Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL

Muzeum Żołnierzy Wyklętych
i Więźniów Politycznych PRL
Ilustracja
wnętrze budynku przy ul. Rakowieckiej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Rakowiecka 37

Data założenia

29 lutego 2016
planowane otwarcie 1 marca 2023[1]

Zakres zbiorów

pamiątki związane z podziemiem w PRL-u

Dyrektor

Filip Musiał

Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Muzeum Żołnierzy Wyklętychi Więźniów Politycznych PRL”
Ziemia52°12′26″N 21°00′40″E/52,207222 21,011111
Strona internetowa

Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL – muzeum historyczne powstające w Warszawie, gromadzące pamiątki związane z historią żołnierzy wyklętych, powojennego podziemia antykomunistycznego oraz organizacji niepodległościowych z czasów PRL.

Historia

Decyzją władz państwowych postanowiono zabudowania dotychczasowego aresztu śledczego Warszawa-Mokotów przekształcić na siedzibę muzeum upamiętniającego wszystkich obywateli, którzy spotkali się z represjami ze strony aparatu komunistycznego po II wojnie światowej. Akt utworzenia muzeum podpisał 29 lutego 2016, w przeddzień Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, minister Zbigniew Ziobro. Mimo iż przy ul Rakowieckiej funkcjonował jeszcze areszt śledczy, rozpoczęto zbiórkę pamiątek związanych z podziemiem. Zgromadzono m.in.: bibułę, dokumenty organizacyjne, druki ulotne, gazetki z różnego okresu działalności konspiracyjnej i ubrania więzienne. Do zbiorów włączono też używane przez SB: minimagnetofon, tarcze, hełmy i mundury. Przygotowaną ekspozycję zaprezentowano podczas Nocy Muzeów (14–15 maja). W tym samym roku powołano członków Rady Programowej Muzeum Żołnierzy Wyklętych. Zostali nimi: Jan Żaryn, Bogdan Chrzanowski, Filip Musiał, Piotr Niwiński, Krzysztof Szwagrzyk, Wojciech Frazik, Krzysztof Kaczmarski, Maciej Korkuć, Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski, Agnieszka Łuczak, Wojciech Muszyński, Sławomir Poleszak, Grzegorz Majchrzak i Grzegorz Wąsowski, zajmujący się w swych badaniach historią żołnierzy wyklętych. Z ramienia Ministerstwa Sprawiedliwości prace związane z przeniesieniem aresztu nadzorował sekretarz stanu Patryk Jaki[2].

W związku z istniejącymi w dokumentach przesłankami, iż na terenie aresztu zabijano i grzebano więźniów w latach 40. i 50. postanowiono, przeprowadzić badania archeologiczne. W areszcie zamordowano: rtm. Witolda Pileckiego, mjra Zygmunta Szendzielarza „Łupaszkę”, gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila” oraz członków Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” z płk. Łukaszem Cieplińskim ps. Pług. Prace poszukiwawcze przeprowadził zespół dra Krzysztofa Szwagrzyka[2].

Z okazji oficjalnych obchodów Dnia Żołnierzy Wyklętych 1 marca 2016 powstające muzeum w gmachu byłego aresztu śledczego odwiedził prezydent Polski Andrzej Duda. Wraz z delegacją złożono kwiaty pod tablicą upamiętniającą torturowanych i zamęczonych więźniów politycznych w czasie terroru komunistycznego[3].

W październiku 2016 Centralny Zarząd Służby Więziennej ogłosił konkurs na opracowanie koncepcji architektonicznej muzeum[4]. Rozstrzygnięto go pod koniec stycznia 2017[5]. Zwyciężył projekt grupy M.O.C. Architekci z Katowic[6].

W lutym 2017 Prezes IPN Jarosław Szarek, wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł i dyrektor Muzeum Żołnierzy Wyklętych Jacek Pawłowicz podpisali umowę o współpracy w zakresie edukacji oraz upamiętnienia pamięci o żołnierzach antykomunistycznego powstania w czasach PRL[7]. Podobną umowę muzeum zawarło również z Wojskowym Biurem Historycznym im. Kazimierza Sosnkowskiego w osobie jego dyrektora dra hab. Sławomira Cenckiewicza. Muzeum zwróciło się z prośba o udostępnienie: akt osobowych żołnierzy zamordowanych w areszcie na ul. Rakowieckiej, map, plakatów i ulotek propagandowych, dokumentacji ukazującej udział Ludowego Wojska Polskiego w pacyfikacji podziemia niepodległościowego[8].

Symboliczne otwarcie bramy aresztu i wyjazd ostatniej aresztowanej nastąpił 1 marca 2017 o godz. 10:00. W akcie uczestniczył sekretarz stanu Patryk Jaki wraz z córką Witolda Pileckiego Zofią Optułowicz[9].

W 2018 muzeum udostępniało zwiedzającym część wystawy tymczasowej, celę więzienną rotm. Witolda Pileckiego, tzw. mokry karcer, miejsce rozstrzelań ze śladami po postrzelinach. Prowadzono prace związane z przebudową aresztu, gdzie powstać ma podziemny kompleks z częścią edukacyjną, małe kino oraz sala teatralna[10]. W Pawilonie X IPN zaprezentowało wystawę pt. „Śladami zbrodni”, ukazującą fotografie żołnierzy wyklętych i przedmioty z wykopalisk na Łączce[11][12].

13 grudnia 2021 roku, podczas obchodów 40. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego odsłonięta została tablica upamiętniająca ofiary śmiertelne represji z lat 1981–1989[13].

17 marca 2022 roku weszła w życie uchwalona przez Sejm w dniu 27 stycznia 2022 roku ustawa zmieniająca ustawę o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, która przekazuje muzeum do dalszego prowadzenia Instytutowi Pamięci Narodowej[14].


Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Otwarcie ekspozycji Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w 2023 r. (pol.). dzieje.pl, 2018-11-18. [dostęp 2019-10-30].
  2. ↑ a b Powołano członków Rady Programowej Muzeum Żołnierzy Wyklętych (pol.). dzieje.pl, 2016-07-14. [dostęp 2019-10-30].
  3. ↑ Musi powstać prawdziwe mauzoleum Żołnierzy Wyklętych (pol.). www.prezydent.pl, 2016-03-01. [dostęp 2019-10-30].
  4. ↑ Konkurs na opracowanie koncepcji architektonicznej Muzeum (pol.). www.sw.gov.pl. [dostęp 2019-10-30].
  5. ↑ J. Pawłowicz: w Muzeum Żołnierzy Wyklętych pokażemy fenomen antykomunistycznego powstania (pol.). dzieje.pl, 2017-03-01. [dostęp 2019-10-30].
  6. ↑ Wyniki rozstrzygnięcia Konkursu na opracowanie koncepcji architektonicznej Muzeum Żołnierzy Wykletych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie (pol.). www.igbmazovia.pl, 2017-01-26. [dostęp 2019-10-30].
  7. ↑ IPN i Muzeum Żołnierzy Wyklętych zawarły porozumienie o współpracy (pol.). dzieje.pl, 2017-02-24. [dostęp 2019-10-30].
  8. ↑ Dokumenty z Wojskowego Biura Historycznego trafią do Muzeum Żołnierzy Wyklętych (pol.). dzieje.pl, 2017-02-24. [dostęp 2019-10-30].
  9. ↑ Zwiedzanie Muzeum przy Rakowieckiej (pol.). www.polskieradio.pl, 2017-03-01. [dostęp 2019-10-30].
  10. ↑ Sylwia Arlak: Muzeum Żołnierzy Wyklętych. Byliśmy w miejscach niedostępnych dla turysty (pol.). warszawa.naszemiasto.pl, 2018-04-02. [dostęp 2019-10-30].
  11. ↑ Noc Muzeów w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL na Rakowieckiej (pol.). www.um.warszawa.pl, 2019-04-21. [dostęp 2019-10-30].
  12. ↑ Prof. Szwagrzyk o ekspozycji „Dowody zbrodni”: to wystawa relikwii Żołnierzy Wyklętych (pol.). dzieje.pl, 2018-03-03. [dostęp 2019-10-30].
  13. ↑ 40 rocznica wprowadzenia stanu wojennego. Prezydent Duda nazwał Jaruzelskiego tchórzem i zdrajcą (pol.). wprost.pl, 2021-12-13. [dostęp 2021-12-13].
  14. ↑ Ustawa z dnia 27 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz.U. z 2022 r. poz. 375)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Warszawa outline with districts v4.svg
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Gnome globe current event.svg
Autor: David Vignoni (globe, clock face/ring), Anomie (clock hands), David Göthberg (making the clock red, shadows). Anomie and David G (putting all the parts together)., Licencja: LGPL
Globe with clock to represent a "current event"
Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL (2).JPG
Autor: Sejm RP, Licencja: CC BY 2.0
Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie, ul. Rakowiecka 37.