Muzeum

Ermitaż w Petersburgu, Wielki Świetlik Włoski (2017)
Musée d’Orsay w Paryżu, hol główny (2004)

Muzeum (łac. musaeum, z gr. μουσεῖον mouseíon ‘świątynia muz’) – instytucja kultury powołana w celu gromadzenia, badania oraz opieki nad obiektami posiadającymi wartość historyczną bądź artystyczną. W większych muzeach niewielka część z tych obiektów jest udostępniana publiczności w postaci wystaw stałych lub czasowych, natomiast reszta jest przechowywana w specjalnie do tego przystosowanych magazynach.

Nazwa pochodzi z łacińskiego musaeum, które z kolei utworzono z greckiego mouseion – miejsce lub świątynia przeznaczona muzom, greckim bóstwom poszczególnych gałęzi sztuki. Muzeum to także rodzaj starożytnych ośrodków naukowych, z których najsławniejszym był założony przez Ptolemeusza I Sotera około roku 280 p.n.e. w Aleksandrii. W skład tego muzeum wchodziła między innymi Biblioteka Aleksandryjska.

Muzeum w polskim systemie prawnym

Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o muzeach definiuje muzeum w artykule 1.:

„Muzeum jest jednostką organizacyjną nienastawioną na osiąganie zysku, której celem jest gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym i niematerialnym, informowanie o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów, upowszechnianie podstawowych wartości historii, nauki i kultury polskiej oraz światowej, kształtowanie wrażliwości poznawczej i estetycznej oraz umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów”[1].

Funkcje muzeum

W uproszczeniu przyjmuje się, że muzea wielkomiejskie mają za zadanie reprezentować całokształt kultury polskiej, podczas gdy muzea regionalne mają za zadanie odzwierciedlać przede wszystkim duchową treść środowiska regionalnego i lokalnego, w którym powstały. Wyróżnia się trzy podstawowe funkcje muzeów:

  1. Funkcja ochronna (zbieranie okazów muzealnych, ich porządkowanie i systematyzowanie)
  2. Funkcja edukacyjna, właściwie kulturalno-naukowa i wychowawcza (tworzenie możliwości obcowania z dziełem sztuki jako wartością poznawczą i estetyczną)
  3. Funkcja estetyczna (kształtowanie wrażliwości na piękno kultury)

Klasyfikacja muzeów

Muzeum Minerałów w Stroniu Śląskim
Kapcie używane w muzeach
Muzeum Zabawek w Toruniu
  • ze względu na przestrzeń budynku, jego nastrój i formę[2]
    • muzeum „świątynia”
    • muzeum składnica
    • muzeum – handlowe centrum kulturowe
  • ze względu na typ eksponatu (tzw. podział funkcjonalno-rzeczowy)[3]
    • muzea architektury
    • muzea archeologiczne
    • muzea artystyczne
    • muzea biograficzne
    • muzea erotyki (muzea seksu)
    • muzea farmacji
    • muzea figur woskowych
    • muzea gospodarcze
    • muzea historyczne
    • muzea kolejnictwa
    • muzea literatury
    • muzea lotnictwa
    • muzea martyrologii
    • muzea medycyny
    • muzea motoryzacji
    • muzea morskie
    • muzea numizmatyki
    • muzea nauki
    • muzea pocztowe
    • muzea pożarnictwa
    • muzea przyrodnicze
    • muzea regionalne
    • muzea rolnictwa
    • muzea rzemiosła
    • muzea sakralne
    • muzea sztuki
      • galerie rzeźby
      • galerie malarstwa
      • galerie sztuk audiowizualnych
      • muzea sztuki enwironmentalnej
    • muzea teatralne
    • muzea techniczne
    • muzea więziennictwa
    • muzea zabawek
  • ze względu na kryterium formalno-prawne
    • muzea zwykłe
    • muzea rejestrowe
  • ze względu na podmiot prowadzący
    • muzea, których organizatorem jest Minister właściwy do spraw Kultury
    • muzea ministerialne, których organizatorem jest minister określonego ministerstwa
    • muzea samorządowe
      • muzea miejskie i gminne
      • muzea powiatowe
      • muzea wojewódzkie
    • muzea uniwersyteckie
    • muzea państwowych jednostek organizacyjnych (wojskowe, leśne, kolejowe i in.)
    • muzea społeczne
    • muzea prywatne
      • muzea kościelne
      • muzea prowadzone przez osoby fizyczne lub przedsiębiorstwa
  • nowe rodzaje muzeów

Zobacz też

Przypisy

  1. Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o muzeach (Dz.U. z 2007 r. nr 136, poz. 956).
  2. D. Ghirardo, Architektura po modernizmie, Toruń 1999, s. 72–92.
  3. Z. Żygulski jr., Muzea na świecie. Wstęp do muzealnictwa', Warszawa 1982, s. 81–106.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

PolandSzczecinPanorama.JPG
View towards terraces (Wały Chrobrego or Taras Hakena in Polish, Hakenterrasse in German) at the castle route
Museal slippers, Kraków Sukiennice Gallery.jpg
Autor: Zorro2212, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kapcie muzealne, Kraków Galeria w Sukiennicach
Museum of the History of Polish Jews in Warsaw building 0010.jpg
Autor: Wojciech Kryński, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Gmach Museum Historii Żydów Polskich w Warszawie od strony ulicy Karmelickiej
Belgrade-avio-museum.jpg
Belgrade Aviation Museum
Muzeum Zabawek w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Muzeum Zabawek w Toruniu
Hermitage Museum, St. Petersburg (38) (36791963890).jpg
Autor: Richard Mortel from Riyadh, Saudi Arabia, Licencja: CC BY 2.0
Hermitage Museum, St. Petersburg (38)
2017 Muzeum Josepha Wittiga w Nowej Rudzie 3.jpg
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Muzeum Josepha Wittiga w Nowej Rudzie
Paris, Musee d'Orsay.jpg
Autor: Praca własna, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Main hall of the Musée d'Orsay, Paris