

„Muzeum jest jednostką organizacyjną nienastawioną na osiąganie zysku, której celem jest gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym i niematerialnym, informowanie o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów, upowszechnianie podstawowych wartości historii, nauki i kultury polskiej oraz światowej, kształtowanie wrażliwości poznawczej i estetycznej oraz umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów”^[1].

Funkcje muzeum

W uproszczeniu przyjmuje się, że muzea wielkomiejskie mają za zadanie reprezentować całokształt kultury polskiej, podczas gdy muzea regionalne mają za zadanie odzwierciedlać przede wszystkim duchową treść środowiska regionalnego i lokalnego, w którym powstały. Wyróżnia się trzy podstawowe funkcje muzeów:

1. Funkcja ochronna (zbieranie okazów muzealnych, ich porządkowanie i systematyzowanie)
2. Funkcja edukacyjna, właściwie kulturalno-naukowa i wychowawcza (tworzenie możliwości obcowania z dziełem sztuki jako wartością poznawczą i estetyczną)
3. Funkcja estetyczna (kształtowanie wrażliwości na piękno kultury)

Klasyfikacja muzeów

Muzeum Minerałów w Stroniu Śląskim

Muzeum Josepha Wittiga w Nowej Rudzie

Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie

Muzeum Lotnictwa w Belgradzie

Muzeum Morskie w Szczecinie

Kapcie używane w muzeach

Muzeum Zabawek w Toruniu

• ze względu na przestrzeń budynku, jego nastrój i formę^[2]
  • muzeum „świątynia”
  • muzeum składnica
  • muzeum – handlowe centrum kulturowe
• ze względu na typ eksponatu (tzw. podział funkcjonalno-rzeczowy)^[3]
  • muzea architektury
  • muzea archeologiczne
  • muzea artystyczne
  • muzea biograficzne
  • muzea erotyki (muzea seksu)
  • muzea farmacji
  • muzea figur woskowych
  • muzea gospodarcze
  • muzea historyczne
  • muzea kolejnictwa
  • muzea literatury
  • muzea lotnictwa
  • muzea martyrologii
  • muzea medycyny
  • muzea motoryzacji
  • muzea morskie
  • muzea numizmatyki
  • muzea nauki
  • muzea pocztowe
  • muzea pożarnictwa
  • muzea przyrodnicze
  • muzea regionalne
  • muzea rolnictwa
  • muzea rzemiosła
  • muzea sakralne
  • muzea sztuki
    • galerie rzeźby
    • galerie malarstwa
    • galerie sztuk audiowizualnych
    • muzea sztuki enwironmentalnej
  • muzea teatralne
  • muzea techniczne
  • muzea więziennictwa
  • muzea zabawek
• ze względu na kryterium formalno-prawne
  • muzea zwykłe
  • muzea rejestrowe
• ze względu na podmiot prowadzący
  • muzea, których organizatorem jest Minister właściwy do spraw Kultury
  • muzea ministerialne, których organizatorem jest minister określonego ministerstwa
  • muzea samorządowe
    • muzea miejskie i gminne
    • muzea powiatowe
    • muzea wojewódzkie
  • muzea uniwersyteckie
  • muzea państwowych jednostek organizacyjnych (wojskowe, leśne, kolejowe i in.)
  • muzea społeczne
  • muzea prywatne
    • muzea kościelne
    • muzea prowadzone przez osoby fizyczne lub przedsiębiorstwa
• nowe rodzaje muzeów
  • mediateka
  • ośrodki wizualno-muzyczne
  • muzeum wirtualne

Zobacz też

• Mauzoleum
• Międzynarodowy Dzień Muzeów
• Muzea w Polsce
• Muzeum wirtualne
• Noc Muzeów
• Państwowy Rejestr Muzeów
• Wystawiennictwo
• Slow muzeum

Przypisy

Bibliografia

• L. Turos, Muzeum – swoista instytucja edukacyjna. Wybrane problemy w ujęciu historycznym i współczesnym, Ypsylon, Warszawa 1999
• I. Wojnar, Muzeum, czyli trwanie obecności, Żak, Warszawa 1991
• D. Ghirardo, Architektura po modernizmie, Toruń 1999, s. 72–92
• Z. Żygulski jr., Muzea na świecie. Wstęp do muzealnictwa', Warszawa 1982, s. 81–106
• Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 2022 r. poz. 385)