Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu

Muzeum Etnograficzne
im. Marii Znamierowskiej
-Prüfferowej w Toruniu

Budynek Arsenału
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Adres	Wały Generała Władysława Sikorskiego 19
Data założenia	1 stycznia 1959
Wielkość zbiorów	Ponad 65 tys. obiektów, 3 parki etnograficzne
Dyrektor	dr Hubert Czachowski
Oddziały
Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce Park Etnograficzny w Kaszczorku
Położenie na mapie Torunia Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej -Prüfferowej w Toruniu
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej -Prüfferowej w Toruniu
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej -Prüfferowej w Toruniu
53°00′52,55″N 18°36′15,69″E/53,014597 18,604358
Strona internetowa

Kapliczka św. Jana Nepomucena na terenie Parku Etnograficznego

Młyn wodny

Kwitnąca magnolia przed muzeum

Wnętrze chaty z Kaszub

Remiza strażacka

Chata rybaka

Chata bogatego chłopa

Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu – muzeum etnograficzne założone w 1959 roku z inicjatywy Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu.

Prezentuje ono wystawy stałe i czasowe z kolekcji zabytków liczącej ponad 65 tysięcy obiektów z całej Polski, udostępnia także trzy parki etnograficzne: skansen w centrum Torunia, Park Etnograficzny w Kaszczorku oraz Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce.

Lokalizacja

Muzeum znajduje się w centrum miasta, przy ul. Wały gen. Sikorskiego, w sąsiedztwie Zespołu Staromiejskiego.

Historia

Muzeum otwarto 1 stycznia 1959 roku, a inicjatorką jego powstania i twórczynią była prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa, etnograf i muzeolog^[1]. Muzeum to zostało wydzielone z Działu Etnografii ówczesnego Muzeum Miejskiego (obecnie Muzeum Okręgowe), który istniał w jego strukturach od 1946 roku^[1]. Na siedzibę instytucji wybrano klasycystyczny arsenał artyleryjski z 1824 roku (jeden z elementów Twierdzy Toruń)^[2].

W 1961 roku obok arsenału wybudowano nowoczesny pawilon (według projektu architektów Adama Falkiewicza i Janusza Jerki) połączony z arsenałem podziemnym przejściem. Nowy budynek muzealny pomieścił dużą Salę Rybacką, salę odczytowo - kinową oraz administrację Muzeum. Obok pawilonu znajduje się schron ziemny dawnej fortyfikacji pruskiej adaptowany na pracownie konserwatorskie i pomieszczenia gospodarcze^[3].

Największą atrakcją Muzeum jest Park Etnograficzny o powierzchni 1,7 ha, jedyny w Europie skansen usytuowany w centrum miasta^[4]. W 1989 roku Muzeum wzbogaciło się o amfiteatr, w którym odbywają się koncerty i przeglądy muzyki ludowej, m.in. Międzynarodowe Spotkania Kapel Ludowych oraz Festiwal Folkloru Miejskiego^[5]. W 1968 roku także z inicjatywy prof. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej otwarto w dzielnicy Kaszczorek Zagrodę Rybacko-Rolniczą^[6]. 30 kwietnia 2004 roku w skansenie w centrum miasta w wyniku podpalenia spłonęły trzy dwustuletnie drewniane chaty kryte strzechą, które zostały w 2005 roku odbudowane, m.in. dzięki wsparciu samorządu województwa kujawsko-pomorskiego^[7]. W maju 2018 roku Muzeum otworzyło swój nowy oddział – Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce^[8].

Muzeum prowadzi również działalność edukacyjną, wydawniczą, organizuje koncerty muzyki tradycyjnej oraz kiermasze sztuki ludowej. Warto dodać, że z Muzeum związane są lub były wybitne osobowości polskiej etnologii: Roderyk Lange, Jan Rompski, Kalina Skłodowska-Antonowicz, Aleksander Błachowski, Jan Święch, Marian Pieciukiewicz.

Ekspozycja

Kolekcja

W 2018 roku kolekcja Muzeum liczyła ponad 65 tys. obiektów z całej Polski. Muzeum gromadzi zbiory i materiały dokumentacyjne z zakresu etnografii i etnologii oraz dziedzin pokrewnych, dotyczące:

• kultur tradycyjnych i ludowych polskich regionów etnograficznych,
• kultur mniejszości etnicznych i religijnych współegzystujących z kulturą polską w historycznych i obecnych granicach kraju,
• kultur polskich mniejszości za granicą,
• kultur popularnych i typu ludowego w Polsce.

Działy

Zbiory Muzeum obejmują wszystkie dziedziny życia i pogrupowane są w następujące działy: Gospodarki i Rzemiosł, Architektury i Parków Etnograficznych, Rybołówstwa i Zajęć Wodnych, Sztuki i Estetyki Ludowej, Folkloru i Kultury Społecznej. Dział Rybołówstwa i Zajęć Wodnych jest wydzielony ze względu na historię Muzeum, gdyż kolekcję tę (rozwijaną później przez jej następców) tworzyła osobiście prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa^[9].

Wystawy stałe

• Tajemnice codzienności. Kultura ludowa i jej pogranicza od Kujaw do Bałtyku (1850-1950) – prezentuje życie codzienne ludzi zamieszkujących wsie i małe miasta regionów etnograficznych: Kujaw, ziemi chełmińskiej, Kaszub, Borów Tucholskich, Kociewia, Pałuk, ziemi dobrzyńskiej i Krajny^[10]
• Salonik prof. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej – wystawa poświęcona twórczyni muzeum. Zgromadzono tu przedmioty pochodzące z jej niewielkiego mieszkania, którego klimat starano się oddać na ekspozycji. Znalazły się tu meble, fortepian, księgozbiór, tkaniny, dokumenty, fotografie i obrazy (autorstwa m.in. Witkacego i Winifred Cooper).

Oprócz wystaw stałych władze Muzeum organizują również ekspozycje czasowe prezentujące różnorodne tematy z zakresu etnografii i antropologii.

Parki Etnograficzne

Nazwa	Rok założenia	Lokalizacja	Uwagi	Zdjęcie
Park w centrum	1959	Centrum	Znajduje się tu 19 obiektów architektury wiejskiej, które powstały głównie w XVIII i XIX wieku i zostały przeniesione na teren parku z Kaszub, Borów Tucholskich, Kociewia, Kujaw, ziemi chełmińskiej i dobrzyńskiej. Swą architekturą, wyposażeniem wnętrz oraz okolicznościowymi aranżacjami ekspozycja oddaje obraz wsi z przełomu XIX i XX wieku.
Zagroda Rybacko-Rolnicza	1968	Kaszczorek	Położona jest u ujścia Drwęcy do Wisły i prezentuje budownictwo ludowe ziemi chełmińskiej oraz obiekty architektury związane z rybołówstwem i zajęciami wodnymi. Można zobaczyć tutaj łodzie, barki, bat piaskarski, prom i rybackie budy. Skansen znajduje się na terenie istniejącej kiedyś zagrody, która należała do miejscowej, wielopokoleniowej rodziny rybacko-rolniczej.
Olenderski Park Etnograficzny	2018	Wielka Nieszawka	Oddział poświęcony jest osadnictwu olenderskiemu, rozwijającemu się od XVI w. wzdłuż Wisły. Na terenie parku znajdują się 3 zagrody, składające się z 6 zabytkowych budynków mieszkalnych i gospodarskich, charakterystycznych dla osadników olenderskich. Przeniesione zostały z terenu Doliny Dolnej Wisły i pochodzą z XVIII i XIX w. W obrębie parku znajduje się także menonicki cmentarz.

Działalność wydawnicza

W ofercie wydawniczej Muzeum znajdują się zarówno katalogi wystaw czasowych i stałych, jak i opracowania naukowe oraz popularnonaukowe, a także czasopismo „Materiały Muzeum Etnograficznego w Toruniu”. Szczególną pozycję wśród muzealnych publikacji zajmuje seria „Etnografia Ocalona”, w której wydawane są prace polskich etnografów, etnologów i antropologów kulturowych, często zapomniane lub uznawane za zaginione lub nigdy nieprzetłumaczone na język polski.

Współpraca

Muzeum współpracuje na stałe z kilkoma organizacjami pozarządowymi: Towarzystwem Przyjaciół Muzeum Etnograficznego w Toruniu, Polskim Towarzystwem Ludoznawczym, Fundacją Emic i Polską Akcją Humanitarną.

Ważniejsze wydarzenia odbywające się w Muzeum

• Noc Muzeów
• Żywy skansen

Dyrektorzy

Galeria

Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej

Zagroda z Borów Tucholskich - chałupa ze stajnią z Suchej, 1. poł XIX w.

Chałupa ze Skórzenna na Kociewiu, poł. XIX w.,

Remiza Ochotniczej Straży Pożarnej, pocz. XX w., Pływaczewo, ziemia chełmińska

Chata bez komina biednego chłopa z Lasek, Bory Tucholskie, poł. XIX w.

Budynek inwentarski z Rakutowa, 2. poł. XIX w.

Nagrody i wyróżnienia

• 2019 - Medal „Thorunium”^[15]

Zobacz też

• Kultura w Toruniu
• Turystyka w Toruniu

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa