Muzeum Getta Warszawskiego

Muzeum Getta Warszawskiego
Ilustracja
Budynek główny ul. Śliska 51/Sienna 60 Szpitala Dziecięcego Bersohnów i Baumanów, przyszłej siedziby muzeum
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Zielna 39, Warszawa 00-108 (adres biura)

Data założenia

28 lutego 2018

Zakres zbiorów

historia getta warszawskiego, historia gett w Polsce, historia szpitala Bersohnów i Baumanów w Warszawie

Dyrektor

Albert Stankowski

Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Budynek zbudowany według projektu Artura Goebla i przebudowanego w l.1924-30 według projektu Henryka Stifelmana”
Ziemia52°13′52,7160″N 20°59′50,2800″E/52,231310 20,997300
Strona internetowa

Muzeum Getta Warszawskiego – muzeum historyczne w Warszawie znajdujące się w organizacji.

Siedzibą muzeum będzie kompleks dawnego Szpitala Dziecięcego Bersohnów i Baumanów przy ul. Śliskiej 51/ul. Siennej 60. Otwarcie placówki zaplanowano na III kwartał 2025 roku[1].

Historia

Decyzję o powołaniu Muzeum Getta Warszawskiego ogłosił w dniu 14 listopada 2017 minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński[2]. Muzeum oficjalnie powołano 28 lutego 2018[3]. 7 marca 2018 w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów odbyła się konferencja prasowa poświęcona powołaniu nowej instytucji z udziałem premiera Mateusza Morawieckiego i ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego[4].

Misją placówki jest upowszechnianie wiedzy o historii getta warszawskiego jako kluczowego elementu historii Zagłady Żydów, zaplanowanej i realizowanej przez III Rzeszę Niemiecką[4][3]. Dyrektorem muzeum jest Albert Stankowski[5].

Muzeum Getta Warszawskiego było współorganizatorem obchodów 76. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim. W programie znalazły się m.in. koncerty, pokaz filmu Ulica Graniczna, spektakl teatralny oraz główne obchody przy Pomniku 19 kwietnia.

Muzeum rozpoczęło działalność edukacyjną: przygotowano ofertę skierowaną zarówno do uczniów szkół podstawowych jak i ponadpodstawowych. Prowadzone są bezpłatne lekcje muzealne, wykłady dla uniwersytetów trzeciego wieku, spacery edukacyjne[6]. W końcu marca 2019 roku zorganizowano trzydniowe szkolenie dla nauczycieli, edukatorów i przewodników, zatytułowane: „Wokół getta warszawskiego i innych gett okupowanej Polski”[7].

Pierwsze zebranie międzynarodowej, piętnastoosobowej Rady Muzeum Getta Warszawskiego odbyło się 10 września 2019 roku. Jej przewodniczącą została izraelska polityk, Colette Avital[8].

W dniach 25–27 października 2019 roku MGW zorganizowało wyjazdowe szkolenie dla nauczycieli i edukatorów – „Warszawskie Getto-Treblinka-Majdanek”[9].

„Początki okupacji nazistowskiej. Ciągłość i zmiana w życiu polskim i żydowskim 1939–1941” to tytuł międzynarodowej konferencji naukowej, organizowanej przez Muzeum Getta Warszawskiego w dniach 18-19 listopada we współpracy z Polskim Towarzystwem Studiów Żydowskich, Żydowskim Instytutem Historycznym, European Network Remembrance and Solidarity oraz Touro College w Berlinie[10].

W wyniku ogłoszonego we wrześniu 2019 roku, wraz ze Stowarzyszeniem Twórców Grafiki Użytkowej, międzynarodowego konkursu na system identyfikacji wizualnej dla Muzeum Getta Warszawskiego, po dwuetapowej rywalizacji jury wyłoniło w listopadzie zwycięzcę – litewskie studio DADADA[11]. Wirtualną wystawę pokonkursową „Logo dla muzeum” można oglądać na stronie MGW[12].

Kolejne szkolenie dla nauczycieli, tym razem w Warszawie – w siedzibie Centrum Edukacyjnego im. Janusza Kurtyki „Przystanek Historia” przy ul. Marszałkowskiej 21/25 – odbyło się 1 lutego w siedzibie Centrum Edukacyjnego im. Janusza Kurtyki „Przystanek Historia” przy ul. Marszałkowskiej 21/25, Zatytułowane było „Żydzi w czasie II wojny światowej – wybrane zagadnienia”[13].

W październiku 2018 samorząd województwa mazowieckiego wydzierżawił muzeum kompleks Szpitala Dziecięcego Bersohnów i Baumanów na 30 lat[14]. Budynki dawnego szpitala zostały w 2018 r. wpisane przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na listę zabytków[15]. Ekspozycja główna ma znaleźć się w czterokondygnacyjnym budynku głównym szpitala, a do piętrowego budynku dawnego oddziału okulistycznego ma wprowadzić się dział edukacji[14]. W listopadzie 2020, w 80. rocznicę zamknięcia getta, samorząd województwa mazowieckiego sprzedał budynek muzeum za kwotę 22,7 mln zł (środki na ten cel przekazało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego)[16].

W listopadzie 2018 głównym historykiem tworzonej wystawy stałej został prof. Daniel Blatman[17][18].

W 2020 Instytut Pamięci Narodowej przekazał placówce w depozyt polski egzemplarz Raportu Stroopa[19].

Latem 2022 roku Muzeum rozpoczęło wykopaliska i badania archeologiczne na warszawskim Muranowie, na terenie dawnego getta[20]. Wykopaliska były prowadzone w kwartale ulic Miłej, Dubois, Niskiej i Karmelickiej, w okolicy, gdzie znajdował się bunkier Anielewicza. Podczas prac wykopaliskowych znaleziono liczne przedmioty użytku codziennego, a także przedmioty kultu religijnego, takie jak fragmenty żydowskich modlitewników lub używane przez religijnych Żydów tefiliny[21].

We wrześniu 2022 roku Muzeum Getta Warszawskiego zostało jednym z organizatorów międzynarodowej konferencji naukowej „80 lat po Aktion «Reinhardt» (1942–1943)[22]”. Konferencja odbyła się w ramach obchodów 80. rocznicy od początku akcji Reinhardt, którą nazistowskie Niemcy w latach 1942-1943 przeprowadziły na terenach Generalnego Gubernatorstwa i okręgu białostockiego.

Wystawy plenerowe

W lipcu 2018 r. muzeum udostępniło mieszkańcom stolicy pierwszą wystawę plenerową, poświęconą historii Szpitala Dziecięcego Bersohnów i Baumanów. Wystawa składała się z 20 plansz umieszczonych na ogrodzeniu budynku przy Śliskiej 51/Siennej 60[23].

W kwietniu 2019 roku Muzeum Getta Warszawskiego otworzyło drugą ekspozycję przy Pomniku Bohaterów Getta, „Wyprostowani, nieugięci… Natan Rapaport i Pomnik Bohaterów Getta”, poświęconą Natanowi Rapaportowi, autorowi monumentu.

Kolejna wystawa plenerowa „Pocztówki z naszej okolicy… Historia ulicy Siennej i Śliskiej” została otwarta 14 maja 2019 roku na ogrodzeniu dawnego Szpitala Dziecięcego Bersohnów i Baumanów przy Siennej 60. Ekspozycja ukazuje na przestrzeni trzech wieków zmieniającą się część stolicy, jeszcze w XVII wieku stanowiącą obrzeża miasta a dziś ścisłe centrum, które łączy w sobie trzy minione, będąc jednocześnie nowoczesne centrum Warszawy[24].

Czwarta wystawa plenerowa – „Warszawa w trzech odsłonach” – została otwarta przy placu Grzybowskim 8 września 2019 roku. Do 15 listopada prezentowała ona trzy oblicza miasta: przedwojenne, wojenne i czasy odbudowy[25].

Tematem piątej wystawy fotograficznej MGW – „Co trzeci spośród nas” – są dzieje warszawskiego getta. Z uwagi na pandemię Sars-Covid-19 MGW mogło zaprezentować jedynie jej wirtualną odsłonę 15 kwietnia. Od 22 lipca ekspozycja stoi przy placu Grzybowskim. Było można ją oglądać do 30 listopada 2020 roku. Wystawa wpisuje się w obchody 77. rocznicy wybuchu powstania w getcie i przypadającej 16 listopada 80. rocznicy zamknięcia jego granic[26].

16 listopada 2021 roku otwarta została szósta wystawa plenerowa MGW – projekt fotograficzny Roberta Wilczyńskiego „Miasto żywych / Miasto umarłych”[27], przedstawiający archiwalne fotografie z getta warszawskiego oraz zdjęcia współczesnej Warszawy. Fotografiom towarzyszą teksty źródłowe, dokumentujące życie i śmierć mieszkańców warszawskiego getta. Plansze ze zdjęciami zawieszono na ogrodzeniu dawnego Szpitala Bersohnów i Baumanów. Wystawa potrwa do 30 listopada 2022 roku.

Kolejną wystawę plenerową, „Zwykli/Niezwykli lekarze w getcie warszawskim”[28], otwarto 4 kwietnia 2022 roku na placu Grzybowskim. Przybliżała ona sylwetki Anny Braude-Hellerowej i Franciszka Raszei – lekarzy, którzy pomagali mieszkańcom getta warszawskiego i zapłacili za to własnym życiem. W kwietniu 2022 roku w kościele Wszystkich Świętych zobaczyć można było również artefakty, związane z życiem zawodowym Franciszka Raszei, między innymi przyznany mu pośmiertnie medal Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. Wystawa plenerowa potrwała do 15 lipca 2022 roku.

Najnowsza wystawa plenerowa MGW, „Spośród tysięcy…”[29], poświęcona jest ofiarom tzw. Wielkiej Akcji w getcie warszawskim i przybliża sylwetki niektórych z nich. Wystawa została otwarta 21 lipca 2022 roku, w 80. rocznicę początku Wielkiej Akcji.

Wystawy wirtualne

W latach 2020-2021 Muzeum zorganizowało dwie wystawy wirtualne. Na pierwszej z nich – „Logo dla muzeum” – zaprezentowano prace, które brały udział w konkursie na logotyp MGW. Wystawa miała być pokazana w Państwowym Muzeum Etnograficznym, jednak ze względu na pandemię COVID-19 odbyła się w przestrzeni wirtualnej.

Druga wystawa wirtualna, „Ludzie, miejsca, wydarzenia”[30], odbywała się w dniach 21.09.2020-21.09.2021 i przedstawiała różne aspekty życia artystycznego i kulturalnego w warszawskim getcie.

17 listopada 2021 roku ruszyła druga odsłona wystawy wirtualnej „Ludzie, miejsca, wydarzenia”[31], poświęcona Szpitalowi Dziecięcemu im. Bersohnów i Baumanów oraz pracującym w nim lekarzom, walczącym o życie osób uwięzionych w getcie warszawskim. Prezentacja wystawy towarzyszyła 81. rocznicy zamknięcia getta warszawskiego.

Cele

Do celów statutowych Muzeum Getta Warszawskiego należą[32]:

  • Tworzenie podstaw naukowych dla rozwoju i upowszechniania wiedzy o historii getta warszawskiego.
  • Stworzenie przestrzeni wystawienniczej i ośrodka naukowego inspirującego do refleksji na temat historii Zagłady polskich Żydów.
  • Konsolidacja działań na rzecz ochrony i opieki nad dziedzictwem kulturowym Żydów uwięzionych w getcie warszawskim.
  • Podejmowanie inicjatyw w zakresie renowacji i rewaloryzacji zabytków związanych z historią getta warszawskiego.
  • Prowadzenie działalności kulturalnej, naukowej, edukacyjnej i popularyzatorskiej, związanej z historią getta warszawskiego.
  • Inicjowanie i wspomaganie inicjatyw społecznych oraz organizacji pozarządowych przyczyniających się do ochrony i upamiętniania historii getta warszawskiego.
  • Opieka i podtrzymywanie pamięci o fundatorach zabytkowego budynku Szpitala Dziecięcego Bersohnów i Baumanów, a także o dziewiętnastowiecznej żydowskiej społeczności Warszawy.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Miejsce, Muzeum Getta Warszawskiego [dostęp 2022-09-13] (pol.).
  2. ↑ Gazeta Wyborcza, Muzeum Getta Warszawskiego powstanie w starym szpitalu dziecięcym?, „warszawa.wyborcza.pl” [dostęp 2018-11-17] (pol.).
  3. ↑ a b Dziennik Urzędowy MKiDN, 28 lutego 2018.
  4. ↑ a b Minister kultury Piotr Gliński utworzył Muzeum Getta Warszawskiego. mkidn.gov.pl. [dostęp 2018-03-07]. (pol.).
  5. ↑ Warszawa ma nowe muzeum. Zwiedzimy je w 2023 roku. tvnwarszawa.tvn24.pl. [dostęp 2018-03-07]. (pol.).
  6. ↑ 1943, Spacer varsavianistyczny ulicą Sienną – „ładną, czystą i spokojną”, Muzeum Getta Warszawskiego [dostęp 2019-07-09] (pol.).
  7. ↑ 1943, Nauczać, upowszechniać, upamiętniać, wychowywać, Muzeum Getta Warszawskiego [dostęp 2019-07-09] (pol.).
  8. ↑ Marek Kozubal: Nowa przewodnicząca Rady Muzeum Getta Warszawskiego. rp.pl, 10 czerwca 2021. [dostęp 2021-08-10].
  9. ↑ Szkolenie dla nauczycieli i edukatorów, Muzeum Getta Warszawskiego, 18 września 2019 [dostęp 2020-08-27] (pol.).
  10. ↑ Pierwsza konferencja naukowa MGW, Muzeum Getta Warszawskiego, 6 listopada 2019 [dostęp 2020-08-27] (pol.).
  11. ↑ WYNIKI KONKURSU, Muzeum Getta Warszawskiego, 29 listopada 2019 [dostęp 2020-08-27] (pol.).
  12. ↑ Wirtualna wystawa pokonkursowa „Logo dla muzeum”, Muzeum Getta Warszawskiego, 14 lipca 2020 [dostęp 2020-08-27] (pol.).
  13. ↑ Szkolenie dla nauczycieli: „Żydzi w czasie II wojny światowej — wybrane zagadnienia”, Muzeum Getta Warszawskiego, 3 lutego 2020 [dostęp 2020-08-27] (pol.).
  14. ↑ a b Tomasz Urzykowski. Muzeum Getta w szpitalu. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 20-21 października 2018. 
  15. ↑ Administrator, Budynki dawnego Szpitala Dziecięcego im. Bersohnów i Baumanów w rejestrze zabytków, www.mwkz.pl [dostęp 2018-11-17] (pol.).
  16. ↑ Tomasz Urzykowski. Zabytkowy szpital kupiony. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 17 listopada 2020. 
  17. ↑ 1943, Prof. Daniel Blatman w Muzeum Getta Warszawskiego., Muzeum [dostęp 2018-12-25] (pol.).
  18. ↑ Anna Kilian, To muzeum może być ostatnim w swoim rodzaju, Muzeum Getta Warszawskiego, 19 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-27] (pol.).
  19. ↑ Tomasz Urzykowski. Muzeum ma raport Stroopa. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 16 listopada 2020. 
  20. ↑ Wolontariat | Badania archeologiczne na terenie byłego getta warszawskiego, Muzeum Getta Warszawskiego [dostęp 2022-10-11] (pol.).
  21. ↑ Wykopaliska na Muranowie | Film podsumowujący, Muzeum Getta Warszawskiego [dostęp 2022-10-11] (pol.).
  22. ↑ „80 lat po Aktion «Reinhardt» (1942–1943)”: po konferencji, Muzeum Getta Warszawskiego [dostęp 2022-10-07] (pol.).
  23. ↑ Instytut Pamięci Narodowej, www.facebook.com [dostęp 2018-07-31] (pol.).
  24. ↑ 1943, Dzieje Siennej i Śliskiej – trzecia wystawa plenerowa Muzeum Getta Warszawskiego, Muzeum Getta Warszawskiego [dostęp 2019-07-09] (pol.).
  25. ↑ Anna Kilian, Oblicza stolicy na czwartej wystawie plenerowej MGW na Pl. Grzybowskim, Muzeum Getta Warszawskiego, 2 września 2019 [dostęp 2020-08-27] (pol.).
  26. ↑ Historia getta tematem piątej wystawy fotograficznej MGW, Muzeum Getta Warszawskiego, 17 kwietnia 2020 [dostęp 2020-08-27] (pol.).
  27. ↑ "Miasto żywych / Miasto umarłych" – wystawa plenerowa Roberta Wilczyńskiego, Muzeum Getta Warszawskiego [dostęp 2022-10-07] (pol.).
  28. ↑ Zwykli/Niezwykli lekarze w getcie warszawskim – Anna Braude-Hellerowa i Franciszek Raszeja, Muzeum Getta Warszawskiego [dostęp 2022-10-07] (pol.).
  29. ↑ „Spośród tysięcy…” | "Those Among the Thousands...", Muzeum Getta Warszawskiego [dostęp 2022-10-07] (pol.).
  30. ↑ "Ludzie, miejsca, wydarzenia" – wystawa wirtualna, Muzeum Getta Warszawskiego [dostęp 2022-10-07] (pol.).
  31. ↑ Ludzie, miejsca, wydarzenia #2 – Szpital Bersohnów i Baumanów, Muzeum Getta Warszawskiego [dostęp 2022-10-07] (pol.).
  32. ↑ Zarządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 28 lutego 2018 r. w sprawie w sprawie nadania statutu Muzeum Getta Warszawskiego. [w:] Dziennik Urzędowy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2018 poz. 17 [on-line]. bip.mkidn.gov.pl. s. 3–4. [dostęp 2018-07-02].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Warszawa outline with districts v4.svg
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Szpital Dziecięcy Bersohnów i Baumanów w Warszawie korpus główny.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Budynek główny Szpitala Dziecięcego Bersohnów i Baumanów w Warszawie, widok od strony ul. Śliskiej