Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu

Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu

Budynek główny przy ul. 3 Maja (w remoncie)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Zabrze
Adres	ul. 3 Maja 19, 41-800 Zabrze
Data założenia	1981
Wielkość zbiorów	ok. 38 000
Dyrektor	mgr Bartłomiej Szewczyk
Oddziały
Kopalnia Guido Sztolnia Królowa Luiza
Położenie na mapie Zabrza Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu
Położenie na mapie województwa śląskiego Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu
50°18′02,01″N 18°47′09,71″E/50,300558 18,786031
Strona internetowa

Muzeum Górnictwa Węglowego – instytucja kultury i muzeum utworzone w 1981 r. w Zabrzu, którego organizatorami są Gmina Zabrze i Województwo Śląskie. Jest największym w województwie śląskim centrum turystyki górniczej z dwiema markami (Kopalnia Guido i Sztolnia Królowa Luiza), dysponującym czterema nowoczesnymi i atrakcyjnymi zespołami obiektów górniczych, w których prowadzona jest działalność muzealna, edukacyjna i rekreacyjno-rozrywkowa. Muzeum posiada również bogate zbiory związane z historią górnictwa oraz techniką i kulturą górniczą. Od 2007 r. Muzeum wydaje czasopismo „Górnik Polski – Zeszyty Naukowe Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu” (redaktor naczelny Jan Jurkiewicz). Organizuje też coroczne tematyczne konferencje naukowe. Obecnie dyrektorem muzeum jest mgr Bartłomiej Szewczyk.

Główna siedziba

Główną siedzibą muzeum jest (obecnie remontowany i wyłączony z użytkowania) zabytkowy gmach dawnego zabrskiego starostwa powiatowego, wzniesiony w 1874 r. przez mistrza murarskiego Mateusza Kreissa, z reprezentacyjną salą witrażową. W 1906 r. dobudowano skrzydło północne według projektu berlińskiego architekta Arnolda Hartmanna. Styl i wystrój budynku wpisują się w nurt eklektyzmu, rozpowszechnionego pod koniec XIX wieku. Rozbudowa budynku nastąpiła w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. W Sali Witrażowej odbywały się dawniej posiedzenia Sejmiku Powiatowego. W październiku 1930 r. otwarto w tym budynku Kupiecką Szkołę Zawodową. 20 grudnia 1993 główną siedzibę muzeum wpisano do rejestru zabytków^[1].

Historia

Muzeum powstało przy współudziale pasjonatów dawnego górnictwa skupionych wokół dr Bronisława Rudnickiego, pracownika Wyższego Urzędu Górniczego i działacza Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa. Pierwsza wystawa została zorganizowana 4 grudnia 1979 r. W styczniu 1981 r. minister górnictwa wydał oficjalną decyzję powołującą muzeum. Liczące ok. 38 tysięcy eksponatów zbiory pochodzą ze Związkowego Muzeum Górniczego w Sosnowcu (istniejącego w latach 1948–1972) oraz Muzeum Miejskiego w Zabrzu.

W 1982 r. na poziomie 170 Kopalni Doświadczalnej Węgla Kamiennego M-300 (dawnej kopalni „Guido”) utworzony został Skansen Górniczy „Guido”, który udostępniono do zwiedzania. W 2007 r. został on przekształcony z samodzielną instytucję kultury Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego „Guido”, prowadzoną przez Gminę Zabrze i Województwo Śląskie. W 2013 r. połączono obie instytucje w jedną o nazwie Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.

W 1985 r. w wyrobiskach przy szybie „Wyzwolenie” (szyb „Wilhelmina” dawnej kopalni Królowa Luiza) zorganizowano Ośrodek Szkolenia Zawodowego i Propagandy Górnictwa przy KWK „Zabrze-Bielszowice” z wzorcową sztolnią szkoleniową, imitującą prawdziwą kopalnię i posiadająca m.in. zmechanizowane ściany wydobywcze. Ośrodek ten po rozszerzeniu o naziemne obiekty szybu „Carnall” został oddziałem Muzeum Górnictwa Węglowego, jako Skansen Górniczy „Królowa Luiza”, który udostępniono turystom w 1993 r.

W 2009 r. rozpoczęto prace rewitalizacyjne Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej od odkopania szybu „Carnall”, a później udrożnienia także szybu „Wilhelmina”. W latach 2012–2014 udrożniono 2,5 km odcinek sztolni, stosując ręczne metody wybierki z okresu jej budowy. W 2015 r. w szybie „Carnall” zabudowano przedział schodowy oraz rozpoczęto konserwację obudowy i adaptację wnętrza sztolni i kompleksu szybu „Wilhelmina”. Rozpoczęto też budowę czwartego kompleksu turystycznego w centrum Zabrza, przy ul. Miarki, w tym prace nad rekonstrukcją wylotu i okna Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej.

W efekcie wieloletnich prac Główną Kluczową Sztolnię Dziedziczną połączono z obiektami Skansenu Górniczego „Królowa Luiza” w jeden, trzyczęściowy kompleks turystyczny o nazwie Sztolnia Królowa Luiza. Przy szybie „Wilhelmina” otwarto 10 czerwca 2016 r. rozrywkowo-edukacyjny Park 12C dla dzieci^[2]. Pierwszy odcinek sztolni między szybami „Carnall” a „Wilhelmina”, wraz z wyrobiskami „Królowa Luiza” o długości 1,5 km (Podziemna Trasa Turystyczna), udostępniono zwiedzającym 30 września 2017 r.^[3] Drugi, wodny odcinek sztolni, o długości 1,1 km, między jej wylotem a szybem „Wilhelmina” (Podziemna Trasa Wodna), otwarto dla ruchu turystycznego 14 września 2018 r.^[4] Prace rewitalizacyjne Sztolni Królowa Luiza mają się zakończyć w 2019 r.

Modele z zapałek na wystawie czasowej „Zapaleńcy” w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu

Działy tematyczne

• Dział Historii Górnictwa i Techniki Górniczej
• Dział Kultury Górniczej
• Dział Przeróbki Mechanicznej i Przetwórstwa Węgla
• Gabinet Geologii i Paleobotaniki
• Archiwum i Biblioteka
• Międzynarodowe Centrum Dokumentacji i Badań nad Dziedzictwem Przemysłowym dla Turystyki

Oddziały turystyczne i ich atrakcje

Muzeum Górnictwa Węgłowego oferuje szereg tematycznych atrakcji turystyczno-muzealnych pod dwiema markami (Kopalnia Guido i Sztolnia Królowa Luiza), które zlokalizowane są w czterech zespołach obiektów górniczych:

Kopalnia Guido (ul. 3 Maja 93, szyb „Guido”)

• Zwiedzanie Kopalni Guido (na poziomach 170 i 320, parowa maszyna wyciągowa, zjazd szolą górniczą, przegląd chodników górniczych, podziemna stajnia, podziemna kaplica św. Barbary, pracujące maszyny górnicze, przejazd podwieszaną kolejką elektryczną, podziemny pub położony najgłębiej w Europie)
• Mroki Kopalni (trasa na poziomie 335 z czynną ścianą wydobywczą – niezbędne własne ubranie ochronne)
• Górnicza Szychta (trasa kondycyjna na poziomie 335 z czynną ścianą wydobywczą – w stroju sztygarskim i z pełnym ekwipunkiem górnika)
• ponadto usługi: eventy dla firm na poziomie 320, Hostel Guido, restauracja, sklepik kopalniany

Sztolnia Królowa Luiza (ul. Wolności 408, szyb „Carnall” kopalni „Królowa Luiza”)

• Podziemna Trasa Turystyczna (łaźnia łańcuszkowa, parowa maszyna wyciągowa, chodnik węglowy, port sztolniowy, kolejka górnicza, pracujące maszyny górnicze, wieża widokowa, wystawy tematyczne)

Sztolnia Królowa Luiza – Kopalnia (ul. Sienkiewicza 43, szyb „Wilhelmina” kopalni „Królowa Luiza”)

• Podziemna Trasa Rodzinna (z rozrywkowo-edukacyjnym Parkiem 12C)
• Park Techniki Wojskowej
• Podziemna Trasa Wodna (spływ Główną Kluczową Sztolnią Dziedziczną – tylko w weekendy, w dół sztolni)

Sztolnia Królowa Luiza – Port (ul. Miarki 8, okno – wylot Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej)

• Podziemna Trasa Wodna (spływ Główną Kluczową Sztolnią Dziedziczną – od wtorku do niedzieli, w górę sztolni)

Przypisy

Bibliografia

• Jan Jurkiewicz, Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu (oficjalna ulotka muzeum)
• Oficjalna strona internetowa Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu
• Oficjalna strona internetowa Kopalni Guido
• Oficjalna strona internetowa Sztolni Królowa Luiza

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu
• Oficjalna strona Kopalni Guido
• Oficjalna strona Sztolni Królowa Luiza