Muzeum Archeologiczne w Delfach

Muzeum Archeologiczne w Delfach

Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών

Muzeum Archeologiczne w Delfach, wejście do muzeum, 2005
Państwo	Grecja
Miejscowość	Delfy
Adres	Τ.Κ. 33054, Delfy
Data założenia	1903
Położenie na mapie Grecji (c) Lencer, CC BY-SA 3.0 Muzeum Archeologiczne w Delfach
38°28′49″N 22°29′59″E/38,480278 22,499722
Strona internetowa

Muzeum Archeologiczne w Delfach (gr. Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών) – muzeum archeologiczne poświęcone historii sanktuarium w Delfach i wyroczni delfickiej od czasów prehistorycznych do późnej starożytności oraz znalezionym tu artefaktom. W zbiorach muzeum znajdują się m.in. dary wotywne dla Apollina (przedmioty z brązu, srebra i kości słoniowej, posążki, wazy i rzeźby), omfalos – uważany przez starożytnych Greków za pępek świata, blizniaczy kurosi – Kleobis i Biton, Sfinks Naksyjczyków i brązowy posąg Woźnicy.

Muzeum zostało zbudowane w 1903 roku po zakończeniu głównych prac wykopaliskowych prowadzonych przez archeologów francuskich. Po odrestaurowaniu i powiększeniu w latach 1950–1960 muzeum zostało zreorganizowane, ostatnią modernizację przeprowadzono w 1999 roku.

Historia

Pierwsze muzeum w Delfach zostało ufundowane przez greckiego bankiera i filantropa Andreasa Syngrosa (1831–1899) dla przechowywania artefaktów znalezionych przez francuskich archeologów podczas prac trwających od 1892 roku^[1]. Gmach muzeum powstał w 1903 roku według planów francuskiego architekta Alberta Tournaire (1862–1958)^[1]. Dwuskrzydłowy budynek został następnie rozbudowany w latach 1935–1936, a dwa lata później otwarto nowo-zaaranżowaną wystawę^[1]. W 1956 roku wybudowano osobny magazyn na przechowywanie inskrypcji^[1].

W 1958 roku przeprowadzono modernizację muzeum pod kierunkiem greckiego architekta Pátroklosa Karantinósa (1903–1976)^[1]. Nowa wystawa powstała w latach 1960–1963^[1].

W 1975 roku cześć pomieszczeń magazynowych i pracowni zaaranżowano dla potrzeb wystawy przedmiotów wotywnych znalezionych na „Świętej Drodze”, którą otwarto w 1978 roku^[1]. W 1999 roku przeprowadzono kolejną modernizację muzeum, dodając nowe powierzchnie wystawiennicze, magazynowe, laboratoryjne i użytkowe^[1].

Zbiory

Wystawa stała muzeum ukazuje historię sanktuarium w Delfach i wyroczni delfickiej od czasów prehistorycznych do późnej starożytności^[2].

W muzeum prezentowane są m.in. dary wotywne dla Apollina (przedmioty z brązu, srebra i kości słoniowej, posążki, wazy i rzeźby), omfalos – uważany przez starożytnych Greków za pępek świata czy posąg Woźnicy^[2].

Zbiory wystawiane są w czternastu galeriach w porządku chronologicznym^[2]:

Galerie I–II: powstanie sanktuarium i pierwsze dary

Wystawa poświęcona jest powstaniu sanktuarium, okresowi przed nastaniem kultu Apollina i okresowi przejściowemu do nowego kultu^[2]. W pierwszej galerii prezentowane są m.in. figurki mykeńskie, kamienne rytony minojskie, brązowe trójnogi oraz najstarsze dary wotywne – m.in. tarcze kreto-cypryjskie, misa fenicka, fibule frygyjskie i syryjskie syreny – oraz figurki w stylu geometrycznym^[2]. W drugiej galerii znajdują się dary wotywne z VIII–VII w. p.n.e., m.in. figurki zwierząt, biżuteria i hełmy, oraz miniaturowe kurosy w stylu orientalizującym^[2].

• 

  Głowa gryfa z brązu

• 

  Brązowa tarcza wotywna

• 

  Brązowe hełmy

• 

  Miniaturowy kuros z brązu w stylu orientalizującym

Galeria III: wczesny okres archaiczny

Kleobis i Biton

Na wystawie prezentowani są dwaj archaiczni kurosi – Kleobis i Biton – każdy prawie dwumetrowej wysokości^[3]. Hipotetycznie identyfikowani z Kleobisem i Bitonem, synami kapłanki Kydippe, którzy zaprzęgli się do powozu, by zawieźć matkę do sanktuarium^[3][4]. Jednakowoż mogą oni być Dioskurami^[4]. Na bazach obu kurosów widnieje sygnatura Polimedesa z Argos (610–580 p.n.e.)^[3]. Ponadto w galerii znajduje się kolekcja przedmiotów z brązu oraz fryz ze skarbca Sykionu^[2].

Galeria IV: „Święta droga” – depozyt wotywny

W galerii prezentowane są znaleziska z depozytu wotywnego „świętej drogi” – dary wotywne składane przez miasta wschodniej Grecji w okresie archaicznym^[2]. Dary odkryto w dwóch podziemnych depozytach, gdzie były przechowywane po tym jak zostały uszkodzone w pożarze w V w. p.n.e.^[5] W depozytach odkryto spaloną ziemię i popiół oraz liczne fragmenty kości słoniowej, złota, srebra, brązu, żelaza i gliny, z których zrekonstruowano oryginalne artefakty, m.in. rzeczywistej wielkości byka z blaszek srebra połączonych klamerkami z brązu, które okrywały model z drewna, i trzy rzeczywistej wielkości chryzelefantynowe statuy z VI w. p.n.e.^[5]

• 

  Pozostałości srebrnego byka

• 

  Fragment chryzelefantynowej rzeźby

• 

  Fragment chryzelefantynowej rzeźby

• 

  Fragment chryzelefantynowej rzeźby

Galeria V: Skarbiec Syfnijczyków

Wystawa piątej galerii obejmuje fragmenty dekoracji rzeźbiarskiej skarbca Syfnijczyków – pozostałości fryzu, wschodniego frontonu, węgarów, nadproża i kariatyd^[2]. Fryz – dzieło Endojosa i innego artysty z ok. 525 roku p.n.e. – zachował się w relatywnie dobrym stanie: po stronie wschodniej ukazano bogów olimpijskich obserwujących bitwę między Grekami a Trojanami, po stronie południowej – scenę porwania kobiety (Hippodamei przez Pelopsa lub jednej z Leukippid przez Dioskurów), po stronie zachodniej – scenę wyboru najpiękniejszej bogini przez Parysa a po stronie północnej – sceny gigantomachii^[6]. W niektórych miejscach zachowały się ślady kolorów farb, m.in. niebieskiego tła^[6].

Wystawiona jest tu również marmurowa rzeźba Sfinksa – dar Naksyjczyków, która stała w sanktuarium delfickim na szczycie jońskiej kolumny o wysokości ponad 12 m^[7].

• 

  Sfinks Naksyjczyków

• 

  Część fryzu skarbca Syfnijczyków

• 

  Wschodni fronton skarbca Syfnijczyków

• 

  Część fryzu skarbca Syfnijczyków

• 

  Kariatyda ze skarbca Syfnijczyków

Galeria VI: świątynia Apollina

W galerii prezentowane są elementy architektoniczne delfickiej świątyni Apollina, m.in. rzeźby frontonów archaicznej i klasycznej świątyni^[2].

• 

  Fragmenty marmurowych rzeźb zdobiących archaiczną świątynię Apollina, 510–500 p.n.e.

• 

  Marmurowa rzeźba przedstawiająca Dionizosa z zachodniego frontonu klasycznej świątyni Apollina, ok. 330 p.n.e.

Galerie VII–VIII: Skarbiec Ateńczyków

W galeriach wystawione są elementy dekoracji rzeźbiarskiej skarbca Ateńczyków – fryz i metopy w galerii siódmej, w galerii ósmej akroteriony przedstawiające Amazonki na koniach, elementy frontonu i inskrypcje z hymnami na cześć Apollina^[2]. Skarbiec zdobiło 30 metop przedstawiających przygody Tezeusza – 9 po reprezentacyjnej, południowej stronie skarbca oraz prace Heraklesa – 9 po stronie północnej, bok wschodni zdobiło 6 metop ze scenami Amazonomachii a bok zachodni 6 metop ze scenami uprowadzenia wołów Gerionesa^[8].

W galerii znajduje się również naczynie z V w. p.n.e. z charakterystycznym przedstawieniem Apollina – Kyliks Apollina^[9].

• 

  Metopa: Tezeusz i Antiopa

• 

  Metopa: Herakles z cerberem Kyknosem

• 

  Metopa: Herakles i łania kerynejska

• 

  Metopa: Tezeusz i minotaur

Galeria IX: dary wotywne z V w. p.n.e.

Na wystawie prezentowane są dary wotywne z V w. p.n.e. oraz dekoracje rzeźbiarskie i terakotowe skarbca Massalijczyków i skarbca Dorów z delfickiego sanktuarium Ateny Pronaia, akroteriony innych budowli sanktuarium, charakterystyczne rzygacze i antefiksy^[2]. Znajdują się tu również trzy brązowe posagi wotywne: peploforos trzymający kadzielnicę, mężczyzna grający na flecie i grupa dwóch atletów, oraz głowa kobiety^[2].

Galeria X: Tolos

Galeria poświęcona jest delfickiemu tolosowi^[2]. Prezentowane są tu elementy dekoracji rzeźbiarskiej, m.in. dwa kapitele – dorycki i koryncki, metopy i dwa fryzy^[2].

Galeria XI: późny okres klasyczny i okres hellenistyczny

Omfalos

Na wystawie prezentowane są m.in. dary wotywne Daochosa II, omfalos – uważany przez starożytnych Greków za pępek świata (hellenistyczna lub rzymska kopia archaicznego omfalosa)^[10], kolumna akantowa – „tancerki delfickie” oraz liczne posągi z późnego okresu klasycznego i epoki hellenistycznej^[2].

• 

  Dary wotywne Daochosa II

• 

  (c) User: Bgabel z wikipodróże shared, CC BY-SA 3.0

  Statua Agiasza, dar wotywny Daochosa II

• 

  Tancerki delfickie

Galeria XII: późny okres hellenistyczny i czasy rzymskie

W galerii wystawiany jest m.in. fryz – dar wotywny Lucjusza Emiliusza Paulusa Macedońskiego, okrągły ołtarz, posąg Antinousa – ulubieńca cesarza Hadriana, który utonął w Nilu i pośmiertnie cesarz ogłosił go herosem, umieszczając posągi młodzieńca w wielu świątyniach starożytnego świata^[11], domniemana głowa konsula rzymskiego Tytusa Kwinkcjusza Flamininusa oraz liczne przedmioty metalowe z okresu rzymskiego^[2].

• 

  Posąg Antinousa

• 

  Głowa Tytusa Kwinkcjusza Flamininusa

• 

  Posąg filozofa

Galeria XIII: Woźnica

Auriga z Delf

W galerii prezentowany jest Auriga delficki – posąg z brązu przedstawiający mężczyznę w chitonie – woźnicę (aurigę) zaprzęgu konnego z grupy rzeźbiarskiej, dar Polizalosa z Geli na pamiątkę jego zwycięstwa w igrzyskach pytyjskich 478 lub 474 roku p.n.e.^[12][13] Uważany jest czasem za dzieło Pitagorasa z Region^[12].

Galeria XIV: schyłek sanktuarium

Na wystawie prezentowane są artefakty związane z ostatnimi latami działalności sanktuarium – inskrypcje, przedstawienia cesarzy rzymskich, elementy architektoniczne i lampy z symbolami chrześcijańskimi^[2].

• 

  Głowa filozofa

• 

  Inskrypcja wotywna

• 

  Marmurowa głowa

Przypisy

Bibliografia

• Przewodniki Pascala: Ateny i Peloponez. s. 274–281. ISBN 83-85412-66. (pol.).
• Photios M. Petsas: Delphi: Monuments and Museum. Athens: Krene Editions, 2019. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Delphi Museum. [w:] ancient-greece.org [on-line]. [dostęp 2018-01-04]. (ang.).
• Rosina Kolonia: The Archaeological Museum of Delphi. [w:] John S. Latsis Public Benefit Foundation [on-line]. [dostęp 2018-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-05)]. (ang.).